Gaat de mestmarkt binnenkort op slot?

De bemestingsruimte daalt de komende twee jaar veel sneller dan de afname van de mestproductie. Dit gaat grote knelpunten opleveren voor veehouders en voor de mestmarkt. Minister Femke Wiersma van Landbouw handelt dan ook heel verstandig door de daling van de plaatsingsruimte voor dierlijke mest enigszins af te remmen, waar de waterkwaliteit goed is.

Tussen 2024 en 2026 neemt de plaatsingsruimte voor dierlijke mest af met bijna 60 miljoen kilo stikstof (van 338 naar 280 miljoen kilo stikstof) Daarna tot 2035 met slechts 7 miljoen kilo stikstof. Deze cijfers zijn afkomstig uit de Impactanalyse van het adviesbureau Schuttelaar & Partners. Dit bureau onderzocht de effecten op de mestmarkt van het wetsvoorstel "Grondgebondenheid en verantwoorde mestafzet".

De afname van de veestapel wordt meer geleidelijk verwacht. Hiervoor is 2035 aangehouden. Misschien gaat dit proces sneller, maar zeker niet zo hard als de daling van de mestplaatsingsruimte in twee jaar tijd.

Leveringsverbod
De effecten voor de mestdistributie over lange afstand laat Schuttelaar in de analyse links liggen. De consequenties van het wetsvoorstel zijn echter groot voor veehouders uit de Achterhoek, Veluwe, Twente en Salland en verder weg uit het Zuiden. Veel mest van deze veehouders kan straks niet meer geleverd worden aan akkerbouwers in Noord-Nederland bij opname van het wetsvoorstel in de Meststoffenwet. Veel mest gaat over meer dan 100 kilometer afstand en doorkruist de mestregio's Midden, Zuid en Noord. Dit wil het wetsvoorstel verbieden.

Tien jaar gelden ging al bijna 1,5 miljoen ton drijfmest over lange afstand alleen al naar de Veenkoloniën en Oldambt. Tienduizenden vrachten mest die al jaren miljoenen kilo's kunstmest vervangen. Hoeveel mest dat nu is, is vrij eenvoudig met de laad- en losplaatsen op de geregistreerde Vervoersbewijzen Dierlijke Mest (rVDM) vast te stellen. Schuttelaar heeft dat niet uitgezocht.

Het lijkt er nu sterk op dat de mestmarkt bewust als instrument wordt gebruikt voor het verkleinen van de veestapel. En dan te beginnen in de maatschappelijke landbouwgebieden in Gelderland en Overijssel. De tijden van een haalbaar en betaalbaar mestbeleid liggen kennelijk achter ons.

Op slot
De mestmarkt moet zich niet laten lenen voor een rol als saneerder. Dat gaan ondernemers in de mestmarkt ook niet doen. Wanneer de mestafzet te onzeker wordt en de risico's te groot, dan gaat de mestmarkt op slot voor meer mestaanbod. Niet de onhoudbare situatie op de mestmarkt is de oorzaak. Maar het falen om een evenwichtige balans in de tijd te realiseren tussen het mestaanbod op de mestmarkt en de omvang van de afzetcapaciteit.

Perspectief nodig
Gewenste en veelbelovende initiatieven voor meer mestverwerking (en mestvergisting) en -export en Renure zijn gedoemd te mislukken als er voor de korte termijn geen beter perspectief komt voor de mestmarkt. De periode tot dat deze initiatieven operationeel kunnen zijn, moet fatsoenlijk en met vertrouwen overbrugd kunnen worden. Daarbij is de mestdistributie over lange afstand als een betrouwbaar en bewezen afzetkanaal, een onmisbare schakel. Beperk deze niet.

Jaap Uenk

Jaap Uenk is eigenaar van adviesbureau Mestem en heeft meer dan 40 jaar ervaring in diverse functies in de Nederlandse mestsector.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.