Achtergrond Stikstofstemming
Met Jetten het stuur weer hard linksom?
Met zo'n 18% van alle stemmen is D66 nagenoeg zeker de grootste partij van het land geworden, maar ook als ze de nummer 2 wordt, zal het toch wel deze partij worden die het voortouw mag nemen bij de formatie van een nieuw kabinet. Voor landbouw en platteland kan dat behoorlijke consequenties hebben, want D66 denkt behoorlijk anders over deze onderwerpen dan de winnaar en ook de nummer 2 van de vorige verkiezingen.
Daarmee is nog niet direct gezegd dat een coalitie onder aanvoering van D66 direct hard het roer omgooit. Daarvoor moeten meer meebewegen, maar er wordt nu wel vaker gehoord dat het nu tijd om de koers maar eens duidelijk te verleggen bij het stikstofbeleid, en dus gas te geven op de oude insteek van de laatste kabinetten-Rutte.
Klimaatminister
Voor partijleider Rob Jetten van D66 zal dat vertrouwd en misschien ook verleidelijk aanvoelen. Onder Rutte was hij immers een bevlogen klimaatminister en medevormgever van het beleid. Te hopen valt dat hij als waarschijnlijke premier iets minder ideologisch uit de hoek komt. Misschien heeft hij wel iets bijgeleerd, al hoeft een draai zoals van Bill Gates ook weer niet direct.
Land naar je hand
Gezien de papieren van Jetten is het ook goed om te realiseren dat 18% van de stemmen in de huidige omstandigheden wel een winnend getal is, maar niet genoeg om een land naar je hand te zetten. De andere partijen die meedoen, hebben ook kun inbreng. Helaas voor niet-stedelijk Nederland zijn er onder de kandidaat-coalitiegenoten weinig partijen die zich echt afficheren als boer- of landbouwvriendelijk. Tenzij CDA of VVD als boervriendelijk wordt aangemerkt. De BBB maakt niet zo'n grote kans om nog weer mee te regeren of om een rol van betekenis te spelen in de Tweede Kamer. Wel blijft ze nog sterk in de Eerste Kamer. Mogelijk dat een partij als JA21 een kans maakt als onderdeel van een coalitie over rechts.
Niet bij stikstof alleen
Voorlopig is het allemaal speculeren en ook een beetje teleurgesteld terugkijken, want waarom heeft de gestrande coalitie niet meer bereikt? Een interessant gesprek daarover voerde Marianne Zwagerman deze week met staatssecretaris Jean Rummenie (BBB). Die had het op zich genomen om het natuurbeleid op een andere en bredere leest te schoeien dan zijn voorgangers hebben gedaan. Minder op alleen stikstof en meer op een gebalanceerdere set van 'drukfactoren', zoals de Europese richtlijn en ook de Europese jurisprudentie voorschrijft. Om zo'n omslag erdoor te krijgen en nieuwe, betere natuurwetgeving aangenomen te krijgen, is een regeerperiode van slechts elf maanden niet genoeg, geeft hij toe.
Ambtenaren tegen hun baas
Temeer niet als de tegenwerking in het ambtelijk apparaat stevig is. Rummenie zette ondanks alles door en gaf tegen het advies van zijn ambtenaren de Amsterdamse hoogleraar Ronald Meester opdracht om het huidige systeem door te lichten, zwakke plekken te identificeren en voorstellen te doen voor verbetering, puur vanuit de wetenschap. Vorige week ging Meesters rapport naar de Tweede Kamer, ook weer begeleid door een schrijven dat Rummenie het advies van zijn ambtenaren in de wind had geslagen. Het mag allemaal in Nederland en het is ook goed zo. Als maar duidelijk blijft dat de politiek het laatste woord heeft. Het was mooi geweest als ook de minister van LVVN iets meer van de onverstoorbaarheid van de staatssecretaris had gehad.
Alles genegeerd voor huidig systeem
Politici slaan in de praktijk best vaak adviezen in de wind: van ambtenaren, van de Raad van State (afdeling advisering) en zelfs van staatscommissies. Rummenie en ook Meester wijzen erop dat in totaal drie staatscommissies in de voorbije vijftien à twintig jaar geadviseerd hebben tegen de inrichting van het Nederlandse natuur- en milieubeleid op de wijze zoals het nu is vormgegeven, met een Aerius-systeem, KDW's en meer. Toch is het er niet alleen gekomen, maar het is ook nog eens breed omarmd op ministeries, in provinciehuizen en door een lange rij milieuadviesbureaus.
Modellen rammelen, maar geven houvast en werk
Al zijn milieu- en natuurmodellen vergeven van de onzekerheden, ze geven veel ambtenaren een gevoel van houvast, dat wordt versterkt door adviezen van ecologenbureau's, die een bestaan ontlenen aan het werk met die modellen. Ook zijn de modeluitkomsten een vruchtbaar substraat voor eco-juristerij. Helaas kan die bestaan zonder rekening te houden met de feiten in de natuur en echte metingen. Die dreigen modeluitkomsten nogal eens te ondergraven en stuiten dus ook niet voor niets op weerstand.
Waar het nu heen gaat? Er zijn politici die menen dat er al vóór de kerst een nieuwe coalitie kan zijn, die Nederland weer stabiel maakt en de samenleving nieuwe vaart geeft. Demissionair premier Dick Schoof gelooft er niet in. Ook Rummenie niet. Ze denken dat ze nog wel een half jaartje of meer moeten doorwerken, ook al leunen ze feitelijk nog maar op een miniem deel van de Tweede Kamer, ook zo'n 18%.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
