Waar wringt de nieuwe ingreep in fosfaat?

Op vrijdag 28 april kregen melkveehouders te horen dat, in het kader van de Regeling fosfaatreductie, er een nieuwe referentiedatum bijkomt. Na 2 juli 2015 en 1 oktober 2016 is nu ook 28 april 2017 omgedoopt tot referentiedatum. Alle 3 zijn ze nodig om de totale productie van het Nederlandse melkveefosfaat te verlagen tot onder de grens van 84,9 miljoen kilo. Sinds 2014 bevindt de productie zich boven die grens.

Wisselende reacties 
De nieuwe referentie levert wisselende reacties op. Zo noemt de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) het een verkapte vorm van melkreductie. Dit omdat eerder gezegd werd dat fosfaat minderen mogelijk was met een reductie in het jongvee. Door het jongveegetal is dit niet meer mogelijk. Afhankelijk van de verhouding op 28 april dient er, tegenover elk stuk jongvee, één koe weggedaan te worden.

Punten van kritiek zijn dat het hier om levende dieren gaat, de spelregels om de paar weken veranderen en dat melkveehouders niet beloond worden voor de resultaten, maar nog strengere regels op zich af zien komen. Dit alles voor een derogatie voor de gebruiksnormen van mest die behouden moet blijven. Welke veehouders worden vooral gedupeerd door de jongste wijziging?

Groepen gedupeerd
Vanuit het veld kan worden opgemaakt dat er 2 groepen zijn die hierdoor gedupeerd worden. De eerste groep melkveehouders zijn degenen die van plan waren om pas in een later stadium afscheid te nemen van hun jongvee. Het merendeel heeft, in eerste instantie voor de fosfaatreductie gekeken naar het onderste van de veestapel en jongvee. Dit om de melkproductie zoveel mogelijk te ontzien.

Traditioneel gezien kenden melkveehouders net voor het opengaan van het weideseizoen een periode van afkalven. In de casus van een jongveegetal had dit grote gevolgen gehad en kan het voor degenen die nog steeds gebruik maken van deze methode grote gevolgen hebben. Navraag leert echter dat melkveehouders vandaag de dag juist kiezen voor een meer gelijkmatige periode van afkalveren. 

De groep die overblijft en pas in een latere fase jongvee weg wilde doen wordt nu geconfronteerd met de opgave om ook melkkoeien weg te doen. Doen ze dat niet, dan telt het niet mee als fosfaatreductie. Er moet in elk geval een aantal weggedaan worden dat de verhouding handhaaft. Daar bovenop wordt het opletten bij het aanhouden van kalveren. 

Opnieuw hindernis voor export van vee 
De tweede groep die tussen wal en schip valt, zijn degenen die vee wilden exporteren om aan de fosfaatdoelstelling te voldoen. Vee wat al klaar stond voor export gaat nu wellicht niet weg, omdat het gevolgen heeft voor het jongveegetal. Een lastig dilemma. Het gaat dan veelal om vaarzen die nog geen kalf gehad hebben. Ook degenen die nog plannen hadden om vee te exporteren, worden gedwongen nog eens kritisch naar de plannen te kijken.

Henk Bleker, van Vee en Logistiek Nederland, bevestigt de problemen. 'Na publicatie van de Regeling belden de eerste melkveehouders al af.' Hoe de stand van zaken begin mei is, kan hij nog niet zeggen. Eerder zorgde een foutje in de Regeling ook al voor problemen in de export. Toen vielen quarantainestallen per abuis onder de regeling. Van Dam repareerde dat. Nu is er ook een clausule die een uitweg biedt, maar deze is in eerste instantie niet voor deze casus bedoeld, zo hoorde Vee en Logistiek bij navraag.

Tegelijkertijd geeft Bleker aan dat doordat LTO er zijn goedkeuring aangegeven ook Vee en Logistiek uitgepraat is. 'Het is volgens LTO een weloverwogen regeling.' Doordat het jongveegetal niet voor alle melkveebedrijven geldt, is het effect op de export kleiner dan het geval was bij de uitsluiting van de quarantainestallen.

Bleker geeft aan dat het halfjaarcijfer uitkomt op 40 tot 45.000 dieren. 'Alle exportstallen zitten vol, wat neerkomt op 10.000 dieren. Het jaarcijfer kan dan uitkomen op 80.000 dieren. Een record.' Het buitenland vraagt om de koeien alleen het jongveegetal maakt het opnieuw lastig.

Angst voor achterdeur    
Doordat demissionair staatssecretaris Martijn van Dam vleesveehouders en opfokkers van jongvee buiten de Regeling stelde, was te verwachten dat er ergens een aanscherping plaats ging vinden. Vooral de angst dat opfokkers van jongvee als achterdeur gingen dienen, resulteerde hierin. Geen verkeerde gedachte, want melkveehouders zijn doorgaans creatief in het vinden van oplossingen.

Het jongveegetal is echter een behoorlijke zwart-wit-benadering. Het houdt geen rekening met uitval door ziekte onder jongvee of vaarzen, geeft geen ruimte om voor de meest gangbare periode te kiezen, houdt geen rekening met nieuwe aanwas en zoals gezegd betekent het opnieuw een belemmering voor de export. Ook geeft het nog een extra dimensie aan de toch al ingewikkelde puzzel.

Ondertussen vertraagt het ook, want welke consequenties heeft het zij voor de bezwaren die er al bestonden. Nog een gevaar is de late inhouding van heffing. Er zijn altijd melkveehouders die afwachten en pas acteren op het moment dat ze weten wat de gevolgen zijn. Die worden nu pas half mei bekend en dan komt de volgende afrekening al bijna in zicht.

Ondertussen is de derogatie nog lang niet veilig. Uiteindelijk gaat het om de kaderrichtlijn water en daar is dit maar en klein onderdeel van. Het gaat om verbetering van de waterkwaliteit in heel Nederland en niet alleen onder dat van landbouwbedrijven en landbouwgrond.