Het nieuwe kabinet van PVV, NSC, VVD en BBB in wording moet wel het meest ongewenste en ook domme kabinet sinds decennia zijn. Tenminste, afgaande op de berichten van de meeste mainstream media. Oppositiepolitici en ook uitgaande bewindslieden doen volop mee aan deze beeldvorming. En het is niet alleen de PVV-deelname die dit losmaakt.
Tegelijkertijd komt uit opinie-onderzoek van Ipsos I&O naar voren dat de Nederlandse kiezers overwegend positief zijn over de nieuwe coalitie, zoals ze die nu kunnen kennen. Het is in ieder geval een royaal betere waardering dan van het laatste kabinet-Rutte bij haar aantreden.
Echt ongewenst kan de nieuwe regering in wording dus niet zijn, ook gezien de verkiezingsuitslag. Eerder is sprake van botsende werkelijkheden bij groepen die elkaar niet (meer) raken.
Durf nodig bij ministers
Feit is wel dat de komst ervan geen simpele bevalling is; en nog altijd is het geen gelopen race. Er moesten ook heel wat onderlinge verschillen worden overbrugd, waarbij vooral een aantal PVV-standpunten gevoelig lag. Dit probleem lijkt voorlopig te zijn opgelost. Nu moet het spel met de poppetjes nog worden uitgespeeld, wat ook lastig genoeg zal zijn. Zie de casus Plasterk. De vraag is niet alleen of er goede kandidaten zijn voor een positie in het kabinet. De kandidaten moeten ook durven. Er komt ongetwijfeld veel druk te liggen op nieuwe bewindslieden in een als extreemrechts en klimaatonvriendelijk gekwalificeerd kabinet. Wellicht mede om die reden hebben meerdere kandidaten naar verluidt al bedankt voor een ministerspost.
Spannendste post
En omdat de nieuwe coalitie nogal wat heilige huisjes wil omstoten, is het ook nog maar de vraag welke ministerspost het lastigst zal zijn te vervullen. Is het die van asielzaken, die van landbouw (en natuur) of toch de premierspost?
Commentatoren in de landelijke media weten nu al zeker dat heel veel onhaalbaar zal zijn van dat wat de nieuwe coalitie wil op gebied van landbouw, natuur en platteland. Brussel zal hen een koude douche bezorgen, wetenschappers zullen zeggen dat het niet kan en rechters zullen hen afstoppen.
Uitgaand kabinet maant
Ook het uitgaande kabinet doet er blijkens stukken ten behoeve van de oud-informateurs Dijkgraaf en Van Zwol van alles aan om hard te maken dat er geen alternatieven zijn voor de ingeslagen richting. Derogatie, KDW, natuurbeleid, het is allemaal al geprobeerd en zinloos om nog eens te willen veranderen, zo wordt aangegeven.
Vertrekkend landbouwminister Adema roept ook dat de nieuwe coalitie de boeren miljarden door de neus boort met het afschaffen van onder meer het Transitiefonds.
Opkoop- en andere miljarden
Het ligt er natuurlijk wel aan door welke bril je het bekijkt. De potentiële ontvangers van de op- en uitkoopmiljarden zijn vaak degenen die juist uit de landbouw gaan. De opgekochte gronden worden doorgeleverd aan de grote terreinbeherende organisaties (TBO's, waarover trouwens nog steeds een staatssteunzaak loopt). Zou niemand dat doorhebben?
Feit is wel dat, terwijl alles openbaar is over steunverlening aan boeren, de hulp en geldverstrekking aan TBO's voor de gewone burgers bijna onzichtbaar is, uitgezonderd de subsidie via de Postcodeloterij.
Ongeziene IPO-steun
Organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de provinciale landschappen ontvangen jaarlijks honderden miljoenen aan structurele steun via een mandaat dat loopt via het Interprovinciaal Overleg (IPO). Gewone Statenleden zien er niets over, hebben er misschien niet eens weet van, omdat het 'reguliere' geldstromen zijn die kennelijk geen aandacht behoeven, en omdat de gedeputeerden sinds 2015 volmacht hebben om daar alleen over te besluiten binnen het IPO-bestuur. Demissionair minister Van der Wal heeft ook geen zin om meer inzicht te geven in het financiële reilen en zeilen van bijvoorbeeld Staatsbosbeheer, zo blijkt uit antwoord op Kamervragen. Over transparantie gesproken.
Geld of financiële ruimte
Waar het concrete investeringen betreft, wil de nieuwe coalitie inderdaad minder geld uittrekken voor de landbouw, zo'n €5 miljard voor innovatie en mest plus nog eens jaarlijks €500 miljoen voor natuurbeheer door boeren. Dit is dan wel geld om de boeren te helpen ondernemen, niet om ze te helpen weg te gaan. Bovendien zou het zo maar kunnen dat, als de coalitie erin slaagt om allerlei juridische hindernissen weg te nemen, boeren toch veel meer financiële ruimte gaan krijgen. Dat is omdat ze minder kosten hoeven te maken, zich kunnen concentreren op helpende investeringen en misschien zelfs wel weer gemakkelijker financieringen los kunnen krijgen. Dit is nu nog allemaal niet zeker, maar het zijn wel perspectieven.
Landbouwnetwerk weg
Toch zijn er binnen de nieuwe coalitie ook groepen die niet helemaal blij zijn. Zo is er binnen de VVD het netwerk Liberaal Groen, dat niet enthousiast is over de landbouwparaaf en de natuurplannen van de coalitie. De groep lijkt overigens op het punt te staan, om op voorstel van het hoofdbestuur, met het landbouwnetwerk te fuseren (en dat feitelijk over te nemen, zo is de vrees van liberaal agrarische belangen).
Wat er evenwel ook wordt geroepen, laat ook het nieuwe kabinet beoordeeld worden op haar daden en resultaten, niet op denkbeelden die er over worden gepresenteerd.