Nieuws Van der Wal
Stikstofminister aarzelt niet om te onteigenen
Het kabinet neemt definitief afscheid van de vrijwilligheid bij de opkoop van piekbelasters nabij Natura 2000-gebieden. Veebedrijven die niet willen verkopen, worden onteigend. Het transitiefonds met meer dan €17 miljard voor opkoop, treedt 1 juli 2023 in werking. Dan moet ook per gebied bepaald zijn wat daar de opgave is.
Dat staat in de hoofdlijnenbrief over het stikstofbeleid die minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal (VVD) vandaag naar de Kamer heeft gestuurd. Wat uiteindelijk het perspectief is voor de landbouw, werkt collega-minister Staghouwer (LNV) voor de zomer uit.
Onontkoombaar, met escalatiemechanismen
Zoals Van der Wal eerder al tegenover de Kamer onderstreepte, moeten de doelen 'ontontkoombaar' zijn. Zij wil in haar aanpak om de stikstofuitstoot terug te dringen en de natuur te verbeteren daarom 'escalatiemechanismen' inbouwen. Dit treden in werking wanneer doelstellingen niet tijdig behaald dreigen te worden. Zij schrijft: "Als vrijwillige maatregelen - waaronder innovatie, extensivering, verplaatsen of bedrijfsbeëindiging - onvoldoende resultaat opleveren, acht ik ingrijpen noodzakelijk. Meer verplichtende maatregelen zoals onteigening - instrumenten die reeds beschikbaar zijn - komen dan op tafel, conform de geldende procedures."
Onteigening uitgelegd
In de brief wordt voor de zekerheid ook een definitie van onteigening gegeven: "Onteigening is een proces waarbij het gehele eigendom van de ondernemer door de betrokken overheid wordt ontnomen, inclusief eventueel daarbij horende gronden. In die gevallen ontvangt de ondernemer een vergoeding op basis van volledige schadeloosstelling ter voorkoming van onteigening."
Vooraf moet volgens de minister duidelijk zijn 'wanneer en onder welke voorwaarden dit dwingende instrumentarium wordt ingezet'. "Dit geldt met name voor gebieden waar de natuur (sterk) overbelast is. Het eerlijke verhaal is dat het niet in elk gebied haalbaar zal zijn om alleen maar uit te gaan van vrijwilligheid. Wanneer (uit het gebiedsproces) blijkt dat een piekbelaster geen toekomst meer heeft, zullen ondernemers de gelegenheid krijgen om via innovatie, verplaatsing en/of extensivering of via vrijwillige stoppersregelingen zijn bedrijfsvoering aan te passen of te beëindigen. Bij bedrijfslocaties waar dat niet lukt zal ik dwingend ingrijpen."
Gebiedsplannen 1 juli 2023 gereed
De gebiedsplannen moeten per 1 juli 2023 gereed zijn, blijkt uit het tijdspad van de minister. De rijksoverheid stelt de kaders en per provincie (of delen daarvan) worden doelen geformuleerd die zijn afgeleid van de (inter)nationale verplichtingen op het terrein van natuur, stikstof, water en broeikasgassen. In de gebiedsplannen worden ook de PAS-melders meegenomen. Ook voor het gebiedsproces zelf geldt de inzet op onontkoombaarheid. Van der Wal: "Indien de voortgang onvoldoende zekerheid oplevert op doelbereik, zal ik vanuit mijn regierol vanuit het Rijk ingrijpen op het gebiedsproces. Dit zal ik met voorrang doen in de gebieden die er het slechtst voor staan en waar dus de urgentie het grootst is om de gebieden onder de KDW (kritische depositiewaarde red.) te krijgen."
Het transitiefonds met €25 miljard tot 2035 moet ook uiterlijk 1 juli 2023 in werking treden. Daarin is tot 2030 €13,8 miljard en tussen 2030 en 2035 €3,7 miljard gereserveerd voor opkoop, financiele afwaardering van grond en Kaderrichtlijn Water. Voor het perspectief van blijvers zit er tot 2030 €4,3 miljard in de pot en in de periode tot 2035 €943 miljoen. Op dit moment wordt er gewerkt aan de vormgeving van het fonds.
Wat is het perspectief voor de landbouw?
De minister onderschrijft dat boeren 'behoefte hebben aan duidelijkheid en consistentie, voordat ze noodzakelijke investeringen doen'. Van der Wal geeft aan dat het noodzakelijk is dat er binnen de stikstofaanpak snel duidelijkheid komt voor agrarische ondernemers over doelen en kaders en welke instrumenten agrarische ondernemers hebben. Voor de zomer zal collega-minister Henk Staghouwer (LNV) daarom het perspectief voor de landbouw uitwerken.
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
