Met de economie gaat het niet veel beter dan met Ajax

De makelaarsvereniging NVM meldt grootste huizenprijsdaling ooit gemeten in het derde kwartaal van dit jaar. De NEVI rapporteert een zeer sterke daling van het ondernemersvertrouwen. De CBS-maatstaf voor inflatie komt uit op 14,5%, de Duitse industrie blijft in zwaar weer en de Amerikaanse arbeidsmarkt koelt af volgens het JOLTs-rapport. Met de economie gaat het inmiddels niet veel beter dan met Ajax.

Dit is geen voetbalblog. Het bloed kruipt echter waar het niet gaan kan. Dinsdag was ik getuige van de ongekende en onthutsende oorwassing, die de voetbalclub van mijn geboorteplaats te verwerken kreeg. Graag wil ik het daar niet over hebben, maar over iets anders in het voetbal. Tegenwoordig is het modern om 'hoog druk te zetten', dat wil zeggen om de opbouw van de tegenstander al in een vroeg stadium te verstoren. Als toeschouwer vind ik dat niet om aan te zien. Zit ik voor mijn zuur verdiende centen in de Johan Cruijff ArenA te kijken hoe Pasveer de bal aan Bassey geeft, die geeft hem aan Timber, vandaar gaat het naar Rensch die probeert Alvarez in het spel te betrekken, maar fel op de huid gezeten kaatst die direct terug naar Rensch, die niets beters weet te doen dat terug op Pasveer.

Die probeert het dan langs de andere kant bij Blind, maar die wordt ook direct opgejaagd en gaat weer terug naar Pasveer. En hij dan weer naar Bassey, die niets beters weet te verzinnen dan terug naar Pasveer, die direct wordt belaagd en dan de bal maar blind naar voren ramt zoals wij dat in de junioren deden. Bal kwijt natuurlijk. En dat allemaal minutenlang, tenminste als ze de bal niet al achterin verliezen waaruit Napoli scoort. Maar daar wilde ik het niet over hebben. Enfin, de minst begenadigde voetballers die onbeholpen en half in paniek de bal dichtbij het eigen doel rondspelen. Afschuwelijk.

Grootse daling huizenprijzen in een kwartaal
Met de economie gaat dus het inmiddels niet veel beter dan met Ajax. De NVM meldde dat huizenprijzen in het derde kwartaal zijn gedaald met 5,8%, de grootste kwartaaldaling ooit gemeten, maar ik weet niet hoe lang dat terug is. Het heeft alles te maken met de opgetreden rentestijging en de oplopende gasprijzen en, breder, de inflatie en ook de inflatieonzekerheid. De ECB lijkt vast besloten de rente verder te verhogen, wat niet klinkt als erg goed nieuws voor de huizenmarkt. Maar het wil niet zeggen dat de hypotheekrente verder oploopt. De tarieven voor langere rente-vast perioden van hypotheken worden immers bepaald op de kapitaalmarkt. Nu de economie in een recessie dreigt te zakken, is het in mijn optiek niet waarschijnlijk dat die kapitaalmarktrente nog fors verder oploopt.

Prijsontwikkeling bestaande woningen Q3 per regio

De NEVI rapporteerde eerder deze week de resultaten van hun maandelijkse enquête naar het vertrouwen onder hun leden, iedereen die zich bezighoudt met het inkoopvak. Deze PMI (de inkoopmanagersindex) daalde van 52,6 in augustus naar 49,0 in september. Dat is een forse daling. De reeks gaat terug tot 2000 en slechts vier keer eerder was er een grotere maandelijkse daling. Het absolute niveau, onder de 50, duidt eigenlijk op krimp in de sector. Volgens deze enquête daalde de productie, werden er minder nieuwe orders geboekt en werd er minder geëxporteerd. Op de sub-indices voor deze onderdelen werd het slechtste resultaat geboekt sinds juni 2020.

Ik heb al langer beweerd dat we in recessie terecht gaan komen en niet zo'n fijne ook. Eigenlijk vermoed ik dat we er al in zitten. Ons BBP is volgens mij al in het derde kwartaal gekrompen, maar we gaan het zien. De uitholling van de koopkracht is enorm. Hulppakketten en het plafond voor de energieprijzen verminderen de druk in hoge mate, maar niet geheel. Bovendien blijft er een hoop onzekerheid en hangt aan die steunpakketten een fors prijskaartje, waarvan niemand dan ook maar bij benadering een trefzekere schatting kan maken.

Overigens schetst de index van het ondernemersvertrouwen zoals maandelijks door het CBS gerapporteerd een minder negatief beeld dan de NEVI PMI. De enquête van de NEVI is veel meer gedetailleerd en daarom denk ik dat die een betere voorstelling van zaken geeft.

Inflatie in Nederland 14,5%
Vorige week bleek de Nederlandse inflatie volgens de Europese HICP-maatstaf in september op te zijn gelopen tot 17,1%. Inmiddels heeft het CBS ook de cijfers volgens de eigen maatstaf gepubliceerd. Dat cijfer kwam in september op 14,5%, na 12,0% in augustus. De gestegen gasprijs was opnieuw een boosdoener. Gas was voor consumenten 229% duurder dan een jaar eerder en in de periode juli tot en met september is de prijs verdubbeld. Het probleem ligt echter niet alleen bij gas, ook de kerninflatie liep op. Exclusief voedsel en energie liep de inflatie op van 6,0% tot 6,5%.

Duitse buren houden het niet droog
Dat het in Duitsland niet zo lekker gaat met de economie is genoegzaam bekend. Voor de verandering heb ik dit keer in een tabel dedeze week  in Duitsland gepubliceerde cijfers genoteerd. Het spreekt voor zich, lijkt me. PMI staat voor Purchasing Managers Index, in inkoopmanagersindex. Op die index duiden cijfers boven de 50 op groei en onder 50 op krimp.

Laat ik er toch nog iets uitpikken. De buitenlandse handel is traditioneel een groeimotor van de Duitse economie. 'Das war einmal'. Het handelsoverschot dat jarenlang gênant hoog is geweest en waarvoor Duitsland vaak voor op de vingers werd getikt, smelt als sneeuw voor de zon. Sterker nog, de buitenlandse handel zet inmiddels al een paar kwartalen een rem op de economische groei.

Amerikaanse huizenmarkt en arbeidsmarkt koelen af
De gestegen rente speelt ook de Amerikaanse economie parten. De kapitaalmarktrente is dit jaar ongekend fors opgelopen en uiteraard zijn hypotheekrentes in de slipstream meegegaan. Dat heeft direct zijn weerslag op de huizenmarkt. Het volgende plaatje waarin ik wekelijkse cijfers van de Mortgage Bankers Association gebruik, laat zien dat de gestegen hypotheekrente de vraag naar hypotheken voor de aankoop van woningen stevig drukt.

Het maandelijkse JOLTs-rapport (Job Openings and Labour Turnover survey) in de VS liet in augustus een opmerkelijk forse daling van het aantal vacatures zien. De Amerikaanse arbeidsmarkt is al tijden ongekend krap, maar het aantal onvervulde vacatures daalde in één maand tijd met 1,1 miljoen. Dat is veel. Slechts één keer eerder was het verlies aan vacatures groter: in april 2020. Zelfs in maart 2020 daalde het aantal vacatures minder dan in augustus dit jaar. Die vergelijking gaat natuurlijk mank, doordat we nu van een veel hoger aantal vacatures komen. Bovendien kan deze reeks best wat volatiel zijn op korte termijn. Er waren in augustus 167 vacatures voor 100 werklozen. Een paar maanden geleden was dat nog bijna 200. Ter vergelijking, ons CBS rapporteert 133 vacatures per 100 werklozen.

China is kennelijk zwak
Wat mij de laatste tijd opvalt, is dat containerprijzen al een poos fors dalen. Vooral de vrachtprijzen van China naar de Amerikaanse westkust dalen scherp. De tarieven op de route van China naar Noord-Europa dalen ook, maar minder hard en de tarieven voor vervoer van Europa naar de Amerikaanse Atlantische kust dalen helemaal niet. Dat is allemaal niet goed voor onze concurrentiepositie en zegt waarschijnlijk een hoop over de ontwikkelingen in China.

De daling van de vrachtkosten vanaf China houden verband met de verstoringen in productieprocessen daar door lockdowns, waardoor er wellicht minder goederen zijn om te vervoeren. Dat het in China allemaal niet zo lekker gaat, blijkt ook uit cijfers over de bouw. Het volgende plaatje laat zien dat de hoeveelheid woningen en kantoren dat in aanbouw wordt genomen al een tijd daalt. En ook vrij fors. De bouw is jaren een belangrijke groeimotor geweest in China. Nu dus even niet.

Afsluitend
De mondiale economische vooruitzichten worden er niet beter op. Europa kan mijns inziens een recessie niet ontlopen. In Nederland zijn we er wellicht al aan begonnen. De steunpakketten en energieprijsplafonds helpen, maar kunnen een recessie niet voorkomen. De vooruitzichten voor de VS zijn minder problematisch, maar ook daar lijkt me een recessie waarschijnlijk. Veel steun hoeven we van China voorlopig niet te verwachten. Die kampen nog steeds met plaatselijke lockdowns en de problemen in de vastgoedsector worden eerder groter dan kleiner.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.