(Nog) geen Gamestop-praktijken op granenmarkt

Drie belangrijke factoren voeden op dit moment de internationale commoditymarkten. Dat zijn de grote vraag naar grondstoffen, de exportheffingen die Rusland op tarwe instelt – en alle speculaties daaromheen – en de inmenging van beleggers (speculanten) op de granenmarkt.

Nieuwe instappers
Record naar record wordt aangetikt op de commoditymarkten voor tarwe, maïs en soja. Prijsniveaus die in 8 jaar tijd niet zijn gezien. Dat trekt ook de belangstelling van beleggers, maar ook indexfondsen en niet-commerciële partijen. Het zijn partijen die voor een lange periode instappen (long-posities). Dat is goed zichtbaar in de CBoT futures, zoals die voor korrelmaïs (corn).

Het meest verhandelde corn futures contract kende bijna 365.000 long-posities en opties eind januari. Tegelijkertijd houden deelnemers 33.220 short-posities vast (verwachting op dalende prijzen). Dit niveau was sinds november 2012 niet zo laag, wat aangeeft hoe positief beursdeelnemers in de wedstrijd zitten. Zij worden gesterkt door gigantische exportcijfers van Amerikaanse maïs naar China. Vrijdag 29 januari maakte het USDA bekend dat China 2,1 miljoen ton maïs uit de VS heeft gekocht. De grootste deal ooit met het land. In 4 dagen tijd kocht het land 5,85 miljoen ton. Dat is meer dan de VS ooit naar het land verscheepte in een volledig seizoen.

Voer vereist
Maar de Chinezen zijn niet alleen in maïs geïnteresseerd. Ook tarwe en sojabonen vinden gretig aftrek door het Aziatische land. Daar zijn diverse redenen voor te noemen, afhankelijk van de commodity. Eén van de belangrijkste factoren is dat het land na de nietsontziende uitbraak van Afrikaanse varkenspest (AVP) zijn veestapel weer aan het opbouwen is.

Daar is veel veevoer voor nodig. De eigen oogsten vielen door overstromingen afgelopen jaar tegen, waardoor meer dan anders moet worden aangekocht. Enerzijds opvallend, omdat driekwart van de wereldwijde maïsvoorraad al in Chinese handen is. Daarbij moet wel worden afgevraagd hoe lang dit aankoopbeleid duurt en wat dit voor seizoen 2021-2022 betekent.

Naast China kopen ook veel andere landen tarwe, wat mede een stijgende prijs heeft bewerkstelligt. Door het heffen van exportbelastingen in Rusland is hun exportmotor verder opgeschroefd. Tegelijkertijd blijven nieuwe tenders uit het Midden-Oosten uit, omdat kopers onzeker zijn over de beschikbaarheid en het prijsniveau. Ondertussen hebben de belastingen een averechts effect op de markt gehad, omdat de prijzen alleen maar verder zijn gestegen.

In het verleden – toen Rusland eveneens zijn uitvoer ging belasten – gebeurde dat ook en werd de tarwemarkt nog verder omhoog gepusht. Het zorgde ervoor dat armere landen, met name in Afrika en het Midden-Oosten, niet meer de koopkracht hadden om dure tarwe aan te kopen. Dat resulteerde in een grote opstand: de Arabische lente in 2010. Een groot verschil is dat de Arabische landen toen voldoende revenuen hadden uit met name olie en toerisme. Door de coronacrisis is dat nu niet het geval.

Australië aan bod
Een land dat staat te trappelen om de positie van Rusland over te nemen is Australië. Letterlijk ver weg is het tot nu toe stil gebleven aan die kant van de wereld, met vooral export naar Azië. Naar schatting verdubbelt de Australische tarweproductie bijna dit seizoen: naar 30 miljoen ton ten opzichte van 15,2 miljoen ton vorig seizoen. Ook de tarwe-export kan verdubbelen tot 20 miljoen ton.

Ondertussen worden de exportverwachtingen voor Rusland verlaagd, naar 37,5 miljoen ton door marktbureau IKAR. Afgelopen seizoen lag het exportvolume op 34,5 miljoen ton en in seizoen 2018-2019 was dat 35,8 miljoen ton. Het USDA rekent erop dat het land aan het einde van het huidig exportseizoen een eindvoorraad tarwe heeft van 12 miljoen ton. Dat duidt niet echt op krapte, waardoor de broodprijzen in het land met een vijfde zijn toegenomen.

Nieuwe strategie
Wat Rusland wel parten speelt, zijn de zwakke koers van de roebel en de lage inkomsten uit olie en gas. De economie in het land wordt ook door het coronavirus geraakt. Het belasten van de tarwe-export heeft vooralsnog een tegendraads effect, doordat de prijzen zijn gestegen. Overigens dalen de fysieke prijzen in het land begin februari wel licht. Nieuwe inside informatie leert dat de overheid sleutelt aan een nieuwe exportbelasting vanaf 1 juni en die ook voor het komend seizoen kan gaan gelden. Hierbij wordt tarwe voor 70% belast, minus een aftrek van $200 FOB. Die pijn is mogelijk veel groter dan de €50 die nu op het programma staat.

Officieel is het nieuws (nog) niet. Volgens analisten is het een kwestie van tijd, omdat het huidige beleid niet effectief is. Akkerbouwers kijken ondertussen goed naar hun strategie voor komend seizoen. Het areaal winter- en zomertarwe in Rusland is ongeveer 50/50, omdat in veel gebieden door extreme kou geen wintertarwe kan worden verbouwd. Met een torenhoge exportbelasting wordt het niet interessant om zomertarwe te zaaien, waardoor wordt afgeweken naar andere teelten.

Dat kan impact hebben op het areaal. De weersomstandigheden zijn de wintergranen nu gunstig gestemd, met milde temperaturen in de Zwarte Zee regio. Voor half februari zit nog steeds een mogelijke koude uitbraak in de pijplijn, die gewassen schade toe kan brengen wanneer het sneeuwdek te veel is gesmolten. Ook de granen in Oekraïne staan er goed voor, ondanks een zeer droog najaar. Hierdoor is 600.000 hectare minder wintertarwe gezaaid dan vorig jaar en komt het areaal op 6,1 miljoen hectare.

Onverminderd positief
Europa heeft met koud weer te maken, al merken we daar in Nederland niet veel van. Sneeuwval zorgt ervoor dat de gewassen beschermd blijven. Doordat de winter lange tijd mild verliep, hebben graangewassen zich goed ontwikkeld. Een gunstige exportpositie verwerven en kwaliteit kunnen leveren, is nog steeds lastig voor de Europese markt wereldwijd gezien. Wanneer de economische perspectieven in de tweede helft van dit jaar verbeteren. rekenen analisten erop dat de vraag naar grondstoffen verder toeneemt door een stijgende consumptie. De signalen voor de granenmarkt blijven daarom op groen staan.