Zuivelmarkt een achtbaan? Zo overwin je

Het weer, de politiek en het sentiment domineren de melkmarkt. Het maakt de markt grillig en onvoorspelbaar. Een jaar geleden werd er bijvoorbeeld met grote zorgen uitgekeken naar de zomer. De oorzaak daarvan waren een overschot aan melk en onvoldoende vraag. De verwachtingen werden niet waargemaakt. Rond week 20 begon de markt weer op te lopen en bleef deze stijgen tot aan de kerst. 

Na een kleine heuvel wint de achtbaan sinds week 5 weer hoogte. Wat heeft de achtbaan voor 2017 nog meer in petto? En welke tips komen er uit de markt? 

Tip 1: Historisch hoge boterprijs
De boterprijs tikt historische hoogtes aan. De uitschieters in de prijs worden ingegeven door een verkeerde inschatting van de melkaanvoer. In het verlengde daarvan worden contracten die afgesloten voor een product dat er niet is. Een gebrek aan voorraden ondersteunt dit. Wanneer vraag en aanbod weer verder op elkaar aansluiten, kan dit wat lucht uit de boterbubbel halen. Echter, zoals de zaker ervoor staan, zijn lage boterprijzen voor 2017 niet meer te verwachten. 

Dit houdt niet automatisch in dat de gehaltes extra geld in het laatje brengen. Zo komt 4 euro in de vetprijzen, die gebruikt worden voor het bepalen van de melkprijs, nog niet voor. De jaren 2008, 2012 en 2014 rendeerden beter. De boosdoener is de dalende trend in het eiwit. Dat houdt in dat er voor nu en voor heel 2017 liters meer waard zijn dan gehaltes. Of bijvoeren loont om gehaltes te verbeteren, is dan nog maar de vraag. De tip is om goed na te denken of het financieel kan.

Tip 2: Minder melk in Nederland?
De melkprijs wordt niet alleen door Nederland gecreëerd. Als gevolg van de Regeling fosfaatreductie 2017 worden melkveehouders gedwongen om alert te blijven. Dat heeft te maken met de constant veranderende regelgeving. Dit maakt het lastig om verder te kijken dan Nederland, maar een feit is dat de melkprijs niet valt of staat met de melkproductie van Nederland alleen. 

De EU-28 schrijft over maart 13,48 miljoen ton melk op. Dat is nagenoeg gelijk aan één jaar eerder. Dat kan komen door de stevige daling in Duitsland (65.760 ton minder). Ook Frankrijk (27.580 ton minder) en het Verenigd Koninkrijk (19.640 ton minder) schrijven minnen op. Die minnen worden gecompenseerd door plussen uit Polen (49.670 ton meer), Italië (25.430 ton meer) en Ierland (23.650 ton meer). Begin mei is in Duitsland het vrijwillige programma om de melkproductie te remmen ten einde gekomen. Dat geeft zich op meer liter melk binnen de Europese grenzen. 

In Nederland is een groei van de melkaanvoer vakkundig geblokkeerd, maar in 2018 komt er weer ruimte om bij te sturen. Betere melkprijzen jagen dan doorgaans de groei aan, maar tegen de achtergrond van de bestaande voorraden en de ontwikkelingen in de EU luidt het advies als volgt: investeer niet te snel en reken niet op een topmelkprijs. 

In Nieuw-Zeeland ligt het uitgangspunt onder de 25 euro. Het is goed om dat in gedachten te houden in een vrije markt. Ondanks de fosfaatrechten is de markt namelijk nog steeds vrij. 

Tip 3: Klimaatverandering pakt goed uit
Profiteer van het weer in Nederland. Los van de discussie of de aarde wel of niet opwarmt, profiteren Nederlandse veehouders alweer 3 seizoen van zeer groeizaam weer. Daarbij horen helaas wel extreme hoosbuien en plaatselijk heftige windstoten. Echter, in vergelijking tot Frankrijk, België en het zuiden van Duitsland hebben de Nederlandse veehouders er voornamelijk profijt van. 

Oogstseizoen 2017 is, na een koude start, vlot van start gegaan. Dit terwijl diverse veehouders nog terug kunnen vallen op de voorraden gras van vorig jaar. De overvloedige grasoogst is een kostbare troef, die misschien nog onderschat wordt. 

De derogatie bepaalt dat 80 procent van de grond voor gras ingezet moet worden, maar met nog een redelijk groeiseizoen, zoals de laatst jaren, wordt het misschien tijd om na te denken of er meer uit de grond te halen valt. Zo worden voederbieten ook steeds populairder en neemt de roep om lokaal en GMO-vrij voer toe. 

Tip 4: Techniek goed of slecht?
Nederlandse veehouders vertrouwen erop dat de techniek al hun problemen kan oplossen. Dat is een interessante stelling, die gedeponeerd werd tijdens het debat van de Eerste Kamer op 16 mei. Dit onderstreept alleen maar hoeveel mogelijkheden en kansen er liggen op het gebied van techniek. 

Het einde van het melkquotum had ruimte moeten scheppen voor nieuwe innovaties. Dit doordat er dan geen geld meer uit de sector wegvloeit naar de rechten om te produceren. De fosfaatrechten blokkeren dit nu. Geld kan maar één keer uitgegeven worden. Dat houdt in dat de keuze eerder gaat naar iets wat direct rendement oplevert, dan naar een diepte-investering. Dat kan bijvoorbeeld zijn als antwoord op de vraagstukken rondom ammoniak, energie en fosfaat. Daarbij streeft de politiek naar een meer oudewetse vorm van melkveehouderij, namelijk biologisch.

Dit botst, want de technieken die nu het aantrekkelijskt worden, hebben betrkking op het klimaat in de stal. Hoe prettiger de koe zich voelt, des te meer melk. De achtbaan, waar de zuivelprijzen zich in bevinden, moedigt dit nog eens extra aan. Investeren in iets wat niet direct loont, kan de vrije val nog wat erger maken. 

Voor verwerkers van melk is de achtbaan een uitdaging, maar voor de melkveehouders is de uitdaging nog veel groter. Zij zitten niet in het eerste wagentje en zien dus niet direct wanneer er een vrije val aankomt. Pas in de loop van 2018, wanneer de verwachting of hoop bestaat dat voorraden de kans krijgen om af te nemen, komt er zicht op een stabielere periode. 

Dat die fases steeds korter worden, heeft de tijd wel geleerd. Dat houdt in dat een ondernemer er rekening mee moet houden dat er weer loopings aan kunnen komen. De diversiteit van bedrijven maken een pasklaar antwoord onmogelijk, maar handvaten zijn er wel.