TTIP beter voor Amerikaanse boer dan voor Europese

Hoewel wat minder prominent in de publiciteit, wordt achter de schermen druk onderhandeld tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie over het vrijhandelsverdrag TTIP. In het meest gunstige geval kunnen de onderhandelingen komend najaar zijn afgerond. Acht vragen hierover aan Siemen van Berkum.

Van Berkum is senior onderzoeker bij het LEI en volgt de onderhandelingen over TTIP op de voet. Al in 2014 publiceerde LEI Wageningen UR haar eerste rapport over het vrijhandelsverdag en de landbouw. De kans dat de onderhandelingen stuk lopen, lijkt klein. Van Berkum over de laatste stand van zaken over TTIP.

Heeft u zicht op de uitkomsten van de onderhandelingen op het gebied van landbouw?

'Op dit moment is er nog veel onduidelijkheid over de mogelijke uitkomsten van TTIP, dus uitspraken hierover zullen relatief vaag en speculatief zijn. Beide partijen willen de markttoegang verbeteren door de tarieven naar beneden te brengen, maar er zijn nog een concrete voorstellen waarin over procenten gesproken wordt. Dit geldt voor bijvoorbeeld zuivel, vlees en sanitaire en fytosanitaire maatregelen.'

Verwacht u dat landbouw door de Europese Unie wordt ingezet als wisselgeld om andere zaken binnen te slepen?

'Dit durf ik niet te zeggen. Enerzijds is het economisch gewicht van landbouw binnen de Nederlandse handel maar beperkt, dus het economisch belang is niet ontzettend groot. Anderzijds gaat dit over ons voedsel. Dat levert een bepaald sentiment op, omdat het een eerste levensbehoefte is.'

Maakt u zich zorgen over de concurrentiepositie van Nederland?

'Het grootste deel van de export van agrarische producten naar de Verenigde Staten vanuit Nederland bestaat uit bewerkte producten. Uit ons onderzoek is inderdaad gebleken dat buiten het feit dat het Nederlandse BNP in het meest gunstige geval met 6,7 procent toeneemt, dit ook gevolgen heeft voor de Nederlandse concurrentiepositie. Op dit moment is deze goed, voor wat betreft de agrarische sector en de voedingsmiddelenindustrie. Wel is het zo dat Nederland het goed kan blijven doen, terwijl haar concurrenten beter worden: op deze manier verliezen we hier marktaandeel.  Dit betekent niet direct dat onze concurrentiepositie slecht is, maar wel dat deze minder sterk wordt.'

Heeft de landbouw in de Verenigde Staten meer baat bij TTIP dan de Europese?

'Wanneer in de doorrekening het scenario wordt gebruikt waarin alle tarieven verdwijnen, is hier inderdaad sprake van. De Europese markt voor zuivel en vlees is beter beschermd dan de markt in de Verenigde Staten. Wanneer deze tarieven wegvallen, levert dit automatisch een situatie op waarbij de naar Nederland exporterende bedrijven een groter voordeel hebben.'

Enkele Nederlandse rechtsfilosofen denken dat door gebrekkig toezicht in de Verenigde Staten de Europese standaarden in de praktijk niet worden gerespecteerd. Zo zet het kostenefficiëntere product uit de VS het rendement van agrarische bedrijven in de EU onder druk. Kunt u dit onderschrijven?

'Ten eerste heeft TTIP niet de bedoeling om elkaars standaarden over te nemen. De inzet van beide partijen is dan ook om de standaarden te handhaven. Ten tweede is het weigeren van Amerikaanse producten legitiem wanneer de EU haar eigen standaarden houdt.'

Zijn zij volgens u terecht bang voor bedreigingen als een verlaging van sanitaire en fytosanitaire standaarden, genetische modificatie, de chloorkip en het kloonvlees?

'De Europese Commissie publiceert na iedere onderhandelingsronde de uitkomsten. In dezen zijn deze vermeende bedreigingen nog niet aan bod gekomen. Veel organisaties in Europa hebben hun zorgen geuit over de eventuele verlaging van standaarden in het milieu en in de landbouw. De Commissie heeft hier altijd over gezegd dat dit niet gaat gebeuren. Op dit moment kunnen we hier op afgaan.  Ook voor wat betreft de sanitaire en fytosanitaire standaarden is een verlaging vrijwel uitgesloten.'

Hiddo Houben, de plaatsvervangend hoofd-onderhandelaar van de EU, zei over het verdrag het volgende: Europa heeft TTIP nodig omdat de blootstelling aan concurrentie uiteindelijk zorgt voor de hoogst mogelijke welvaart. Onderschrijft u dit?

'Economisch gezien is dit juist, maar er is geen sprake van perfecte vrije handel. In Nederland hechten we aan regels, om bijvoorbeeld de voedselveiligheid te garanderen. Daarom geeft een puur economische bril, met haar focus op welvaart, een vrij eenzijdige kijk. Voor Nederlanders spelen aspecten met betrekking tot welzijn, zoals gezondheid en milieu mee.'

Denkt u dat de onderhandelingen, zoals gepland, vóór de Amerikaanse presidentsverkiezingen begin november van dit jaar zijn afgerond?

'Dit is moeilijk te zeggen. Zoals het nu lijkt, gaan er voor de zomer nog drie onderhandelingsrondes plaatsvinden. Wanneer er in de zomer een concreet concept van het verdrag ligt, dan heeft een kans van slagen voor Obama het stokje overgeeft aan zijn opvolger. Dat betekent dat de komende maanden er al percentages moeten worden uitonderhandeld over de tarieven. Alleen als dit lukt, heeft een akkoord over TTIP een kans van slagen onder president Obama.'

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.