'Goede eigenschappen van melk blijven benadrukken'

Hij was ruim 10 jaar geleden één van de architecten van de fusie tussen Campina en Friesland Foods. Nu is Kees Gielen de CFO en COO van de Franse zuivelcoöperatie Sodiaal en voert hij ‘het kunstje’ opnieuw uit. En hij waarschuwt voor de opkomst van vegan. “Daar moeten we als zuivelindustrie goede oplossingen voor vinden.”

De Notre Dame. De brand in de iconische kerk in hartje Parijs, in het voorjaar van 2019, heeft diepe indruk gemaakt op Kees Gielen. Hij was erbij. Met de fiets is hij van zijn appartement in de Franse hoofdstad er naar toe gereden. “Bijzonder indrukwekkend om zo’n belangrijk wereldmonument in brand te zien staan. Mensen om mij heen waren aan het huilen.” Parijs is sinds de zomer van 2018 de werkplek van Gielen als Chief Financial Officer (CFO) en Chief Operational Officier (COO) bij de Franse zuivelcoöperatie Sodiaal.

Sodiaal is, een beetje ruimdenkend, de Franse equivalent van FrieslandCampina. De coöperatie heeft rond de 11.000 leden-melkveebedrijven, 70 productielocaties verspreid over Frankrijk en is actief in onder meer kaas, basiszuivel als boter, room en poeders, zuivelingrediënten, dagverse zuivel en biologische zuivel. “En onze melkprijs is net als bij FrieslandCampina richtinggevend in de Franse zuivelindustrie”, vertelt Gielen, zittend in zijn fraaie woning in de provincie Utrecht. Vanuit daar pendelt hij wekelijks heen en weer naar zijn appartement en het hoofdkantoor in Parijs.

Voor Gielen is Sodiaal een terugkeer naar de coöperatieve structuren. Een terrein waarin de bestuurder zich prima thuis voelt. Hij is er ervaren in, want Gielen was een tiental jaar geleden één van de gangmakers van de fusie tussen Friesland Foods en Campina. Eerst als interim CEO van Campina in 2008. Na de fusie in 2009 was Gielen nog eens 6 jaar de CFO van FrieslandCampina onder de toenmalige topman Cees ’t Hart. Door hun no nonsens aanpak en transparante beleid konden ’t Hart en Gielen een potje breken bij de leden. “Een geweldige tijd”, blikt Gielen terug op die periode. “We zaten toen in een hele positieve flow, waar bij iedereen veel energie loskwam om nieuwe zaken op te pakken. Iemand als ’t Hart was belangrijk voor het succes van de fusie, maar ook honderden anderen hebben daar een wezenlijke bijdrage aan geleverd.”

Nieuwe strategie uitvoeren
Met Sodiaal is Gielen nu opnieuw ‘het kunstje’ aan het uitvoeren, zoals hij het ook zelf omschrijft. Het Franse zuivelconcern heeft eind 2017 een nieuwe strategie gepresenteerd, waarbij onder meer tot 2025 zo’n €150 miljoen moet worden bespaard en de omzet met €500 miljoen moet stijgen. Ook de winstgevendheid moet omhoog, door meer te investeren in merkproducten (Sodiaal heeft 16 merken, waaronder Entremont, Yoplait en Candia) met toegevoegde waarde als kaas, zuivelingrediënten en zuiveldranken. Vanuit zijn functie als COO, waarmee onder meer de productielocaties, de research en development en de inkoop onder zijn hoede vallen, mag Gielen deze strategie uitvoeren. “Erg boeiend om te doen.”

De uitdaging bij Sodiaal is groter dan destijds bij FrieslandCampina. “Bij FrieslandCampina kwam de energie vanzelf door de fusie. Bij Sodiaal hebben we de energie vanuit de organisatie echt moeten opwekken en dat is goed gelukt. We hebben al veel in gang gezet.” Gielen wijst daarbij onder meer op het feit dat het Franse concern de grootste producent van wei is ter wereld en dat druk wordt gewerkt aan productontwikkeling op basis van wei. Ook ziet hij veel perspectief in de ambachtelijke streekkazen die Sodiaal produceert en nu nadrukkelijker op de markt worden gepositioneerd. “Die kazen vormen een ongeslepen diamant.”
Coöperatieve gedachte gaat verder

Aan de kostenkant heeft Sodiaal bijvoorbeeld inkoopcontracten voor rauwe melk met leveranciersverenigingen die geen lid zijn van de coöperatie opgezegd. Best een stap voor de Franse coöperatie, licht Gielen toe, “omdat de coöperatieve gedachte in Frankrijk verder gaat dan enkel de eigen organisatie.” Een aanzienlijk deel van de ledenmelk verwerkt Sodiaal echter in de nu verlieslatende basiszuivel als boter en melkpoeders. De coöperatie heeft de extra melk van externe partijen dus helemaal niet nodig. “Een groot deel van deze inkoopcontracten loopt de komende periode af. Op basis van wat inmiddels is gerealiseerd of wordt uitgevoerd, zitten we al op 80% van de beoogde kostenbesparing in 2022.”

Hoewel Sodiaal met circa 11.000 leden-melkveebedrijven vrijwel net zo veel leden heeft als FrieslandCampina, is het verschil in melkaanvoer aanzienlijk. Waar FrieslandCampina jaarlijks over de 10 miljard kilo melk ontvangt, collecteert Sodiaal een kleine 4,6 miljard kilo. “Veel melkveebedrijven in Frankrijk zijn bescheiden van omvang”, licht Gielen toe. “Maar je moet het ook zien in de grote diversiteit die het land biedt. Van Noord-Frankrijk met een vergelijkbaar klimaat als Nederland tot de méditerranée en de bergboeren in de Pyreneeën.”

Het verdwijnen van het melkquotum in 2015 is in Frankrijk, anders dan in Nederland, geen issue geweest. In Frankrijk is de laatste 5 jaar met een afname van 1,9% juist een licht dalende melkaanvoer te zien. “De Fransen molken al jaren onder het quotum. Veel agrarische bedrijven blijven hier bewust kleinschalig”, analyseert Gielen. “Dat ligt in de Franse cultuur, zo wil de consument het ook. Deze consument is heel boervriendelijk en wil dat boeren worden beschermd.”  

Fransen naar binnen gericht
Veel uitdagingen waar Sodiaal en haar leden in de zuivelketen mee te dealen hebben, zoals op het terrein van duurzaamheid en milieu, komen overeen met die in Nederland. “Al is de stikstof-
discussie in Nederland wel extreem”, oordeelt Gielen. “Laatst is een afvaardiging van de Raad van Commissarissen van FrieslandCampina nog bij onze Raad op bezoek geweest om kennis uit te wisselen en van elkaar te leren. Daarin werd geconstateerd dat er veel overeenkomsten zijn. De protesten in Frankrijk en Nederland zijn daarvoor ook illustratief.”

De Franse zuivelmarkt is, ondanks dat er wereldspelers actief zijn als Danone, Lactalis, Groupe Bel en ook Sodiaal, heel erg naar binnen gericht, constateert Gielen. Dat heeft alles te maken met de grote omvang van de Franse markt. “En het ligt ook in de Franse aard. Anders dan in Nederland, ligt de focus hier gewoon sterk op de eigen markt.” Ondanks dat er veel spelers actief zijn, lijkt er volgens hem vooralsnog weinig ruimte te zijn voor fusies of samenwerkingsverbanden. “Uiteraard wordt de stemming af en toe gepeild, maar de eigen drang tot onafhankelijkheid is bij alle grote spelers vooralsnog groter.”

Druk op zuivel wordt groter
De opkomst van plantaardige dranken als vervangers van dierlijke melk,

ziet Gielen als één van de grootste opdrachten voor de Europese zuivelindustrie de komende jaren. De stap die bijvoorbeeld Arla zet met de introductie van een vegan lijn noemt hij veelzeggend. “De druk op zuivel vanuit de veganistische en plantaardige hoek wordt groter. Hoe gaan we daar als zuivelindustrie mee om?”

Gielen begrijpt dat zuivelbedrijven kansen willen pakken op deze opkomende markt. Ook Sodiaal is hierin actief met bijvoorbeeld een veganlijn van yoghurt onder haar merk Yoplait. “Als zuivel-industrie moeten we ons proactief opstellen op de plantaardige markt en hier veel onderzoekscapaciteit voor reserveren. De plantaardige markt kan in de toekomst een deel van de zuivelmarkt verdringen. Daar moeten we als zuivelindustrie goede oplossingen op vinden.”

Aan de andere kant moet de zuivelketen blijven hameren op de goede nutritionele kant van de producten op basis van dierlijke melk. “Het aloude beeld dat margarine gezonder is dan roomboter klopt al niet qua voedingswaarde. Dus ook met de opkomst van plantaardige dranken die melk in de weg gaan zitten, moeten we als zuivelindustrie de goede nutritionele eigenschappen van melk en zuivelproducten blijven benadrukken.”

Gielen is in de Board of Directors van Sodiaal de enige buitenlander, in een 9-koppige raad onder leiding van de Franse topman Jorge Boucas. Dat levert geen enkele wrijving op, benadrukt Gielen, al is de wijze van overleg anders dan hij in Nederland gewend is. “Fransen zijn behoedzamer en diplomatieker. Vaak moet ik me in een overleg in de board eerst verontschuldigen en vragen of ik sommige punten op de directe Nederlandse wijze mag aangeven”, lacht Gielen. “Gelukkig wordt dat tot nu toe altijd getolereerd.” 

Ontvang het magazine in uw brievenbus
Dit artikel is een onderdeel van de Boerenbusiness Zuivelanalyse van 2020. Abonnees van Melk en Voer Pro hebben deze recent ontvangen. Wil jij dit magazine eveneens ontvangen? Klik dan hier om abonnee te worden en krijg het magazine toegestuurd.

Met een abonnement krijg je toegang tot alle besloten artikelen, data en marktinformatie op Boerenbusiness. Als abonnee krijg je ook gratis toegang tot events en andere interessante seminars en workshops. Benieuwd naar alle voordelen? Bekijk ons aanbod in de webshop.

Eric de Lijster

Eric is lid van de redactie van Boerenbusiness. Als telg uit een akkerbouwfamilie stroomt het boerenbloed bij Eric door de aderen. Hij beschouwt zich als een generalist, maar wel met een voorliefde voor economie, trends, markten en marketing.

e.delijster@boerenbusiness.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.