Verlaging van de derogatienorm, een plan om 200.000 koeien te ruimen en een zuivelprijzenoorlog in de Ierse supermarkten zorgen voor onrust bij Ierse melkveehouders.
Supermarktketens Lidl, Aldi en Tesco zijn in Ierland al drie maanden verwikkeld in een hevige prijzenoorlog waarbij vooral het melkschap een belangrijk slagveld is. Afgelopen week opende Lidl de volgende ronde door de prijs van een 2 literpak melk te verlagen van €2,19 naar €2,09. Zaterdag kwam het antwoord van Tesco en Aldi. Die eerste keten verlaagde de prijs van een 2 literpak huismerkmelk ook met 10 cent naar €2,09 en Aldi verlaagt de winkelprijzen van alle huismerk melkproducten met gemiddeld 10 cent. In april verlaagde een aantal supermarktketens ook al de prijs voor melk met 10 cent.
Met de prijsverlagingen hopen de supermarktketens het leven voor hun klanten iets betaalbaarder te maken. Maar waar de Ierse consument profiteert van de goedkopere melk, geldt dat niet voor Ierse melkveehouders. Die zagen de melkprijs het afgelopen halfjaar onderuitgaan. Waar de Kerry Group in december 2022 nog 56 cent per liter betaalde, was dat half juni nog 37 cent per liter.
Reden voor zo'n vijfhonderd melkveehouders om zich op 20 juni te verzamelen voor het gebouw van de Kerry Group in Charleville om te protesteren tegen wat zij een 'belachelijke melkprijs' noemen. De melkprijs die Kerry betaalt lag 3 cent per liter lager dan betaald werd door andere verwerkers in de regio. Volgens de actievoerders is het falen van Kerry om maandelijks de leidende melkprijs te betalen schadelijk voor de relatie tussen de leveranciers en het bedrijf en moet het prijsverschil met het bedrijf dat de hoogste melkprijs betaalt, gecompenseerd moeten worden.
De aanwezige boeren nemen het Kerry kwalijk dat het niet de contractafspraken nakomt en overwegen een arbitrageprocedure te starten. Zeker als het verschil van 3 cent niet snel aan de boeren wordt uitbetaald. Het prijsverschil kan boeren in de maand mei zo'n €3.000 hebben gekost, zo wordt geschat.
Niet meer rendabel
Bij het protest was namens de Ierse boerenbond ook voorzitter Tim Cullinan aanwezig. ''We moeten hier en nu een belangrijke boodschap afgeven, gedurende het afgelopen jaar hebben melkveehouders geworsteld met een gigantische kostenstijging als gevolg van inflatie en nu daalt de melkprijs'', zei hij tegen de Irish Examiner.
Volgens hem loopt de sector het risico dat het niet meer rendabel is om melkveehouder te worden. Boeren hebben volgens Cullinan de afgelopen jaren veel geld gestoken in hun onderneming en willen daar rendement uit halen. Voor sommige boeren is volgens hem nu het punt bereikt dat het produceren van de melk duurder is dan wat zij ervoor betaald krijgen. De Ierse boeren sluiten verdere protesten in de toekomst niet uit. Kerry laat op zijn beurt weten dat het bereid is zich aan de contracten te houden.
Verplichte slacht
Op de achtergrond speelt er voor de Ierse boeren nog iets anders. Zo zou de Ierse regering overwegen om drie jaar lang 65.000 koeien per jaar te ruimen om zo te voldoen aan de EU-eisen voor landbouwuitstoot. Het plan, dat vooralsnog vooral een plan is, zorgde direct voor onvrede bij de Ierse boeren. In Ierland worden in totaal zo'n 7 miljoen koeien gehouden, waarvan 1,5 miljoen als melkvee. Dat aantal hoopt Ierland de komende drie jaar met 65.000 koeien per jaar te verminderen. In 2022 werden er in Ierland 1,91 miljoen koeien geslacht.
Derogatie
Daarmee houdt het nog niet op voor de Ierse boeren, want de Europese Commissie heeft ook voor Ierland besloten de derogatienorm voor 2024 te verlagen. De Europese Commissie heeft Ierland bij het toekennen van de derogatie als voorwaarde opgelegd dat de waterkwaliteit niet achteruit mocht gaan. Uit een rapport van het Ierse milieuagentschap bleek dat de maximale derogatienorm per hectare in zo'n 44.000 km² land omlaag moet naar 220 kilo stikstof per hectare om de waterkwaliteit daar te beschermen. Naar schatting maken zo'n 6.900 Ierse boeren gebruik van de derogatie.
Uit onderzoek van de Teagasc, de semioverheidsinstelling die zich bezighoudt met landbouwonderzoek bleek dat het inkomen van de Ierse boeren met maximaal 29% achteruit zou kunnen gaan door een gecombineerde maatregel van de lagere derogatie en het zwaarder tellen van koeien die meer melk produceren.