Is de rek inmiddels uit de tarweprijs?

Drie belangrijke factoren spelen een rol op de markt voor tarwe in de wereld. Om te beginnen de exportmogelijkheden op de korte en middellange termijn vanuit de Zwarte Zeeregio. Ten tweede de groeiomstandigheden in de Verenigde Staten en tot slot de prijsvorming van andere commodities.

Plotse koerswijziging
Het meicontract voor tarwe op de Matif sloot vrijdag op €407 per ton en staat maandagmiddag boven de €410. Ook de contractperiodes voor de nieuwe oogst zijn opnieuw gestegen tot een niveau rond de €370 per ton. Op korte termijn zijn beursdeelnemers bezig om hun posities af te bouwen. De laatste handelsdag is 10 mei. Dat trekt ook koopjesjagers aan, waardoor de koers soms plots een scherpe wending kan nemen. Op de CBoT is dat vanwege ingebouwde veiligheidsinstrumenten niet snel het geval. Daar daalde de koers voor tarwe juist, maar zijn vandaag eveneens groene cijfers te zien.

Tarwe heeft een ongekend marktverloop laten zien dit seizoen. Zowel akkerbouwers als veehouders staan voor een belangrijke keuze: blijf ik wachten met het (ver)kopen van de nieuwe oogst of is het tijd om zaken te doen? Zelfs met een afslagpremie is een fysiek prijsniveau van €320 tot €330 interessant voor verkopers. Bij gunstige weersomstandigheden op het Europees continent en verbeterde exportmogelijkheden voor Rusland en Oekraïne kan de tarwemarkt voor de nieuwe oogst een wending (lees: daling) nemen. Voor veehouders betekent dat dus afwachten.

Markt in een markt
Niet alle landen staan te springen om Russische tarwe te kopen, maar dat is niet overal het geval. Voor sommige Afrikaanse landen is het een kwestie van overleven en ook bondgenoot China richt zijn pijlen op Russische grondstoffen, ondanks de grote eigen voorraad. Het wereldhandelstoneel wordt zo herschapen, wat niet zonder gevolgen kan zijn voor de prijsvorming op de langere termijn. Zo ontstaat een markt in een markt wanneer Zwarte Zee-tarwe alleen geselecteerde bestemmingen aandoet naar bevriende staten.

Oorlog in nieuwe fase
De oorlog in Oekraïne is een nieuwe fase ingegaan. Reageerde de granenmarkt een maand geleden nog op vredesonderhandeling, inmiddels is duidelijk dat het letterlijk een slopend en langdurend conflict wordt waarbij het land zwaar beschadigd raakt. Dat kost veel slachtoffers en raakt de infrastructuur. Voor de granenmarkt betekent dit dat het uitvoerapparaat op een fractie van de oude capaciteit kan draaien. Intussen staan er kilometerslange files in het land.

Tegelijk doen akkerbouwers in Oekraïne er alles aan om gewassen in te zaaien. Dat het strijdgewoel zich in het zuidoosten heeft geclusterd, is voor bedrijven elders een geluk. Zo kunnen ze het land op, mits er voldoende diesel, kunstmest, zaaizaad, manschappen en onderdelen voor handen zijn. Schattingen over de gevolgen voor de opbrengst lopen uiteen. Gemiddeld wordt zo'n 20% tot 30% minder oogst verwacht. Veel hangt af van de beschikbaarheid van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen gedurende het groeiseizoen. In de bezette gebieden spreekt het landbouwministerie van 70% minder opbrengst. Alleszins is de situaties licht positiever dan enkele weken geleden. Marktbureau UkrAgroConsult schrijft dat 80% van het gepland areaal voorjaarsgranen wordt ingezaaid. Een daling van 2,7 miljoen hectare (14,2 miljoen hectare totaal). Inmiddels zit volgens overheidscijfers een vijfde in de grond.

Bouwplan verandert
Oekraïne doet er alles aan om zijn voorraden te exporteren. Het gaat vooral om maïs en zonnebloemzaad. Dit jaar worden bouwplannen aangepast en deze gewassen minder ingezaaid. Ze vragen meer kunstmest en de verwerkingscapaciteit voor bijvoorbeeld zonnebloemzaad ontbreekt. Graan is populair.

Ook de Russische export verloopt moeizaam. Toch herstelt de granensector in het land wel en wordt er volgens analisten – zoals het Russische SovEcon – weer mondjesmaat geëxporteerd vanuit de Zwarte Zee en Zee van Azov. Het schat in dat nog 3 miljoen ton tarwe van de oude oogst moet worden uitgevoerd. Omdat voorraden oude oogst groter blijven dan verwacht kan dit worden opgeteld bij het totaal van volgend jaar. Een lage koers van de roebel maakt de tarwe extra aantrekkelijk.

Ongunstig weer in Amerika's
In een normaal jaar domineert het weer de headlines in het nieuws en ook de granenmarkt. In de Zwarte Zeeregio en Europa is het gunstig voor de groei. Elders in de wereld is dat een ander verhaal. In de VS staat de wintertarwe er het slechtste voor sinds 1996. Het zaaien van maïs en soja verloopt gemiddeld tot onder gemiddeld vanwege aanhoudend winterweer. Het is in de meeste staten nog lang geen voorjaar. In Zuid-Amerika – Argentinië en Brazilië – is het juist zeer droog en dat kost opbrengst in de tarwe en maïs.

Deze weersomstandigheden zorgen er onder andere voor dat de Amerikaanse markt voor soja en maïs hoger noteerden afgelopen week. Maandag startten de markten aarzelend. De VS kan bouwen op nieuwe exportorders vanuit onder andere China voor zowel de oude als nieuwe oogst. Dat sterkt de markt, ook voor komend seizoen.