Column Edin Mujagic
Veel boter op het hoofd in kritische storm op ECB
Een stormloop. Dat is wat het was enkele dagen na de laatste vergadering van het bestuur van de ECB. Leden van de Tweede Kamer, van de SP via de PVDA en het CDA tot aan de VVD toe, de minister van Financiën, zijn staatssecretaris, nogal wat economen (beter ooit dan nooit), pensioenfederatie….
Iedereen was boos over het besluit van de Europese Centrale Bank (ECB) om de rente te verlagen naar 0 procent en het beleid van het op grote schaal opkopen van staatsobligaties van eurolanden te vergroten naar 80 miljard euro per maand. Dat is overigens circa 30.000 euro per seconde.
Ik wijs er al jaren op dat het beleid zoals de ECB dat voert niet in ons belang en ook niet dat van de eurozone is. Keer op keer noemde ik allerlei negatieve gevolgen van dat beleid. Niet omdat ik helderziend ben, maar omdat ik mijn monetaire historie ken: daar zitten heel wat lessen verborgen voor het heden en de toekomst.
Bij wijze van aankondiging: over enige tijd verschijnt van mijn hand een boek erover, over de Nederlandse monetaire historie en de lessen die we daaruit kunnen leren mét een actie in het kader van maatschappelijk verantwoord bezig zijn en strijd voor maatschappelijk verantwoord monetair beleid. Maar goed, we hadden het over de reacties op de ECB. Dat er steeds meer economen, beleidsmakers, analisten en andere experts vraagtekens bij dat beleid plaatsen, juich ik toe. Dat gezegd hebbende… die verontwaardiging alom is ook wel een beetje lachwekkend.
De meest lachwekkende reactie kwam in mijn ogen van Jeroen Dijsselbloem, onze minister van Financiën. Die zei ‘ook wel negatieve kanten’ te zien aan het rentebesluit van de ECB. Het pensioenstelsel - wat heel lang het beste ter wereld werd genoemd - stort in elkaar, de spaarder wordt gepakt alsof hij een zware crimineel is en de minister ziet ‘wel wat negatieve kanten’. Het moet niet veel gekker worden.
De ECB is dus de gebeten hond. Volgens de één richt de ECB met zijn beleid onze pensioenen en spaargeld de afgrond in, volgens de ander werkt dat beleid simpelweg niet en de derde maakt er stampij over dat met het huidige ECB-beleid in feite geld overhevelt van arm naar rijk, van de sterke naar de zwakke eurolanden. Allemaal waar maa, waar zijn al die verzetshelden de afgelopen jaren geweest?
Ik bedoel: het is niet alsof onze pensioenen en spaargeld nu ineens in groot gevaar verkeren nu de rente op 0 procent staat en de ECB 80 miljard euro per maand bijdrukt. Of zijn ze serieus van mening dat er he-le-maal niets aan de hand was toen de rente op 0,05 procent stond en de ECB ‘maar’ 60 miljard euro aan het opkopen van waardeloos overheidspapier spendeerde? Ik heb een newsflash voor al die nieuwe verzetshelden: het is niet zo dat onze pensioenen en spaargeld mogelijkerwijs kunnen gaan lijden onder het ECB-beleid, die líjden er al lang onder.
Sparen levert al jaren niets op, nominale pensioenen zijn al een keer verlaagd en volgend jaar gebeurt dat zeer waarschijnlijk weer. Ondertussen zijn de pensioenen al met tussen 10 en 15 procent stiekem verlaagd, want sinds 2009 zijn de uitkeringen niet aangepast aan de inflatie. De reden is steeds te zoeken in de lage rente en die lage rente komt niet uit de lucht vallen, maar is het gevolg van beleid van de ECB. Het ECB-beleid is dus niet sinds begin maart een mogelijk gevaar voor ons, dat beleid is al enkele jaren een reëel, aanwezig gevaar.
Dames en heren in Den Haag, prominente economen van Nederland, analisten en vele anderen: u had de maatschappij in dit opzicht veel eerder moeten gaan leiden in plaats van - zoals nu - de maatschappelijke onrust over het ECB-beleid te volgen en daarop in te spelen.
Het is niet alleen dat ze dat leiden hebben nagelaten. Nee, zij hebben een handjevol mensen die in een vroeg stadium zijn gaan waarschuwen, waaronder ondergetekende, stelselmatig geridiculiseerd, belachelijk gemaakt, voor dom verklaard. ‘Je ziet ze vliegen’ zei enkele jaren geleden een bekende econoom tegen me, toen ik op een bijeenkomst een betoog hield dat wij gaan lijden onder het ECB-beleid. Diezelfde persoon hoorde ik onlangs fel van leer trekken tegen de ECB, daarbij zonder blikken of blozen zeggend dat hij al jaren bedenkingen had bij het beleid van onze centrale bank.
Ik krijg steeds vaker mails van relaties over bijeenkomsten en lezingen waarin diegenen die het ECB-beleid vanaf dag één hebben verheerlijkt, zichzelf nu op de borst slaan dat ze altijd al hebben gewaarschuwd voor de gevolgen van dat beleid. Verschillende leden van de Tweede Kamer die ik begin maart stoere taal tegen het ECB-beleid hoorde gebruiken zijn dezelfde lieden die jarenlang maar wat blij waren met alles wat de ECB deed en bij elke nieuwe monetaire verruiming een feest vierden. Na de oorlog zat iedereen in het verzet, zeg maar.
Wat het meest beangstigende is: de gevolgen van het ECB-beleid die we nu zien, stellen eigenlijk maar heel weinig voor. Het ergste en langdurigste effect van dat beleid moet nog komen. En het meest onbegrijpelijke is dat er nog steeds economen en politici in Nederland zijn, vaak zeer prominente Nederlandse economen en politici, die het ECB-beleid verwelkomen of zelfs om méér vragen. God zij met ons.
Edin Mujagic
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.