Eigenbelang en solidariteit strijden op de graanmarkt

Het septembercontract voor tarwe op de Matif sloot gisteren €2,25 hoger op €234,50 per ton. Op de CBoT was het opwaarts momentum sterker dan in Parijs. Tarwe pluste 2,6% en kwam daarmee uit op $6.70¾ per bushel. Maïs maakte helemaal een sprong en sloot 5,9% hoger op $5.28¾ per bushel. Soja steekt daar schril bij af met een stijging van 0,5% naar $14.92 per bushel.

Het weer en de ontwikkelingen in Oekraïne zijn de drijvende krachten op granenmarkt. Zoals bekend heeft Rusland zich maandag teruggetrokken uit de graandeal. De vraag die daar uit voortvloeit is: hoe nu verder? Verschillende bronnen melden dat de VN verschillende wegen onderzoekt om graan uit Oekraïne en graan en kunstmest uit Rusland op de wereldmarkt te krijgen. Welke maatregelen op tafel liggen wordt alleen niet nader gespecificeerd.

Export van graan uit Oekraïne via de EU is de meest logische oplossing, al is er simpelweg niet de capaciteit om de uitvoer via de Zwarte Zee volledig over te nemen. Maar de instroom van graan uit Oekraïne stuit op weerstand van Polen, Roemenië, Bulgarije, Hongarije en Slowakije. Na het eenzijdig instellen van handelsbeperkingen hebben deze landen in Brussel bedongen dat de import van tarwe, maïs, koolzaad en zonnebloempitten uit Oekraïne tot 15 september aan strenge regels is gebonden om marktverstoring te voorkomen. Kort gezegd komt het erop neer dat er wel graan uit Oekraïne deze landen binnen mag komen, maar dat moet direct weer worden doorgevoerd en mag niet blijven hangen.

Marktbescherming
De Hongaarse minister van Landbouw liet vandaag aan Reuters weten dat de groep van vijf inzet op een verlenging van de maatregelen na 15 september. Daarnaast wordt er volgens de Hongaarse minister de optie besproken om landen individueel bij de EU een verzoek te laten indienen andere producten aan de ban toe te voegen.

Rusland heeft de VN drie maanden de tijd gegeven om concrete resultaten te boeken met de uitvoering van het memorandum dat gelijktijdig is getekend met de Zwarte Zeegraandeal een jaar geleden. In het memorandum zijn afspraken gemaakt over de toegang van Russisch graan en kunstmest tot de wereldmarkt. Het door de internationale gemeenschap niet na komen van deze afspraken is de reden geweest voor het Kremlin om te stoppen met de graandeal.

Russische visie
Rusland heeft ondertussen voor de tweede dag op rij aanvallen uitgevoerd op Odessa, waar de grootste haven aan de Zwarte Zee van Oekraïne zich bevindt. Dat is een directe aanval op de graanexport volgens verschillende experts. En dat is niet zonder effect. Verschillende verzekeraars willen geen dekking meer geven op graantransport van Oekraïne over de Zwarte Zee of hanteren een heel hoge risicopremie.

De VN en de EU benadrukken het belang van de graandeal om voedselprijzen in de hand te houden voor de armste landen in de wereld. En daar lijkt het Kremlin eigen gedachtes over te hebben. Volgens schattingen heeft Rusland circa 46 miljoen tarwe te exporteren. Voor geselecteerde landen zou Poetin overwegen de exportheffing op graan te schrappen. Dan zouden bijvoorbeeld Egypte of Syrië tegen gereduceerd tarief graan kunnen kopen. Daarmee wordt in de visie van het Kremlin de kritiek gepareerd dat Rusland voedsel inzet als wapen. En zoals het Kremlin betoogd, onder de graandeal kwam veruit het grootste gedeelte van de Oekraïense graanexport toch al niet terecht bij de armste landen maar ging het meest naar de EU en China.

Tik van droogte
De weerberichten zijn vooral van invloed op de oogstverwachtingen in de VS. Door droogte komt volgens schattingen de Amerikaanse tarweoogst iets lager uit dan de voorspelling van het USDA, 44,1 versus 45,2 bushel per acre (circa 2,97 en 3,04 ton per hectare). Nu het in het midden en noorden van de VS weer warm en droog wordt, nemen de zorgen over de zomertarwe, maïs en soja toe. Na een droge junimaand had vooral op de maïs regen in de eerste helft van juli een positief effect. De voorraad vocht in de bodem is echter beperkt en nu er de komende week, twee weken nauwelijks neerslag in de voorspellingen zit, zou vooral de maïs - die op dit punt in het groeiseizoen vocht nodig heeft - een flinke tik kunnen krijgen. Daarbij merken verschillende analisten op dat de prijsstijging van maïs op de CBoT gisteren misschien wel wat overtrokken was. Maar dat de weerpremie wordt opgebouwd is wel logisch.