Met het einde van 2023 in zicht is de meststoffenmarkt een stuk rustiger verlopen dan 2022. De prijzen liggen weliswaar op een hoger niveau dan voorheen, maar een herstel van de markt is duidelijk zichtbaar. Daarnaast kan de oorlog tussen Israël en Hamas de kunstmestmarkt beïnvloeden.
Dat stelt de Rabobank in een rapport over de vooruitzichten van de meststoffenmarkt. Na een daling van 7% in het kunstmestgebruik in 2022 ziet de Rabobank weer een toename van 3% in 2023. De mondiale prijzen voor het produceren van stikstofmeststoffen, met name voor ureum, liggen weer dichter bij of zelfs rond het langjarig gemiddelde. Dat geldt vooral in andere werelddelen zoals Azië, waaronder China en India, want in Europa blijft de hogere en volatiele aardgasprijs de productiekosten beïnvloeden.
Volgens het rapport blijft de Europese productie wel op de been door de import van ammoniak (benodigd voor het maken van stikstofkunstmest) en ureum, maar als de aardgasprijs verder stijgt, neemt de vraag naar import verder toe. En dat maakt de import weer concurrerender. Nog altijd ligt zo'n 30% van de eigen ammoniakproductie stil in Europa door de hogere aardgasprijs.
Stikstof meststoffen op termijn duurder
Vanaf 2024 verwacht Rabobank een verdere toename van het gebruik van stikstof meststoffen in de wereld, maar zal de toename wel beperkt zijn. Een belangrijk aspect hierin is dat de prijzen van graan flink zijn gedaald en dichter bij het langjarig gemiddelde liggen. Dat terwijl de algemene kosten van een bedrijf dat niet zijn. Het aankopen van stikstofmeststoffen moet onderaan de streep het wel waard blijven. Daarnaast verwacht Rabobank dat ammoniak en ureum in verloop van tijd toenemen in prijs.
Ook de prijzen voor kalimeststoffen zijn het afgelopen jaar sterk gedaald. Volgens de internationale meststoffenvereniging IFA nam het gebruik van kalimeststoffen in 2022 zelfs met 9,4% af. Ook deze prijzen gingen door het dak. De afname van het gebruik werd toegeschreven aan de hoge prijzen, opgedreven door de lage voorraden doordat belangrijke spelers op de kalimarkt minder leverden. Opgelegde sancties aan Wit-Rusland, een van 's werelds grootste kali-exporteurs, zorgde na het begin van de oorlog in Oekraïne ervoor dat de exportstromen van kali behoorlijk verstoord werden. Andere landen in de wereld hebben een deel voor hun rekening genomen, maar konden hun productie niet plots zomaar meerdere keren opschroeven. Inmiddels liggen vraag en aanbod weer redelijk bij elkaar en is er zelfs wat sprake van wat overaanbod op de wereldmarkt. Voor de fosfaatmeststoffen geldt eenzelfde verloop van de markt.
Impact Israël-Hamas
Met de winter voor de deur ligt het voor de hand dat de onzekerheid op de aardgasmarkt toeneemt en daarmee de productiekosten van kunstmest kunnen toenemen. Maar ook andere plotse besluiten of conflicten in de wereld verstoren de kunstmestmarkt, zo ook de oorlog tussen Israël en Hamas. De olie- en aardgasprijzen reageren nu al op de oorlog in het gebied. Israël stopte onlangs de winning van aardgas voor zijn kust vanwege de oorlog en raakt daarmee de ureumproductie in Egypte, die voor een deel daarvan afhankelijk is.
Daarnaast heeft Israël relatief veel kali en fosfaat in zijn bodem, met name bij de Negev-woestijn. Dat ligt niet in de buurt van de militaire activiteiten, maar het winnen van deze grondstoffen wordt door de oorlog wel beïnvloed, net als de export. Het land is een belangrijke kali-exporteur, na Canada, Rusland en Wit-Rusland zelfs de vierde in de wereld met een aandeel van 8%, zo schrijft Rabobank in het rapport over de mogelijke invloed van het conflict op de kunstmestmarkt. Het aandeel in de fosfaatexport is 3%. In tegenstelling tot het winnen van de grondstof wordt ongeveer de helft van de export van kaliproducten dicht bij de Gazastrook geëxporteerd. Wel geeft Rabobank aan dat dit volume op te vangen is doordat er genoeg alternatieve leveranciers zijn van kali. Ook zijn de voorraden op de wereldmarkt het afgelopen jaar behoorlijk toegenomen.
Momenteel is de impact van de situatie in Israël slechts gering, maar een escalatie naar meerdere landen zou tot een forse verstoring van de markt kunnen leiden.