Achtergrond Stikstof Stemming
Broeierige anticlimax na stikstofgesprek bij Remkes
Na de ontmoeting op 5 augustus tussen een kabinetsdelegatie en LTO Nederland bij stikstof-gespreksleider/bemiddelaar Johan Remkes was er deze week een soort anticlimax. Het gesprek had niets opgeleverd, want het kabinet kwam niet met de verwachte gespreksopeningen of toezeggingen, ook al signaleerde Remkes ruimte. In de landbouw voelden diverse bestuurders zich bijna gefopt. FDF-voorman Mark van den Oever dreigde zelfs met de hardste acties ooit. Het bleef rustig. In onze nieuwe wekelijkse rubriek Stikstof Stemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
Daarvoor is naar verluidt goed gemasseerd. Een alternatief stikstofplan van 2 emeritus-professoren uit de kring van D66 verlegde bovendien de focus. Volgens hun berekeningen kan zonder één dier op te ruimen ook worden voldaan aan de stikstofreductie die de overheid van de landbouw eist.
Het kabinet en in het bijzonder ook D66-Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot hebben hier nog niet op gereageerd. Van de laatste is dat misschien wel begrijpelijk. De professoren Lindeboom en Sanders zaten ooit in een landbouw-focusgroep, die De Groot adviseerde, maar Tjeerd kreeg niet de adviezen die hij wilde horen en nam afstand van deze groep.
Opmerkelijke radiostilte
Toch is de radiostilte van De Groot opmerkelijk. Hij is een fervent twitteraar en vindt snel een aanleiding, maar in de voorbije week lag de focus ergens anders.
Van den Oever heeft zich ondertussen bedacht en ziet 'als gebaar van goede wil' toch af van verdere acties, liet hij weten in een video. Mogelijk is hij tot de conclusie gekomen dat het niet altijd nodig is ergens op te duwen als processen zelf al hun werk doen.
Tegenbewijs stapelt zich op
Op de achtergrond stapelt het wetenschappelijke bewijs zich namelijk op tegen de depositie-gestuurde aanpak, zoals het kabinet die uitdraagt (en zoals dat door het RIVM is opgetuigd). Niet alleen TNO veegt de vloer aan met bijvoorbeeld kritische depositiewaarden met 3 cijfers achter de komma en dan ook nog toe te rekenen aan een specifieke groep 'boosdoeners'. Een toenemend aantal andere studies en deskundigen doet dat ook, waaronder de eerder genoemde heren Lindeboom en Sanders. Daarbij vallen nog twee dingen op waar het gaat over deze deskundigen.
Verbonden in twijfel
De kritische stemmen zijn voor een belangrijk deel afkomstig van deskundigen die niet meer in dienst zijn van bijvoorbeeld WUR of andere instituten en die dus niet meer in een overheidshiërarchie zitten, maar vrij van belangen.
Daarnaast vinden deze wetenschappers het geen probleem meer om deskundigen te citeren die door mainstream-deskundigen in de ban zijn gedaan, zoals Jaap Hanekamp. Wetenschappelijke twijfel over de RIVM-lijn verbindt kennelijk.
Wat gebeurt er intussen op de lijn tussen de belangenbehartigers en het kabinet? Officieel is het wachten op een nieuwe ronde met Rutte's klusjesman Remkes. Op de achtergrond vinden al aftastende gesprekken plaats. Ook komen LTO Nederland en de andere agrarische belangenorganisaties (de ledenorganisaties) komende week weer bijeen om hun strategie verder af te stemmen.
Vertrouwen moet steeds vernieuwd
Dat is nodig, want het onderlinge vertrouwen moet steeds weer worden vernieuwd. De LTO-leiding vindt een deel van de andere organisaties al snel radicaal en lastig en er is een sterke drang om vooral verder te onderhandelen. Bij de meer kritischere organisaties leeft dat laatste minder sterk en blijft de angst bestaan dat LTO uiteindelijk toch weer een afzonderlijk akkoord zal sluiten, mogelijk met de steun van een paar bestuurdersclubs, zoals Regie op Ruimte en Transitiecoalitie Voedsel.
Van depositie naar emissie?
Die angst voor een akkoord zonder de kritische organisaties kreeg afgelopen week opeens nieuw voedsel toen er op gewezen werd dat minister Van der Wal rondliep met gebiedskaarten waarop gesproken werd over emissiebeleid in plaats van depositiebeleid. Onmiddellijk rees de vraag of niet stiekem een alternatief beleid in voorbereiding zou zijn, nu het huidige depositie-gerichte beleid op steeds meer obstakels stuit. Bovendien had LTO-voorman Van der Tak het ook over emissie. Of betrof dat slechts een verspreking van de Westlandse glastuinbouwman, die inhoudelijk niet de sterkste is op het stikstofdossier?
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.