Poolse teler nog altijd in patstelling met Farm Frites

Half december besloot een groep Poolse aardappeltelers om geen handtekening te zetten onder het contract van Farm Frites/Aviko. Wat ze wel deden was zich verenigen. Zo beloofde iedere teler om niet te tekenen tot een collectief akkoord was bereikt. Dat zorgde voor een patstelling tussen teler en verwerker die twee maanden later nog steeds bestaat.

€24 stijging
Farm Frites heeft in de contractprijs een verhoging meegenomen van 110 złoty per ton. Omgerekend €24 bij de huidige wisselkoers. Volgens de groep telers moet de stijging minimaal 200 zloty bedragen (€43,80). Hun kostprijs is met dik €500 per hectare gestegen en dat moet gecompenseerd worden, menen ze. Door droogte hebben de meeste akkerbouwers slechte seizoenen achter de rug. De opbrengst was er niet en de kwaliteit was minder.

De Poolse telers kijken goed naar het thuisland van de samenwerkende verwerkers. Aviko presenteert hier namelijk wél een tussentijdse contractprijsverhoging. Dat sterkt het geloof dat dit in Polen ook mogelijk is. Ondertussen is de verwerker bezig om alsnog individuele afspraken met telers te maken, zo laat een betrokken akkerbouwer weten. De 45 verenigde telers vertegenwoordigen naar eigen zeggen driekwart van het areaal.

Meer aardappelen
Beide partijen zitten 'klem' in die zin dat ze elkaar nodig hebben om verder te komen, zo erkent ook de teler. De meeste bedrijven hebben flink geïnvesteerd in de aardappelteelt en moeten dus wel aardappelen verbouwen. Anderzijds heeft de fabriek aardappelen nodig en staat er ook nog eens een fikse capaciteitsuitbreiding in de planning voor 2023. Er is niet alleen hetzelfde volume aardappelen voor nodig, maar ook nog eens fors meer. In de zomer van volgend jaar moeten de nieuwe friteslijnen draaien.

De uitweg voor akkerbouwers is het verbouwen van meer granen of andere gewassen als suikerbieten. Er is meer wintertarwe gezaaid maar niet meer koolzaad. Een uitdunnend middelenpakket bemoeilijkt de teelt. Inmiddels is het maïszaad helemaal uitverkocht, zo zegt een akkerbouwer. Ook die prijzen zijn goed. De inputs liggen fors lager, ook qua arbeid, waardoor het toch aantrekkelijk is om maïs te telen in plaats van aardappelen.

Dreiging uit het oosten
Eind december schreven we dat het een 'warme winter' ging worden voor de aardappeltelers. Dat is zowel letterlijk als figuurlijk waar. De winter verloopt ook in Polen zeer warm. Wat de gemoederen momenteel het meest bezighoudt is de spanning in het oosten. De Polen houden rekening met een inval van Rusland in hun buurland Oekraïne, waar Polen erg betrokken bij is. Immers, een deel van het land was voor de Tweede Wereldoorlog Oekraïens grondgebied.

De Noord-Poolse grens ligt tegen de Russische enclave Kaliningrad en ook de grens met Wit-Rusland wordt onder die noemer geschaard. De Russische troepen staan niet zomaar aan de Poolse grens, maar het sentiment wordt er wel door beïnvloedt. Zo maken Poolse bedrijven naar verluidt al ruimte om Oekraïense vluchtelingen op te vangen. De economische gevolgen kunnen ook de akkerbouwers treffen. Op het vlak van de kostprijs en de afzet.