De reparatiewerkzaamheden bij FrieslandCampina zijn nagenoeg afgerond. Er werd in het afgelopen jubileumjaar diep gesneden in het personeelsbestand en diverse fabrieken gingen dicht. Met als doel de winstgevendheid opkrikken. Het saneringsplan lijkt zijn vruchten af te werpen, getuige de sterk verbeterde halfjaarcijfers. Wel helpt de wilde zuivelmarkt een handje mee. Rustig ademhalen en lang vakantie vieren kan de top van het bedrijf deze zomer niet. De onzekerheden zijn groot en dat geeft de nodige hoofdbrekens. We zetten er zes op een rij.
De afgelopen jaren waren op z'n zachts gezegd roerig voor FrieslandCampina. De zuivelcoöperatie zag hordes leden vertrekken en de resultaten diep wegzakken. Een reorganisatie was nodig om het tij te keren. Zo'n 1.000 medewerkers werden naar de uitgang gedreven. Binnen de coöperatieve gelederen liepen de spanningen hoog op. Het afstoten van de Duitse consumentenactiviteiten vorige maand lijkt het slotstuk te zijn van de reparatiewerkzaamheden. Volgens topman Hein Schumacher is het herstructureringsplan nu nagenoeg klaar. Daarmee is een moeilijk hoofdstuk afgesloten.
Het zonnetje schijnt inmiddels zelfs weer op het hoofdkantoor in Amersfoort. Nou ja, een heel waterig zonnetje dan. De ruime verdubbeling van de nettowinst in de eerste helft van 2022 doet de top van het zuivelconcern goed. Ook de leden profiteren middels een hoge garantieprijs, al gaat een groot deel hiervan in rook op door de eveneens hoge voerkosten. Te midden van de maatschappelijk onrust en grote onzekerheid op de zuivelmarkt is er geen tijd om de winst te vieren. Ook durft FrieslandCampina het nog niet aan om alvast een deel van de nabetaling uit te keren. Daarvoor zijn de onzekerheden te groot, zo luidt het commentaar. We zetten hieronder een aantal hoofdbrekens op een rij.
1. Stikstofbeleid als het 'zwaard van Damocles'
Het stikstofbeleid is verreweg de grootste uitdaging. De geplande landelijke veestapelreductie van 30% geeft niet alleen de leden, maar ook CEO Hein Schumacher en consorten knallende koppijn. Een aanzienlijk deel van de Nederlandse melkplas lijkt te gaan verdampen. Overcapaciteit dreigt, overigens niet alleen bij FrieslandCampina. Dit verklaart dat vrijwel elke melkverwerker naarstig op zoek is naar nieuwe leveranciers. De komende maanden zal het stikstofbeleid verder uitgekristalliseerd moeten worden. Er is nu sprake van een impasse tussen het kabinet en een groot deel van de landbouwsector. FrieslandCampina kiest duidelijk partij voor de boeren. Na het zomerreces laait de discussie ongetwijfeld weer op. Op basis van de starre houding van het kabinet lijkt het op dit moment onwaarschijnlijk dat zelfs ook maar de scherpe kantjes van het beleid worden geveild. FrieslandCampina zet in op innovatie en voegt daad bij het woord. In een stikstofpilot – samen met Lely en Rabobank – hopen ze een alternatieve emissiereductiemanier te kunnen presenteren. Het kabinet vindt dit vast prachtig, maar gaat waarschijnlijk toch stoïcijns het mes in de veestapel zetten. Daarmee dreigt er een versnelde uitstroom van leden-melkveehouders in de komende jaren.
2. Hoge uitstroom van leden
De hoge uitstroom van leden is sowieso een heikel punt. De afgelopen twaalf maanden zijn maar liefst 284 leden vertrokken naar een andere verwerker. Dit is fors meer dan de afgelopen jaren en tevens een recordaantal. De DMF-regeling zit nog lang niet vol en zal ook de komende jaren melkveehouders motiveren om te vertrekken. Ondertussen probeert FrieslandCampina zelf ook weer nieuwe leden te werven. "Er is interesse. We voeren op dit moment gesprekken met aspirant-leden", aldus Schumacher vandaag (20 juli) tijdens de persconferentie over de halfjaarcijfers. Aan aantallen durft hij zich niet te wagen. Wel dat de zoektocht ook nadrukkelijk in België en Duitsland plaatsvindt. In het tweede helft van dit jaar moet duidelijk worden hoeveel nieuwe leden FrieslandCampina aan zich weet te binden. Ondertussen blijft de uitstroom waarschijnlijk doorgaan. Wel zullen de vertrekaantallen waarschijnlijk minder groot zijn dan de afgelopen twaalf maanden. Een groot deel van de ontevreden leden heeft intussen zijn biezen gepakt, zou je denken. Het lijkt niet waarschijnlijk dat FrieslandCampina per saldo een positieve ledenbalans kan presenteren de komende jaren. Naast vertrekkers zijn er immers ook nog stoppers.
3. Kosteninflatie in de keten
Tegenover de omzet- en winsttoename heeft FrieslandCampina te dealen met kosteninflatie. De prijzen voor brandstof, containervervoer, energie en verpakkingsmateriaal zijn torenhoog. "Die kunnen niet allemaal worden doorberekend richting onze klanten", zo geeft Schumacher aan. Met name de winstmarges in het retailkanaal staan onder druk. "We moeten balanceren tussen het in standhouden van de volumes en de prijs", aldus Schumacher. Het spel wordt hard gespeeld in de keten. Begin mei stopte FrieslandCampina tijdelijk de melkleveringen aan Jumbo. De grootgrutter schoof het af op leveringsproblemen, maar dat was volgens de zuivelcoöperatie niet aan de orde. Waar het op vastzat, was de prijs. Hoewel de prijzen over de volle breedte van de grondstoffenmarkt in de afgelopen weken wat zijn gedaald, blijft kosteninflatie ook in de tweede helft van dit jaar een issue. Daarbovenop komen nog de verstoringen in de supply chain door corona en de oorlog in Oekraïne die nog altijd een rol spelen.
Hein Schumacher
4. Vraaguitval ligt op de loer
Consumenten moesten voor zuivelproducten in juni 14% meer neertellen dan een jaar eerder, zo bleek uit cijfers van het CBS. Daarmee behoort zuivel, samen met vlees, tot de inflatieaanjagers. Volgens Schumacher is de top nog niet bereikt. "Ik ben ervan overtuigd dat de voedselinflatie verder toeneemt de komende maanden." Daarmee dreigt er vraaguitval, waarvan de zuivelcoöperatie reeds de eerste signalen opvangt. Een logisch gevolg is dat A-merken worden ingewisseld voor huismerken. Voor FrieslandCampina, dat juist sterk inzet op doorgaans beter renderende merkenzuivel, zou dat een aderlating zijn. Middels extra reclamecampagnes hoopt FrieslandCampina vraaguitval tegen te gaan. Het budget hiervoor steeg in de eerste helft van dit jaar al met €24 miljoen tot €267 miljoen en zal in de komende maanden verder worden opgeschroefd. "We zullen dit nodig hebben om vraaguitval te dempen", zegt Schumacher.
5. Geen pro-forma nabetaling, want zuivelmarkt toont breukjes
Ondanks de forse winsttoename, durft FrieslandCampina zich niet te wagen aan een pro forma nabetaling van €0,69 per 100 kilo. "De onzekerheid voor de tweede helft van dit jaar is te groot. Het laatste wat we willen, is hierop terugkomen. Zoals dat in het verleden weleens is gebeurd", motiveert Schumacher het besluit. Het dividend blijft daarom voorlopig opgeborgen in de kluis. De onzekerheid wordt gevoed door de zuivelmarkt die in de afgelopen weken breukjes liet zien. Dit terwijl de garantieprijs nog altijd stijgende is en waarschijnlijk ook voor augustus verder omhoog gaat. FrieslandCampina benadrukt daarmee dat de winst nog niet in de tas zit. Meevallers zijn er ook. Bijvoorbeeld dat de verkoop van babymelkpoeder in China na jaren van teruggang weer in de lift zit. Dit dankzij verbeterde toegang tot Chinese provinciesteden. Zeker nu Friso binnenboord blijft, is dat mooi meegenomen.
6. Energie- en personeelscrisis raakt ook FrieslandCampina
Tenslotte heeft FrieslandCampina ook nog te dealen met de problemen waar bijna heel het bedrijfsleven tegen aanloopt: energie- en arbeidskrapte. "Ook wij kampen met personeelstekorten", zegt Schumacher. Het is een algemeen probleem dat productiemedewerkers niet voor het grijpen liggen. FrieslandCampina zegt ook voorbereid te zijn op scenario's dat er deze winter mogelijk gastekorten ontstaan. Dit zou voor melkverwerkers in algehele zin een grote strop zijn. "De omstandigheden dwingen ons om hierop voorbereid te zijn", zegt Schumacher. Mocht dit onverhoopt nodig zijn, dan nemen de kosten flink toe. Net als de emissies, zo waarschuwt hij alvast.