Ziektes drukken grote stempel op varkensmarkt

In het kader van het 10-jarig bestaan van Boerenbusiness werpen we een blik op het verloop van de agrarische sector in de afgelopen 10 jaar. Dit keer komt de varkenssector aan bod. Wat zijn door de jaren heen de actualiteiten geweest en hoe sterk is het aantal varkensbedrijven gestagneerd?

Recentelijk heeft het coronavirus voor veel spanningen op de varkensmarkt gezorgd. De lockdowns in veel verschillende landen en het noodgedwongen sluiten van slachthuizen vanwege coronabesmettingen onder personeelsleden deden de varkenssector geen goed. In de Verenigde Staten zijn er zelfs miljoenen varkens geruimd omdat varkenshouders ze nergens kwijt konden. Ook in Nederland zijn de afzetmogelijkheden fors afgenomen wat heeft geresulteerd in een hoger varkensaanbod en lagere prijzen.

Chinees belang
De varkenssector zit hierdoor momenteel in spanning, maar over het algemeen hebben de Nederlandse varkenshouders wel buffers opgebouwd van het goede jaar 2019. De varkensprijzen waren destijds ongekend hoog omdat er sterk geprofiteerd kon worden van de Chinese vraag naar varkensvlees. Dit omdat de Chinese varkensstapel flink is afgenomen na uitbraken van de Afrikaanse varkenspest in 2018.

Met de goede opbrengsten die in 2019 werden gerealiseerd konden varkenshouders de mindere opbrengsten over 2018 compenseren. Voor zeugenhouders was er in 2018 zelfs sprake van het hoogste verlies sinds 2001. Het verlies was destijds te wijten aan lagere opbrengsten die te maken hadden met fors gedaalde biggenprijzen, in combinatie met hogere kosten.

In 2018 waren de biggenprijzen circa 30% lager dan in 2017. Vleesvarkensbedrijven kwam enigszins goed weg, maar zeugenbedrijven en gesloten bedrijven verloren veel liquiditeit en stonden op de rekening-courant zelfs in het rood. Dit werd weer als een groot contract gezien met de opbrengsten van 2017, wat voor de varkenssector juist weer een goed jaar was.

Vrees voor Afrikaanse varkenspest
De Afrikaanse varkenspest in China heeft de Europese varkenssector dus goed gedaan in verband met een groot exportbelang, maar de Afrikaanse varkenspest is tegelijkertijd ook een grote dreiging. Tussen 2016 en 2020 heeft de ziekte hard toegeslagen in Afrika, Europa en Azië.

Nederland had in 1986 een uitbraak van het virus, maar is inmiddels is al geruime tijd vrij van de zeer besmettelijke ziekte. De vrees voor herhaling is echter sterk aanwezig. Eind 2018 werd het virus namelijk gevonden onder wilde zwijnen in België, maar het land is nog wel vrij van het virus onder gehouden varkens. Sinds april 2019 is de situatie onder wilde zwijnen ook stabiel en de laatste besmetting op een vers kadaver werd gevonden op 11 augustus 2019.

Dit doet de angst voor het virus niet verdwijnen gezien het feit dat ook Polen kampt met besmettingen onder zowel wilde zwijnen als onder gehouden varkens. Inmiddels is er een hek gebouwd op de Duits-Poolse grens om besmettingen via wilde zwijnen te kunnen tegengaan.

Afnemende vleesconsumptie
Ook de publieke opinie speelt een toenemende rol in de varkenssector. Consumenten zijn tegenwoordig veel meer bezig met de producten die zij consumeren en waar deze producten vandaan komen. Er wordt vaker een overstap gemaakt naar biologische producten en de vleesconsumptie neemt ook af door vervanging door vegetarische producten.

Volgens onderzoek van de Wageningen Universiteit (WUR) at de gemiddelde Nederlander in 2005 zo'n 76,7 kilo vlees per jaar. Het merendeel hiervan was afkomstig van varkensvleesconsumptie, dit kwam neer op 37,2 kilo per jaar en had hiermee een aandeel van bijna 50% in de totale consumptie. In 2010 nam de consumptie van varkensvlees iets toe en kwam het uit op 37,7 kilo per jaar. Sindsdien is de consumptie gedaald en in 2015 stond de teller op 36,6 kilo per jaar. De meest recente cijfers zijn van 2018 en deze tonen voor het eerst een lichte toename van 0,1 kilo tot 36,6 kilo per jaar.

Kleinere sector
Door de jaren heen is de sector steeds kleiner geworden. Volgens de gegevens van het CBS waren er in 2010 in totaal 3.220 varkensbedrijven in Nederland. In 2019 stond de teller nog slechts op 2.090 varkensbedrijven. Ook het aantal varkens is in de afgelopen jaren doorgaans gedaald. In 2019 waren er nog circa 12,1 miljoen varkens in Nederland en hiermee is de stapel met 2% gestagneerd in vergelijking met het voorgaande jaar.

Begin dit jaar maakte ook Johnny Hogenkamp, een bekend gezicht in de varkenshouderij, bekend te stoppen met zijn bedrijf. Het bedrijf staat sindsdien te koop en de vraagprijs is inmiddels gezakt. Oorspronkelijk zat er een kostenplaatje van €5,3 miljoen aan het bedrijf, maar het bedrijf wordt nu aangeboden voor €2.95 miljoen.

Nu blijkt dat ook veel varkenshouders die zich hebben aangemeld voor de stoppersregeling in aanmerking komen voor de subsidie, ligt het in de lijn der verwachting dat de sector verder gaat verkleinen. Hoeveel varkenshouders er daadwerkelijk gaan stoppen en wat dit met het aantal varkens gaat doen is afwachten.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.