Nieuws Ontbossingsvrije soja
Roep NGO's om zuivere soja bereikt klein deel markt
Wat er het eerst was: de samenwerking van FrieslandCampina met Agrifirm voor ontbossingsvrije soja of de actie van een aantal NGO's en publieksmedia tegen ontbossingsvrije soja, dat is betwistbaar. Interessantere vraag is: helpt het huidige certificeringssysteem voor soja?
Daarvoor moet eerst helder zijn wie de grootste afnemers zijn van soja en welke eisen zij stellen aan het product. Volgens de NGO's (Greenpeace, Milieudefensie, Aidenvironment en het WNF) is Nederland de op drie na grootste importeur van soja ter wereld. Jaarlijks komt volgens hen zo'n 4,3 miljoen ton soja aan in de havens van Amsterdam en Rotterdam. Ongeveer 40% daarvan komt uit Brazilië. Ongeveer een miljoen ton wordt doorgevoerd naar andere Europese landen. Van de soja die in Nederland blijft, wordt 1,7 miljoen ton gebruikt in veevoer.
Precieze productstromen zijn moeilijk te traceren, maar volgens onderzoek van Chain Reaction Research, waar Aidenvironment ook mee samenwerkt, ligt de zaak waarschijnlijk toch iets genuanceerder, zoals blijkt uit onderstaande afbeelding.
Grootimporteur China neemt niet deel in de Round Table on Responsible Soy (RTRS). In Beijing protesteren tegen de ongecertificeerde import is waarschijnlijk geen optie (maar zou wel meer aan het juiste adres zijn). Daarom gebeurt het in Europa. De veevoerfabrikanten verenigd in de Nevedi vragen zich echter af of de NGO's zich met de huidige actie niet in de voet dreigen te schieten. De kans bestaat dat de strijd voor 100% zuivere soja leidt tot het opblazen van de RTRS. "Als dit dunne reddingslijntje (de RTRS) breekt, is vijftien jaar strijd tégen ontbossing en vóór duurzame soja voor niets geweest," zegt Nevedi-directeur Henk Flipsen.
Verreweg meeste soja naar China
Braziliaanse exporteurs hoeven niet per se aan Europa te verkopen als het hen te moeilijk wordt gemaakt. China en andere Aziatische landen zijn kooplustig genoeg en stellen in verreweg de meeste gevallen geen moeilijke vragen (al is een enkel Chinees en Indiaas bedrijf ook gecertificeerd). De Braziliaanse overheid maakt het de sojaproducenten en ook de ontbossers niet moeilijk. Met name door de grote Aziatische vraag wordt de laatste jaren zelfs versneld ontbosd. Europa lijkt daar weinig invloed op te hebben en NGO's krijgen in Brazilië ook weinig voet aan de grond.
De RTRS is een vrij kleine speler op de sojamarkt, met afnemers in hoofdzakelijk de EU en Canada. In 2020 certificeerde de organisatie 4,4 miljoen ton soja (amper 5% van de totale Braziliaanse productie). Het is een bescheiden bijdrage in de strijd tegen de ontbossing. Maar niet alle soja kwam uit Brazilie. Vanuit Paraguay, Uruguay en Argentinië wordt eveneens aangevoerd.
Systeem verbeteren, niet opblazen
Dankzij een bescheiden meerprijs kan de soja worden gecertificeerd als ontbossingsvrij. Veel partijen erkennen dat de garanties niet helemaal waterdicht zijn. Er zijn Braziliaanse producenten die regels aan de laars lappen, maar die moeten ter plekke uit het systeem worden gegooid. Het systeem zelf opblazen lijkt gegeven de huidige omstandigheden op het kind met het badwater weggooien, zegt een betrokkene.
Ondertussen voeren de NGO's in Nederland een heel andere discussie. Hier wordt de mondiaal gezien bescheiden stroom niet helemaal 100% zuivere soja hard aangevallen. Maar met welk haalbaar doel, of tegen wie, vragen partijen in de grondstoffenhandel en ook de zuivel zich af.
Soja steeds vaker ook voor vleesvervangers
Het grootste deel van de geïmporteerde (en gecertificeerde) soja wordt ingezet voor humaan gebruik (cosmetische producten, spijsolie en in toenemende mate ook voor vleesvervangers), de reststromen gaan naar het veevoer. Ook gaat een flink deel van de import direct door naar onder meer Duitsland.
Het een-tweetje van FrieslandCampina en Agrifirm heeft ondertussen ook gezorgd voor flink wat beroering in zowel de Nevedi als binnen zuivelorganisatie NZO. Over deze zaak is binnen deze clubs bepaald nog niet het laatste woord gezegd, zo verzekeren deelnemende partijen. FrieslandCampina en Agrifirm willen volgend jaar met een pilotplan beginnen voor echt zuivere soja, maar veel van hun Nederlandse overlegpartners interpreteren dit vooral als een vlucht naar voren zonder duidelijk plan, bang als ze kennelijk zijn voor publieke kritiek.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
