Achtergrond Stikstofstemming
Stikstofreset lijkt logisch, maar vraagt bezinning
De kerstdagen zijn een goed moment voor overdenking en relativering. Ook als het gaat om de stikstofdiscussie. Op sociale media blijft zoiets lastig, want die kanalen hebben vaak een algoritme dat juist iets anders beoogt. Het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature deed deze week een aardige poging. Een groep van Amerikaanse, Britse en Chinese wetenschappers kwam namelijk met nieuw bewijs dat de vervuiling van de atmosfeer met broeikasgassen voor een veel groter deel door verbrandingsmotoren wordt veroorzaakt dan tot nu toe aangenomen en veel minder door de landbouw. Tijd om de gevolgen daarvan te overdenken.
De wetenschappers noemen hun bevindingen waarschijnlijk. Niet omdat ze heel erg twijfelen, maar omdat wetenschappers geen juristen of activisten zijn en zich daarom anders uitdrukken. Wetenschappers zoeken, juristen en activisten betogen.
Naar de modellenmakers en politici
De nieuwe inzichten moeten nog doordringen tot de modellenmakers en de politiek, al zullen mensen in die kringen vast kennis hebben genomen van het nieuws. De inzichten komen er op neer dat stikstofemissies uit de landbouw en daaraan gerelateerd (v-NH3) voor meer dan 90% van alle broeikasgasemissies zorgen. De internationale onderzoeksgroep heeft bewijs gevonden dat dit beeld niet klopt en dat emissies uit verbrandingsprocessen ( c-NH3) een veel groter aandeel van de emissies voor hun rekening nemen dan de eerder aangenomen 5% tot 10%. Het gaat voor Europa om zo'n 44%, terwijl de landbouw de overige 56% levert. De onderzoekers baseren zich voor hun uitkomst op onderzoek naar specifieke isotopen, waarmee ze de emissiebron heel precies kunnen vaststellen. Dat was niet eerder gedaan.
Nieuwe inzichten versus millimeterbeleid
Wie deze informatie tot zich neemt en vervolgens kijkt naar de vele nullen achter de komma waar Aerius mee werkt om vermeende emissies te berekenen en effecten op natuur toe te rekenen, kan bijna niet anders dan een groot gevoel van bevreemding ervaren. Het lijkt ook precies het punt dat de Stichting Stikstofclaim wil maken met haar eis aan minister Van der Wal om Aerius stop te zetten. Van der Wal zegt dit laatste ter kennisgeving aan te nemen, maar de zaak kan de vrede rond kerst bij haar toch nog aardig verstoren.
Enige clementie met de beleidsmakers is misschien uit te leggen, want de stap van het oude naar het nieuwe plaatje is groot en de molens in de politiek draaien langzaam, maar als de inzichten rond klimaat megastappen maken, oogt millimeterbeleid op basis van verouderde data potsierlijk. Het vereist wel de wil om een andere bril op te zetten.
Liever minder dieren
Dat zal tijd kosten. Voor veel politici en ambtenaren en ook onderzoekers is het terugdringen van de landbouwemissies onderdeel van een bredere inzet, om ook het aantal dieren in de landbouw terug te dringen. Dit thema komt heel vaak op de achtergrond terug in beleidsstukken en ook in overlegverslagen die zijn gepubliceerd in reactie op openbaarmakingsverzoeken. Zo dringt de Europese Commissie aan op minder dieren als het gaat om een Nederlands derogatieverzoek en wees voormalig landbouwminster Carola Schouten een actualisering van de excretieforfaits voor runderen af, omdat dit tot meer dieren zou kunnen leiden (maar niet tot meer uitstoot). Ook NGO's en actiegroepen weten wel raad met de huidige situatie.
Het zal ook even schakelen zijn voor de vele bureautjes die Aerius-berekeningen maken voor allerhande projecten en er desgewenst koop- of leaserechten voor stikstofemissie bij kunnen leveren. Aerius is voor veel boeren een plaag, maar voor veel adviseurs een leuke business. Een (tijdelijk) niet meer werkend systeem doet de schoorsteen niet roken (al is dit natuurlijk een foute beeldspraak).
Tafelgesprekken en tafelschikking
Het Nature-verhaal en het aanstaande kort geding tegen Aerius waren niet het enige stikstofnieuws deze week. Ook de gesprekken aan de landbouwtafels liepen gewoon door. Woensdag was er overleg aan de 'bijzettafels' (officieel de brede landbouwtafel), donderdag was er weer een hoofdtafel. Ook volgende week is er naar verluidt weer overleg, met ketenpartijen. Minister Adema zegt dat er niet per se voor de Provinciale Statenverkiezingen een akkoord hoeft te zijn, maar hij laat zijn gespreksleider Wouter de Jong wel vaart maken.
Veel partijen uit de landbouw schuiven toch aan, ondanks aarzelingen en onbehagen. Want, wat is de structuur van het overleg en wat wordt in het verslag opgenomen? En zegt de minister straks niet: 'Na goed overleg met alle partijen …'? De landbouwpartijen zitten er overigens niet alleen. Ook de natuurorganisaties, de landschappen en de retail zitten er. De agrarische vakbonden zitten bovendien niet aan de hoofdtafel. Die is voor LTO (Sjaak van der Tak), het NAJK (Roy Meijer) en Agractie (Bart Kemp).
Knieval Adema
Politiek gezien moet deze week vlak voor kerst ook voor Adema niet leuk zijn geweest. Dinsdag moest hij invallen voor collega Van der Wal, die in Brussel op een Milieuraad zat. Adema sprak zich uit over de stikstofopkoop door Schiphol, maar moest zijn uitspraken al bijna direct daarop terugnemen. Mogelijk was het een 'eerlijke vergissing', maar het wordt breed uitgelegd als een knieval van Adema voor Van der Wal en Harbers.
Ook al niet fijn voor de overpeinzingen tijdens de kerstdagen.
Toch kunnen een paar dagen geen politiek en bestuur wel helpen alles nog eens in breder verband te zien. Niet dat dit alles begrijpelijker maakt. Voor de coalitiepartijen ChristenUnie, CDA en ook VVD lijkt het plaatje op stikstofgebied niet erg coherent. Er is grote onvrede bij de plattelandsachterban, maar kennelijk nog grotere belangen beletten dat daar iets mee wordt gedaan. De spagaat inspireerde de Gelderse ChristenUnie tot een cynisch filmpje over de stikstofmiljonairs. D66 heeft het wat dat betreft misschien gemakkelijker met de kerstdagen. Die partij kan terugkijken op een onverminderd eenduidige inzet voor wat betreft stikstof.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
