Afketsen plan doelsturing houdt NV-gebieden in stand

Afgelopen week is het debat over de vaststelling van het 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn uitgelopen op een teleurstelling, zo klinkt het bij zowel BO Akkerbouw als Cumela. De Tweede Kamer heeft het plan voor het nieuwe actieprogramma, dat door het demissionaire kabinet onder leiding van landbouwminister Femke Wiersma was opgesteld en per 1 januari 2026 in werking zou moeten treden, niet gesteund.

Elke EU-lidstaat is verplicht om eens per vier jaar een nieuw actieprogramma onder de Nitraatrichtlijn vast te stellen. Uitstel verandert die verplichting niet: als Nederland geen nieuw programma vaststelt, kan Brussel ingrijpen via een inbreukprocedure, met mogelijk strengere generieke regels als gevolg.

In de praktijk blijft daardoor het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn voorlopig nog van kracht en wordt de besluitvorming over nieuwe maatregelen doorgeschoven naar het volgende kabinet. Bij BO Akkerbouw overheerst teleurstelling over die uitkomst, stelt directeur André Hoogendijk. "Wij waren niet op alle punten tevreden over de plannen, maar er was wel overeenstemming over het belang van doelsturing."

Hoogendijk wijst er daarnaast op dat ook de invoering van de aandachtsgebieden wordt uitgesteld. Daardoor blijven bedrijven die zich onterecht in een NV-gebied geplaatst voelen, nog een jaar geconfronteerd met een korting van 20% op de stikstofgebruiksnormen.

Doelsturing kon boeren helpen
Met de invoering van doelsturing zou er vooral beleid komen dat gericht is op het behalen van milieudoelen, zonder dat daar strikte voorschriften aan gekoppeld worden, legt Twan Gubbels, bestuurslid bij brancheorganisatie Cumela, uit. Jarenlange metingen laten zien dat de waterkwaliteit op veel locaties ruim onder de grens van 50 mg nitraat per liter ligt. Met doelsturing was het de bedoeling dat in gebieden waar de waterkwaliteit aantoonbaar goed is, de NV-status zou vervallen, zodat boeren daar weer volgens de reguliere bemestingsnormen kunnen werken.

Gaat Brussel nu bepalen?
Omdat er nu geen nieuw 8e actieprogramma wordt vastgesteld, blijft Nederland formeel in gebreke bij de verplichtingen van de EU Nitraatrichtlijn. Op korte termijn zal Brussel volgens Hoogendijk en Gubbels nog geen directe invloed hebben op wat boeren op het erf merken. "Het is nu aan een nieuw kabinet om een nieuw actieprogramma op te stellen. Daarbij is het aannemelijk dat doelsturing opnieuw een plek krijgt, al zal het plan er op onderdelen anders uitzien dan het voorstel dat er nu lag", verwacht Hoogendijk.

Gubbels spreekt van het in de ijskast zetten van de huidige plannen. "Als het nieuwe kabinet te veel tijd nodig heeft om een nieuw actieprogramma in te vullen, zal Brussel zich op enig moment alsnog gaan bemoeien met wat Nederland moet doen om de doelen van de Nitraatrichtlijn te blijven halen", waarschuwt hij.