Tarweprijs daalt, maar onzekerheid blijft

Vrijdag 14 januari bereikte de koers van het maartcontract voor tarwe op de Matif in Parijs een voorlopig dieptepunt van €263,50 per ton. Vervolgens wist de koers in ruim tien dagen tijd op te klimmen tot een hoogte van €290,75 per ton op dinsdag 25 januari. Afgelopen week daalde de koers weer, om de bodem rond €278 per ton te vinden. Op de laatste januaridag kleurt de koers wederom rood. De prijs voor tarwe komt niet veel van zijn plek.

Ook op de CBoT heeft de tarweprijs een piek achter de rug. De koers bereikte bijna het niveau van $300 per ton, maar moest uiteindelijk ook laten gaan. Eind vorige week herstelde de koers wel iets.

Mars-bulletin
Exact een week geleden verscheen het Mars-bulletin voor januari. Dat bracht geen schokkende nieuwsfeiten boven tafel. Vooral het feit dat graangewassen in de Zwarte Zee-regio gevaar lopen voor vorstschade liet de markt even nadenken. Het is er niet koud en recente neerslag in de vorm van regen heeft ervoor gezorgd dat broodnodige vochtreserves worden aangevuld. In de EU staan de graangewassen er goed voor.

Wat de markt meer heeft beziggehouden zijn de politieke spanningen in Oekraïne tussen Rusland en het westen. Al eerder schreven we in een analyse dat represaillemaatregelen tegen Rusland – in het geval van een invasie – voor belemmeringen in de tarwe-export kunnen zorgen. Ook Oekraïne zelf kan fors geraakt worden. Bijvoorbeeld door het blokkeren of innemen van de Zwarte Zee-havens. Oekraïne exporteert naar verwachting 24 ton tarwe dit seizoen en is daarmee een van de grootste exporteurs wereldwijd. Rusland en Oekraïne hebben samen 30% van de wereldwijde tarwe-export in handen.

Prijsverdubbeling
Voor landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika is een blokkade van Zwarte Zee-tarwe een grote ramp. Daarbij komt dat de wereldwijde tarwebalans momenteel al erg krap is. Volgens USDA-cijfers is sprake van een tekort van 8,8 miljoen ton. Wanneer enkele miljoenen tonnen tarwe niet meer beschikbaar zijn heeft dat een gigantisch gevolg voor de prijsvorming. Rabobank-analist Carlos Mera houdt er zelfs rekening mee dat tarweprijzen in korte tijd kunnen verdubbelen.

Ongeveer 45% van alle Oekraïense tarwe wordt ten oosten van de rivier de Dnieper geteeld. Deze natuurlijke grens – met de hoofdstad Kiev aan de westkant – fungeert waarschijnlijk als natuurlijke grens voor de Russische expansiedrang. Dat is een behoorlijk areaal granen dat zo in Russische handen valt. Voorlopig blijft het een 'what if'-scenario, maar wel een dat de markt en zijn deelnemers dagelijks bezighoudt.

De Franse positie
Of het tot een nieuwe koude oorlog komt of niet, de granenmarkt heeft ook andere problemen te tackelen die inmiddels een feit zijn. Door een devaluerende roebel is Russische tarwe zeer competitief. De prijs mag dan hoger liggen, er gaan flinke volumes naar onder andere Noord-Afrika. Een land als Algerije was altijd een grote Franse bestemming vanwege het koloniale verleden. Sinds het land vorig jaar de importeisen voor tarwe versoepelde hebben de Russen en Oekraïners voet aan wal gekregen. Frankrijk moet uitwijken nar Egypte of Azië om zijn granen aan de man te brengen. Kijkend naar de laatste Gasc-tender uit Egypte komt het land daar geen één keer in voor.

Een conflict in Oekraïne laat het voordeel onmiddellijk kantelen in het voordeel van Frankrijk, maar dat blijft koffiedik kijken. Importerende landen kiezen er nu voor om zo min mogelijk tarwe aan te kopen en om volume vast te leggen voor de nieuwe oogst, waarvan het prijsniveau enkele tientallen euro's lager ligt. Dat is gebruikelijk in een duur tarwejaar. Toen Rusland de Krim annexeerde in 2014 profiteerde de Europese en Amerikaanse exportmarkt daar ook van. Acht jaar later is het marktaandeel van beide landen op de mondiale tarwemarkt verdubbeld, waardoor de impact ook veel groter kan zijn.

Duurdere maïs
Zo neemt het contrast tussen de waan van de dag en de harde praktijk toe op de granenmarkt, wat vooral bij tarwe merkbaar is. Toch blijft ook de maïsmarkt niet ongemoeid. Daar is sprake van een flinke prijspiek in zowel Europa als de VS. Het maartcontract op de Matif noteert maandagmiddag €258 per ton. Een prijs die sinds 25 november niet meer is behaald.

Door de grote vraag en goede exportkansen voor Russische tarwe laat het invloedrijke Russische marktbureau SovEcon zijn exportprognose naar boven bijstellen. Het bedrijf rekent op 200.000 ton meer uitvoer waarmee het totaal op 34,3 miljoen ton komt. Deze correctie is vooral te wijten aan een toenemende vraag in Q1 van dit jaar. De Russische Analist Andrey Sizov zegt op Twitter dat de kans op een invasie klein is, maar de mogelijke gevolgen groot. Hij ziet het vooral als een diplomatieke oorlog die de granenmarkt ook de komende periode in zijn greep blijft houden. Dat betekent alle ruimte voor volatiliteit en plotseling wijzigende koersen.