Kopen geen garantie
FrieslandCampina legt pijn in fosfaatstelsel bloot
FrieslandCampina introduceerde onlangs de groeiafspraak en legt daarmee direct de zwakke plek in de fosfaathandel bloot. Zo kunnen de melkveehouders een hogere referentie krijgen door de aangekochte rechten om te zetten in melk (optie 5). Echter, in de praktijk verloopt de overdracht van de rechten niet zo soepel en daardoor worden melkveehouders gedupeerd.
Vanaf 1 januari 2018 kunnen er officieel fosfaatrechten verhandeld worden. Toch is de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) pas in april begonnen met het doorzetten van de transacties, als gevolg van de onduidelijkheid rondom het jongvee. Zijn er nu wel of geen rechten nodig om jongvee voor de vleesveehouderij te houden? Toen daar een besluit over genomen werd, konden de eerste transacties daadwerkelijk afgerond worden.
Toch nog reden voor haast
Door het feit dat melkveehouders 1 volledig jaar hebben om de rechten op orde te brengen, was er geen reden voor haast. Echter, daar bracht FrieslandCampina verandering in. De verwerker maakte bekend te werken aan een groeiafspraak; via die afspraak wordt de onbegrensde groei zonder consequenties aan banden gelegd.
Een melkveehouder mag nog steeds zijn melkproductie uitbreiden, en die melk wordt ook opgehaald. Echter, wanneer de melkplas van de gehele coöperatie de referentie overtreft, gaat het individuele quotum gelden. Het gevolg hiervan is dat er voor de extra liters melk een garantieprijs min €10 per 100 kilo betaald gaat worden.
30
procent
Het is een ingreep met grote gevolgen, want de gemiddelde melkprijs van FrieslandCampina komt in de periode van 2015 tot april 2018 uit op €32,19 per 100 kilo (bij een vetgehalte van 4,41% en 3,47% eiwit en een jaarleverantie van 600.000 kilo melk). Hierin zijn de toeslagen niet meegenomen. De min van €10 komt op deze manier uit op een korting van 30%. Het onderstreept de noodzaak om een zo hoog mogelijke referentie te behalen.
Optie 5 voor kleine groep
Er zijn diverse periodes aangewezen die als referentie kunnen dienen. Optie 5 is dat de aangekochte rechten worden omgezet in melk, maar de rechten moeten dan wel voor 16 april 16:00 uur verkregen zijn of aangemeld zijn bij RVO.nl. Een rondgang in de markt wijst uit dat voor het merendeel de periode 17 april 2016 tot en met 16 april 2017 de hoogste referentie geeft. Dit omdat er op veel plaatsen nog rechten gekocht moeten worden om dat volume te handhaven. Alleen voor de bedrijven die op 16 april meer rechten hadden dan nodig, is optie 5 de beste keuze.
Die bedrijven blijken er wel te zijn en dan duiken er problemen bij RVO.nl op. De melkveehouders melden dat er rechten gekocht zijn en betaald zijn (wat bewezen kan worden), maar dat de rechten nog niet overgeschreven zijn. De oorzaken blijken zeer divers; zo zijn er bedrijfsoverdrachten nog niet doorgezet. Er zijn bedrijven die pas heel laat een beschikking hebben ontvangen, wat de zaak heeft vertraagd. In een enkel geval is er ook nog geen goede beschikking verstuurd.
Een ander probleem (welke een enkele keer voorkomt) is dat vleesveehouders de rechten verkocht hebben, maar niet willen overdragen. Dit door onduidelijkheid over de voorgestelde vrijstelling, waarvan een concrete invulling pas in juni of juli verwacht wordt. In navolging daarvan worden ook in enkele gevallen verkochte rechten van veehouders die jongvee voor de melkveehouderij aanhouden niet overgeschreven.
Nog een andere factor is dat de rechten die voor 16 april 16:00 uur gekocht zijn nog overgeschreven moeten worden. Dat kost tijd (ongeveer 4 weken). Ook hierover zijn vragen, want wat gaat FrieslandCampina daarmee doen. Daarbij komt dat RVO.nl pas 1 maand bezig is met de verwerking van de transacties. Als gevolg daarvan worden actuele transacties sneller doorgezet dan degenen van het eerste uur. Zo zijn er overdrachten van begin januari die nog niet doorgezet zijn.
Weer een andere situatie (waar RVO.nl buiten staat) is dat de koper een koopovereenkomst heeft en de rechten betaald zijn, maar de tussenpersoon de rechten niet van de verkoper krijgt. Veelal omdat de verkopende partij meer geld wil en de zaak daardoor bij de rechter terechtgekomen is. Dit heeft tot gevolg dat de rechten nog niet aangemeld zijn bij RVO.nl.
Angst voor rechten zonder melk
Ondertussen geven melkveehouders aan bang te zijn dat ze rechten hebben gekocht die geen melk op kunnen leveren met een 100%-prijsgarantie. Bij diverse makelaars en handelaren in fosfaat zijn melkveehouders bekend die hiermee te maken hebben. Slechts 1 speler zegt een toezegging van FrieslandCampina te hebben gehad dat er straks soepel wordt omgegaan met een koopovereenkomst en betaling. Of dit klopt, kon FrieslandCampina nog niet bevestigen. Het is wel zo dat wanneer er een verplichting is aangegaan, ze dat juridisch gezien moeten meenemen.
Harm Wiegersma van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) herkent de problemen bij RVO.nl. "Er zijn zelfs rechten die vorig jaar verkocht zijn, die nog niet overgeschreven zijn. Ze zijn van goede wil, maar er komt nu heel veel op hun bord terecht." Tegelijkertijd heeft hij goede hoop dat de 'soep bij FrieslandCampina minder heet gegeten gaat worden' dan het nu lijkt.
Ongelukkige samenloop
De huidige situatie is een optelsom van diverse ontwikkelingen. Zo is de overheid nog bezig om de uitvoering van het fosfaatrechtenstelsel op orde te brengen en zijn er nog diverse hiaten. Een aantal voorbeelden daarvan zijn: de knelgevallenregeling en de vrijstelling voor jongvee van vleesveehouders, maar ook het afgeven van de beschikkingen is nog niet afgerond.
Echter, door de plannen van FrieslandCampina is er opeens de noodzaak om de lopende zaken zo snel mogelijk op te lossen, omdat dit voor ondernemers in 2019 inkomensverlies kan betekenen.
Bekijk ook de trend in de melkprijs en volg de ontwikkelingen in de prijs van de fosfaatrechten.
Herma van den Pol
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
