Achtergrond Stikstofstemming
Als Rob en Henri stoeien, dansen de provincies
Terwijl Henri en Rob deze week lekker met elkaar aan het 'stoeien' waren, en de demissionaire bewindslieden van het rompkabinet-Schoof hun nadagen nog wat probeerden te vullen, toonden de provincies plotseling grote daadkracht. De provincies Utrecht, Noord-Brabant en ook Zuid-Holland ontrolden hun eigen verdere plannen voor de inrichting van het landelijk gebied.
Utrechts gedeputeerde Mirjam Sterk bracht een persbericht uit vol nogal ronkende taal over het van het slot krijgen van het Utrechtse platteland. In Brabant was eerder al zoiets gebeurd. De provincies zouden eens laten zien dat zij kunnen wat het Rijk niet voor elkaar krijgt. Ze beloven nieuwe dynamiek en vergunningsvrije activiteiten. Nu is het wel zo dat Provinciale Staten van de betrokken provincies ook nog iets van de plannen moeten vinden, maar wie zal ze verder tegenhouden, of beter: behoeden voor overmoed? In Den Haag heb je altijd nog de afdeling advisering van de Raad van State, die (vaak genegeerde) adviezen geeft.
Tegensputteren zinloos
De provincies missen die rijkdom. De provincie Utrecht heeft in haar voortvarendheid aan dertien boerengezinnen verteld dat ze het licht wel alvast kunnen uitdoen, en om gemopper, protest of ander ongewenst gedrag te voorkomen, zijn ook alle ordehandhavers en hulpverleners in paraatheid gebracht. Tegensputteren helpt niet, zo wil de provincie al vooraf duidelijk maken. Aan alles is gedacht.
Gedeputeerde Sterk oogst op haar LinkedIn-pagina al volop lof voor haar plannen – zij het dan wel vooral van beleidsambtenaren, adviseurs die hun brood verdienen met het bijstaan van de provinciale politiek en natuurlobbyïsten.
Bancair geweten en de ombudsman
Maar is overal aan gedacht, en met de juiste benadering? De anders zo kalme en rustige Nederlandse Vereniging van Banken ziet het anders. In een brief aan de provincie Noord-Brabant, maar die feitelijk ook geldt voor Utrecht, wordt er in vriendelijke maar duidelijke termen voor gewaarschuwd om geen juridische uitglijders te maken. "Wij hebben grote bedenkingen bij de juridische houdbaarheid van (uw) nieuwe beleidsvoornemen", schrijft directeur Gert Jan Duitman. Ook wijst hij erop dat het niet zo wijs is om allerlei provinciaal beleid op te tuigen waar een landelijke aanpak geboden is, onder meer om versnippering en chaos tegen te gaan. Wie had dat gedacht: de banken als staatsrechtelijk geweten?
De provincie Utrecht had bij haar bulldozeraanpak ook nog eens de woorden op zich kunnen laten inwerken van de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Die maakt zich grote zorgen over de manier waarop de overheid omgaat met de boeren. Zijn boodschap geldt voor alle bestuurders en politici, en zeker Sterk zou dat vanuit haar achtergrond en opleiding wel ter harte kunnen nemen.
Brabants protest
Waar de Utrechtse boeren het volgens de provincie niet in hun hoofd hoeven te halen om te protesteren, gaat het in Brabant iets anders. Of dat helpt of niet, daar gaan boeren naar het provinciehuis om hun ongenoegen over het in deze provincie uitgerolde beleid te uiten. FDF-voorman Mark van den Oever rolt tussen het kerstbomen rooien ook met de spierballen. Het beleid gaat volgens hem steeds verder de verkeerde kant op.
De organisatie is toch al getergd. Deze week beet ze in hoger beroep over zeven PAS-melders in het zand, omdat de rechtbank in Arnhem een poging om MOB te weren als belanghebbende in het geschil afwees. Het was misschien weinig verrassend, maar voelde toch als een flinke tegenslag omdat de FDF in eerste instantie gelijk had gekregen.
Grondgebondenheid en missende doorrekening
Onvrede is er in Brabant (en andere zandgebieden) ook over de initiatiefwet grondgebonden landbouw van Harm Holman en Pieter Grinwis, die begin volgend jaar door de Kamer zal worden opgepakt. Dit leeft vrij breed in de landbouw daar. Accountantsorganisatie Flynth, Schuttelaar en Partners en ook de WUR hebben er wel naar gekeken, maar niet een doorwrochte analyse gemaakt die ook duidelijk oog heeft voor de gevolgen per regio. Daarnaast is de kritiek dat de wet in wording fundamenteel onevenwichtig is, vooral omdat ze aan Noord-Nederlandse boeren meer rechten geeft dan aan Zuid-Nederlandse.
Ongelijke mest
Mest uit het noorden mag wel naar het zuiden (ook omdat daar meer verwerkingscapaciteit is) maar andersom mag niet, zo is het voorstel. Daarbij wordt voorbij gegaan aan het feit dat de zuidelijke mest voor 60% bestaat uit varkens- en kippenmest, met een heel andere samenstelling. Bovendien is ook de zuidelijke koemest anders, want met meer bestanddelen uit maïs, dat als voer minder methaanemissie veroorzaakt heeft (dus lagere footprint). Zo zijn er meer aanmerkingen. Of dit alles zal helpen om de politiek genuanceerder naar het voorstel te laten kijken, is afwachten.
D66 lonkt voor BBB
Sinds de verkiezingen van november heeft de Tweede Kamer een ander, nog niet volstrekt uitgekristalliseerd (landbouw)profiel. Bovendien verschuift ook in de Eerste Kamer het profiel, maar daar vooral door transfers van senatoren. Deze week kondigde de tweede BBB'er zijn overstap naar de fractie van D66 aan. Die is daarmee gegroeid van 5 naar 7 zetels, terwijl de BBB-fractie van 16 naar 12 zetels is gezakt (er zijn meer senatoren opgestapt).
Positieve agenda
Zulke bewegingen geven de stoeiende fractievoorzitters in de Tweede Kamer stilletjes aan ook meer ruimte. Een coalitie van alleen D66 en CDA is een te smalle basis voor zelfs een minderheidskabinet, maar met bijvoorbeeld de VVD erbij als hulpmotor, zou er volgens Haagse speculaties toch een goede basis kunnen ontstaan voor een stevigere minderheidscoalitie. Een meerderheidscoalitie wordt vooralsnog niet voor mogelijk gehouden. Volgende week moet er een 'positieve agenda' liggen van Jetten en Bontenbal. Als Yesilgöz daarbij wil aanhaken, is een nieuw kabinet mogelijk sneller dichtbij dan velen hadden gedacht.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
