1,36 miljard euro. Zo hoog was de winst van ING Bank in het tweede kwartaal van dit jaar. De winst is met ruim 20 procent gestegen. En ING is geen uitzondering in het Europese bancaire landschap. De tien grootste Europese banken hebben sinds 2011 niet zoveel winst behaald dan in de laatste maanden.
Alle tien hebben de winst met dubbele cijfers zien toenemen, vergeleken met een jaar eerder. Op de aandelenbeurzen presteren bankaandelen veelal behoorlijk beter dan andere aandelen. Volgens analisten heeft die winststijging vooral te maken met economisch herstel. Toen ik de cijfers zag, moest ik echter ergens anders aan denken.
Sinds het begin van de crisis krijgen banken behoorlijk wat financiële hulp, hulp van de overheden en de centrale bank. Die laatste koopt bijvoorbeeld leningen die banken aan bedrijven hebben verstrekt op, net als staatsobligaties. Dat levert heel wat geld én winst op. Winst, omdat banken de staatsobligaties die ze verkopen tegen een vaak fors lagere prijs zelf hebben gekocht. Bovendien kunnen banken bij de ECB leningen met een looptijd van enkele jaren afsluiten tegen 0,05 procent rente. Dat geld vervolgens investeren voor eigen rekening levert een aardige winst op, me dunkt. Reken maar even mee.
Je leent á 0,05 procent, voor vier jaar vast. Dat is de regeling die voor alle commerciële banken in de eurozone geldt. Dan stop je dat geld in bijvoorbeeld Nederlandse staatsobligaties. Voor alle zekerheid match je je activa en passiva, dus je koopt staatsobligaties met een resterende looptijd van vier jaar. Stel dat je daar slechts 0,8 procent per jaar op krijgt. Op elke miljoen die je leent bij de ECB betaal je 500 euro (!) rente per jaar, maar krijg je 8.000 euro op veilige Nederlandse staatsobligaties. Die je, mocht de markt tegenzitten, altijd kunt verkopen aan de ECB dus. Als je al enige tijd deze kans hebt, is het dan een wonder dat de banken prima winstcijfers rapporteren? Ik denk het niet.
Analisten wijzen er dan ook op dat banken veel nieuwe kredieten verlenen. Ja, maar dat betekent dat de winst nóg hoger is. Ik moet immers nog een nieuwe krediet zien waar diegene die geld leent 0,8 procent rente betaalt. En ook hiervoor geldt: mocht het allemaal tegenzitten: de ECB koopt bedrijfsleningen op.
De banken moesten sinds het begin van de crisis worden geholpen, want zij hadden het moeilijk. Fair enough, zouden de Britten zeggen. Mar agrarische ondernemers hadden en hebben het óók moeilijk en toch kan ik me niet herinneren dat zij op grote schaal gratis hulp hebben gekregen van de overheden. Ja, er is wel wat steun geweest van enkele honderden miljoenen euro. Vergeleken met de steun die de banken in de eurozone hebben gekregen (en blijven krijgen, zolang de ECB-rente zo laag is) gaat het om kruimels. Er zijn bankiers die sinds 2011 meer loon en bonus hebben gekregen dan alle boeren in de EU aan crisissteun in dezelfde periode.
Een tegenwerping kan zijn dat agrarische ondernemers al sinds jaar en dag steun krijgen van de EU, in de vorm van landbouwsubsidies. Het klopt inderdaad dat iets minder dan de helft van de EU-begroting aan die subsidie opgaat. Maar laten we toch maar even naar wat cijfers kijken.
Grofweg bedraagt de EU-begroting 100 miljard euro elk jaar. Laat 45 miljard daarvan opgaan aan landbouwsubsidies. Dat is veel geld maar als we het in perspectief plaatsen, blijkt dat ineens heel weinig te zijn. Hoezo? De ECB koopt elke maand voor 60 miljard euro staatsobligaties en leningen aan bedrijven op van banken. Elke máánd krijgen de banken 60 miljard van de ECB, waar álle agrarische ondernemers in de hele EU in een jáár veel minder krijgen.
Als ik ga kijken naar de EU-landbouwsubsidies sinds 1980, dan zie ik dat die tussen 1980 en 1992 per jaar gemiddeld zo een 30 miljard euro hebben bedragen. Tussen 1992 en nu klimt dat gemiddelde naar ongeveer 50 miljard euro elk jaar.
In totaal gaat het dus om ruwweg 2.500 miljard euro. Ook hiervoor geldt: dat is veel geld. Ter vergelijking: de Nederlandse economie, de vijfde grootste van de eurozone en dus geen kleintje, is ongeveer 600 miljard euro ‘zwaar’. Maar de steun van de ECB voor de financiële sector sinds maart dit jaar alleen al bedraagt al 300 miljard euro. Dan heb ik het dus alleen over het direct opkopen van staatsobligaties en ander papier van de banken. En níet over het feit dat de banken al jarenlang spotgoedkoop én onbeperkt geld kunnen lenen bij de ECB.
Tel je alles bij elkaar op, dan verbaast het me niet als de totale steun voor banken tot nu toe hoger is dan de optelsom van alle landbouwsubsidies sinds 1980.
De eerder genoemde steun voor de agrarische sector á meer dan 100 miljoen euro is overigens met veel moeite tot stand gekomen, want er is geen geld. Dat argument klinkt nogal, gelet op de financiële steun die de banken in de afgelopen jaren uit de eurozone hebben gekregen en blijven krijgen.
Ik kan een heel eind meegaan in de argumentatie dat banken cruciaal zijn voor onze economieën en dat een faillissementsgolf onze economie veel schade berokkent. Dat is een valide argument. Maar de vraag die we ons moeten stellen is: als het moet, zonder wie kunnen we eerder: bankiers of boeren, geldautomaten of voedsel? Als de ECB toch al out of the box bezig is, ga dan op zijn minst tijdelijk je leenloketten openstellen voor andere sectoren dan de banken. Eens kijken hoe lang het dan duurt voordat de economie herstelt.
Edin Mujagic
Monetair econoom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/columnisten/edin-mujagic/column/10865202/Bankiers-zijn-belangrijker-dan-boeren.-Reken-mee]Bankiers zijn belangrijker dan boeren. Reken mee[/url]