Eigen foto

Interview Adam Oliver

'In Oost-Europa word je als boer nog serieus genomen'

15 Februari 2023 - Jurphaas Lugtenburg - 1 reactie

Toenemende regeldruk, de transitie naar kringlooplandbouw en een ministerie dat worstelt met een verdienmodel voor de boer. De Nederlandse landbouw staat voor grote uitdagingen. Mede daardoor overwegen sommige boeren een nieuwe start in het buitenland.

Over de kansen om te boeren in het oosten van Europa sprak Boerenbusiness met Adam Oliver (foto), Agri Business Consultant bij Brown & Co. Een van origine Engels makelaarskantoor en adviesbureau. Het bedrijf is al ruim twintig jaar actief in de advisering en bemiddeling voor boeren die een bedrijf in Midden- of Oost-Europa willen opzetten en heeft vestigingen in Polen en Roemenië.

In Nederland, maar bijvoorbeeld ook in het VK, Ierland, en Duitsland, verandert het ondernemingsklimaat voor agrarisch ondernemers in rap tempo. Neemt de belangstelling voor emigratie daardoor toe?
"De ontwikkelingen in Nederland volg ik van een afstand. Wat er in Nederland gebeurt past in een bredere trend. Van sommige klanten van ons in Duitsland of Ierland hoor ik dat zij vrezen dat wat nu in Nederland gebeurt over een jaar of vijf voor hun van toepassing is. Het VK is helemaal een verhaal apart. Sinds de Brexit, nu drie jaar geleden, is de Europese steun uit het GLB weggevallen. De regering in het VK heeft gezegd met een alternatief voor de Europese steun te komen in de vorm van een soort vergroeningspremie. Hoe, wat en wanneer is alleen nooit goed met de sector gecommuniceerd. Boeren weten daardoor niet goed waar ze aan toe zijn."

"De interesse voor emigratie neemt mede daardoor wel wat toe. Maar het verplaatsen van een boerderij - zeker naar het buitenland - is een hele grote stap. Het is uiteindelijk een kleine groep die daadwerkelijk de grens overgaat. In grote lijnen zien we wel dat boeren uit Noordwest-Europa die emigratie overwegen en naar verdere bestemmingen kijken. Als je nu uit Nederland net over grens naar Duitsland gaat loop je een grote kans over een paar jaar met dezelfde problemen geconfronteerd waarvoor je uit Nederland bent weg gegaan. Als je als boer de stap maakt dan wil je ook langere tijd vooruit kunnen."

Zijn de kansen in Oost-Europa niet voorbij? De grondprijs stijgt daar toch ook snel en daar gelden dezelfde Europese regels...
"In het voormalige Oostblok liggen nog steeds kansen voor ondernemende landbouwers. Vooral rond de eeuwwisseling was er veel belangstelling voor landbouwbedrijven achter het toen recent gevallen ijzeren gordijn. De voormalige staatsbedrijven werden geprivatiseerd, maar de nieuwe ondernemingen konden moeilijk kapitaal aantrekken en hadden daardoor geen of moeilijk toegang tot bijvoorbeeld betere nieuwe rassen, machines, gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest. Grond werd ruim twintig jaar geleden als een blok aan het been gezien. Dat trok boeren en investeerders uit het westen. Die werden aangetrokken door de lage grondprijzen en hadden wel ervaring met de markteconomie. Toen in 2004 onder meer Polen, de Baltische staten en Tsjechië toetraden tot de EU, en in 2007 Roemenië en Bulgarije, vreesde deze landen dat er nog meer boeren uit het westen naar het oosten zouden trekken. Dat is niet gebeurd. De markt voor agrarische emigratie is klein. Voor boeren die ruimte zoeken, maar wel binnen de EU willen blijven, biedt het voormalige Oostblok kansen."

"Het ondernemingsklimaat in Oost-Europese landen is daarnaast boeren gunstiger gestemd. In landen als Nederland, Duitsland en het VK vormt de landbouw een hele kleine groep in de samenleving. Voor politici zijn ze een te kleine groep om van electoraal belang te zijn en de invloed van de agrarische lobby stelt niet meer zoveel voor als je het met enkele decennia geleden vergelijkt. De situatie in bijvoorbeeld Polen of Roemenië is vergelijkbaar met hoe het bij ons twee generaties geleden was. Als je iemand spreekt heeft hij of zij vaak een directe link met de landbouw. Die persoon is direct of indirect werkzaam in de agrarische sector of via familie verbonden met de sector. Als landbouwer tel je nog echt mee voor de politiek. Daardoor is er bij de bestuurders en ambtenaren nog echt kennis over hoe het er in de landbouw daadwerkelijk aan toe gaat. De EU regels zijn hetzelfde maar, de uitvoering in lokale wetgeving wordt veel beter naar de praktijk vertaald. Daar moet ik wel bij opmerken dat de landbouw in het oosten minder intensief is dan in het westen van Europa waardoor er ook meer speelruimte is."

Hoe wordt de overstap naar het buitenland gemaakt?
"Veel van onze klanten kiezen voor een tweede bedrijf in het buitenland. Een situatie die in de praktijk veel voorkomt is dat vader op het bedrijf in het thuisland blijft en de zoon een bedrijf in bijvoorbeeld Polen beheert. Er zijn ook ondernemers die hun bestaande bedrijf extensiveren of afslanken en het vrijgekomen kapitaal investeren in een nieuw bedrijf in Oost-Europa. In de drukke periodes in het voorjaar en de herfst zijn ze dan vaak op het bedrijf in Oost-Europa. Verder pendelen ze heen en weer en is de dagelijkse leiding in handen van een bedrijfsleider. Het is vooral in de akkerbouw dat op deze manier wordt gewerkt. Met vee zijn de risico's dat het in korte tijd mis gaat groter en dragen ondernemers de verantwoordelijk over het algemeen minder makkelijk over. Voor veehouders is het daarom minder gebruikelijk een tweede bedrijf op te zetten."

En de grondprijzen, aan welke bedragen moeten we denken?
"De grondmarkt is de laatste twintig jaar ingrijpend veranderd. De prijsstijging van grond in Polen ging kort na de eeuwwisseling hard. Die prijsstijging vlakt nu wat af en je ziet duidelijke verschillen tussen de goede grond, geschikt voor akkerbouwmatige teelten, en grond die alleen geschikt is voor grasland. De grondmarkt is daar in zekere zin volwassen geworden. Om een idee te geven van de spreiding in prijs; de onderkant van de markt zit op circa €4.500 per hectare en aan de bovenkant wordt voor goede grond zonder stenen en gunstig verkaveld circa €35.000 per hectare betaald. De pachttarieven in Polen variëren van circa €300 tot €500 per hectare."

"In Roemenië is de grondmarkt complexer. Grote percelen met veel verschillende eigenaren die vaak minder dan een hectare in een perceel hebben. Als je grond als perceel kan kopen lopen de prijzen van circa €3.500 tot €9.000 per hectare. Het prijsverschil tussen de goede percelen en de mindere is nog wat minder scherp dan in Polen. De grondmarkt is in Roemenië nog minder ver ontwikkeld. Pachtprijzen liggen in Roemenië met circa €150 tot €300 per hectare ook lager dan in Polen. Locatie wordt wel belangrijker voor potentiële klanten die interesse hebben in Roemenië. Het zuidoosten van het land is gevoelig voor droogte. In het noorden is dat beter, maar wel of niet kunnen beregenen kan een flink verschil maken in de opbrengsten en daarmee de grondprijs."

Veel verschillende eigenaren van een perceel. Vormt dat geen grote drempel om in Roemenië een bedrijf op te zetten?
"De versnippering van land in Roemenië schrikt sommige kopers af maar het hoeft geen nadeel te zijn. Veel grondeigenaren zijn op leeftijd. Die willen vaak na verloop van tijd wel verkopen of de erfgenamen hebben liever geld dan dat de grond wordt verdeeld. Als pachter kun je dan geleidelijk de grond overnemen. Je hebt als huurder van de grond het eerste recht om te kopen."

"Een constructie die voor klanten in Roemenië veel wordt toegepast is dat we voor een klant een draaiend pachtbedrijf zoeken. Voor een bedrijf met 500 hectare waarop de pacht nog vijf jaar loopt ben je circa €250.000 tot €375.000 kwijt (€500 tot €750 per hectare). Daar komen dan nog wel de gebouwen en machines bij. Vanaf circa €750.000 tot €1.000.000 is er zo een landbouwbedrijf in Roemenië op te zetten. Dat is wel het echte minimum overigens. Een bedrijf met 500 hectare maaigewassen is met een goede bedrijfsleider en een eigenaar die regelmatig op het bedrijf komt economisch levensvatbaar. Verschillende klanten van ons doen het op deze manier en kunnen daar een inkomen uithalen. Dat is nog los van de waardestijging van de grond op de langere termijn. Die was de afgelopen jaren heel stevig geweest."

Heb je een tip, suggestie of opmerking naar aanleiding van dit artikel? Laat het ons weten

Jurphaas Lugtenburg

Is redacteur bij Boerenbusiness en focust zich vooral op de akkerbouwsectoren en de voer- en energiemarkt. Ook heeft Jurphaas zelf een akkerbouwbedrijf op Voorne-Putten (Zuid-Holland). Wekelijks presenteert hij de Marktflits Granen

Meer over

Grondprijs
Regenradar
Powered by Agroweer
Reacties
1 reactie
Peter Jan 26 Februari 2023
Dit is een reactie op het Boerenbusiness artikel:
[url=https://www.boerenbusiness.nl/akkerbouw/artikel/10902887/in-oost-europa-word-je-als-boer-nog-serieus-genomen]'In Oost-Europa word je als boer nog serieus genomen'[/url]
Als VVD'er maak ik altijd eerst excuses voor stikstof en de cultuur mijn fantastische volk.
Dit maakt weggeven makkelijker.
U kunt niet meer reageren.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Schrijf je in en ontvang elke dag het laatste nieuws in je inbox

Opinie Jurphaas Lugtenburg

Overheid en grond, niet de gelukkigste combinatie

Nieuws Grond

Investeerders VS duiken massaal op landbouwgrond

Nieuws grondmarkt

Wat kost een hectare landbouwgrond in Europa?

Nieuws grond

Agrarische grondprijs stijgt met ruim 7 procent

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden