De varkenscyclus opnieuw in de akkerbouw

Dat de landbouwsector breed onder druk staat, is eigenlijk geen nieuws. Dat akkerbouwers, die de aardappelteelt als anker onder hun bedrijf hebben, zich vandaag zorgen maken evenmin. Maar dat de frites- en tafelaardappelprijs tot zo'n ongekend dieptepunt is gezakt, waarmee het complete bedrijfsmodel lijkt te wankelen, maakt de situatie dit jaar uitzonderlijk zwaar. Dit kan zomaar tot stress, onzekerheid en frustratie leiden.

Akkerbouwers werken met hoge kosten: pacht of rente en aflossing, brandstof, meststoffen, arbeid, gebouwen en machines. Al die kosten lopen door, terwijl de opbrengst van de aardappelen nu de teeltkosten niet eens lijkt te dekken. Waar boeren altijd gewend zijn te schipperen met marges, is er nu sprake van verliezen. Gelukkig is deels ook vroeg in het seizoen al verkocht of werden in de winter interessante contracten afgesloten. Dat verzacht de pijn van vandaag.

Toename kwetsbaarheid
Wat de situatie extra wrang maakt, is dat de opbrengsten in veel regio's ondanks (of dankzij?) het droge weer bovengemiddeld zijn. Het probleem zit kennelijk niet in het land of de teelt, maar in de markt. Zaken als overaanbod, een stokkende export en stevige inkoopmacht bij de industrie en handel drukken de prijs zó ver omlaag dat het vandaag niet rendabel is.

In de afgelopen jaren werden bovengemiddelde prijzen gerealiseerd. Niks aan de hand, niet klagen zou je zeggen. Tegelijkertijd liep de kostprijs ook fors op. Op zich zou dat geen verrassing mogen zijn, want banken en accountants hebben hier eerder op gewezen. De winst van de afgelopen jaren is veelal besteed aan de ontwikkeling van de bedrijven, dat hoort bij ondernemen. Het pittig investeren in moderne machines, duurzaamheid en grond zorgt voor een verhoogde kostprijs en daardoor een toename van de kwetsbaarheid.

Varkenscyclus
De vraag is: hoe verder? Structureel betere afspraken over prijsvorming, betere contracten en meer markttransparantie zijn van belang. Daarnaast zou de politiek moeten erkennen dat voedselzekerheid niet vanzelfsprekend is en daar actie op ondernemen. Maar zo ver is het nog lang niet. Aan ideeën voor oplossingen ontbreekt het niet, nu de uitvoering nog. Misschien moeten we het opnieuw optreden van de varkenscyclus in de akkerbouw accepteren: het verschijnsel dat overschotten en tekorten elkaar afwisselen met als gevolg lage en later weer hoge prijzen.

Wat te doen dan?
Kalm blijven, relativeren en je niet gek laten maken. Een strategisch ondernemer kent als eerste zijn verwachte liquiditeit en schakelt op tijd. Maak aansluitend een eerlijke analyse. Waar nodig geacht, niet twijfelen en aanpassingen doorvoeren.

Peter Pals

Peter Pals is ondernemer bij Farmers Funding & Advies en groeide op op een boerderij. Vanuit zijn boerenhart heeft hij besloten een onderneming op te bouwen voor bedrijfskundige, financiële - en fiscale advisering van agrarisch ondernemers.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.