Achtergrond Stikstofstemming
Gevallen kabinet Schoof is nog niet vleugellam
Boos is minister Femke Wiersma over de val van het kabinet-Schoof. Ze noemt het 'heel teleurstellend' en zelfs 'kwalijk'. De landbouworganisaties zijn ook teleurgesteld en daarmee voor één keer eensgezind. Toch is een gevallen kabinet nog bepaald niet verdwenen of uitgespeeld.
Het was wel onverwacht dat PVV-leider Geert Wilders afgelopen dinsdag echt de daad bij het woord voegde en de stekker uit de samenwerking trok. Toch is daarmee dus nog niet direct het hele kabinet-Schoof weg. Er blijft een demissionair rompkabinet over, dat het werk moeten blijven doen totdat er een nieuwe ploeg is geïnstalleerd. En dat kan nog wel even duren. De Kiesraad meent dat er vóór 29 oktober geen nieuwe verkiezingen kunnen worden georganiseerd. Daarna volgt het zoeken naar een nieuwe regeringscoalitie.
Demissionair aan de bak
Met de ervaring van de laatste jaren in het achterhoofd en de verdeeldheid in politiek Nederland voor ogen, wordt dat ook geen klus die in een paar weken tijd is geklaard. De kans is zelfs goed aanwezig dat de overblijvende ministers langer demissionair in functie zullen zijn dan missionair. En - politiek mogen ze dan een beetje gehandicapt zijn - vleugellam zijn ze zeker niet. Kijk wat de voorgaande lichting demissionaire bewindslieden nog allemaal aan werk heeft verzet. Voorzitter Arno Visser van Bouwend Nederland (ook VVD) zei het deze week op BNR-radio nog scherper: "Een demissionaire minister kan en mag alles!" Gas geven dus, was zijn advies.
Derogatie en NB-vergunningen
Minister Wiersma kan dit ter harte nemen. Een van haar belangrijkste taken is het aanvragen van een nieuwe derogatie voor de veehouderij. Of ze, samen met haar collega's, ook door mag werken aan het stikstofdossier, is nog ter beoordeling aan de Tweede Kamer. Maar die zal ook de druk voelen om zichzelf niet al te machteloos te maken en op de handen te blijven zitten. En anders is er wel een actiegroep zoals MOB die de politiek de duimschroeven aandraait. De rechtbank Den Haag oordeelde deze week dat oud-minister van Stikstof en Natuur Christianne van der Wal de nationale luchthaven een ondeugdelijke natuurvergunning had verstrekt. En als dat wel zo was geweest, had Schiphol de vergunning wellicht nog moeten inleveren, want door het arrest van de Raad van State van eind vorig jaar over het intern en extern salderen, had Schiphol nog altijd fout gezeten. Het heeft in de voorbije jaren voor veel geld, maar toch voor niks een aantal boerderijen verspreid over het land opgekocht. Interessante vraag is nu overigens wel waar die opgekochte stikstofruimte blijft – in de provinciale stikstofbanken, of is dit ook verdampt?
Wie praat en wie doet zaken?
Als de Tweede Kamer het toelaat, kan het kabinet ook nog steeds wetgeving doorzetten. Op diverse terreinen kan ook volgens de bestaande verhoudingen worden gestemd. Toch zal ook niet alles gewoon doorgaan. Er is tenslotte gebroken. Onderhandelingen over het wegwerken van het mestoverschot en het opkopen van koeien kunnen in principe ook gewoon doorgaan, alleen is al maanden niet echt helder met wie er precies zaken worden gedaan. Anders gezegd: de omtrek van het praatcircuit is helder, maar wiens stem er toe doet en welke niet, blijft een raadsel.
Kleine vernieuwers en geborgde belangen
Beleidsmakers vinden dat meestal niet zo erg, want het maakt het voor hen des te gemakkelijker om de eigen agenda door te zetten. De agrarische sector schiet daar evenwel weinig mee op. Veehouders zijn gebaat bij technisch goede oplossingen, die ook ruimte bieden voor innovatie. Op het eerste gezicht werken clubs als Agractie en Stichting Stikstofclaim daar het hardst aan. Zij komen met initiatieven en timmeren ook naar buiten toe aan de weg. De traditionele belangenbehartigers lijken steeds meer een ceremoniële rol te vervullen met weinig eigen initiatief. Ze hebben ondertussen wel het meeste budget, zeker vergeleken met de eerstgenoemde 'kleintjes'. Dat er doorgewerkt wordt aan een oplossing is wijs, maar dan graag met meer gezamenlijke focus en scherpte van inzet. Met alleen 'geborgde overlegzetels' bij de overheid komt de sector er niet.
Nieuw wettelijk uitstel
Dat het 'restant-kabinet' door wil werken, liet het vrijdag ook zijn door nog een aantal besluiten naar de Tweede Kamer te sturen. Over niet alles zal de landbouw blij zijn. Bijvoorbeeld over het voorstel tot aanpassing van de Omgevingswet – bedoeld voor maatwerk bij PAS-melders. Dit is wel nieuwe wetgeving, maar niet iets waar agrarische bedrijven praktisch veel mee geholpen zullen zijn, want het geeft de mogelijkheid om oplossingen voor PAS-melders nog verder op de lange baan te schuiven. Een ander voorstel betreft het verruimen van de mogelijkheden om problemen met wolven en goudjakhalzen aan te pakken – dit als uitwerking van een Europees besluit.
Dan maar in grond
Individuele boeren werken ondertussen hard door, proberen te negeren wat er allemaal boven het hoofd hangt en proberen met inventiviteit toch een weg vooruit te vinden. En al lijkt een verplicht grondgebonden landbouw er nu voorlopig niet meer te komen, boeren doen hetzelfde als burgers doen in onzekere tijden, en onzekere tijd zijn het. Burgers duiken in goud als zekere belegging, boeren duiken in grond. De Rabobank – ook genoemd als grootfinancier van koeienopkoop – ziet de agrarische grondprijzen alsmaar verder oplopen. Tussen het eerst kwartaal van 2024 en dezelfde periode dit jaar is de gemiddelde prijs gestegen van €78.800 per hectare naar €91.300 per hectare. Dat komt neer op een stijging van bijna 16%. Het is duur om zulke grond te kopen, maar qua rendement zit het wel goed en het blijft voor om het even welke financier een stevig onderpand.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
