Achtergrond Stikstof Stemming
Nieuwe stikstofknoppen en geitenpad landbouwtafel
Pal voor het weekeinde maakte het kabinet weer een reeks stikstofmaatregelen bekend, met als opvallend punten ook stikstofreductie per hectare per jaar en een nieuwe aanpak voor de identificatie van piekbelasters. Dit gaat niet meer via hun directe bijdrage aan de overschrijding van de Kritische Depositiewaarde (KDW) voor kwetsbare natuur, maar via een berekende bijdrage aan de stikstofvracht op een gebied. In onze wekelijkse rubriek Stikstof Stemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
Christianne van der Wal, de minister van Natuur en Stikstof, had vorige week al duidelijk gemaakt dat de oude aanvliegroute niet houdbaar meer was. Onder meer het RIVM deed nog zijn best om dit te bagatelliseren, maar met de jongste kabinetsbesluiten is de vraag waarom. De stikstofambtenaren van het kabinet denken dat ze een nieuwe knop hebben gevonden om veebedrijven weg te krijgen uit een reeks beoogde gebieden, maar de onderbouwing moet nog worden geleverd.
Zelfidentificatie piekbelasters
Van piekbelasters wordt vanaf maart verwacht dat zij zichzelf gaan identificeren door een aantal kenmerken in de voeren op een speciale website. Minister Van der Wal waagt zich niet meer aan een eigen definitie. De vraag blijft in hoeverre deze aanpak effectief gaat zijn, want het gaat er natuurlijk om met welke criteria en rekenmethodes deze website gaat werken. Aanvullend 'spant het kabinet zich in om de stikstofneerslag in Nederland met ongeveer 100 mol per hectare per jaar te laten verminderen', zo wordt gemeld aan de Tweede Kamer. Dit is een inspanningsverplichting, die ook nog nader moet worden onderbouwd.
Geen verslechtering natuur
De aangepaste inzet betekent niet dat Van der Wal en het kabinet al het oude overboord gooien. Wat tot nu toe lijkt te werken om de stikstofdoelen in zicht te brengen, wordt behouden. Zo blijft worden benadrukt dat er geen verslechtering mag plaatsvinden voor de staat van de natuur. Maar ook dit moet deels anders worden onderbouwd. "Met sectorpartijen en natuurorganisaties wordt gewerkt aan een verkenning van alternatieven voor de Kritische Depositiewaarde (KDW)," schrijft het kabinet. Dit kost natuurlijk weer extra tijd, maar een termijn voor een werkend alternatief wordt niet genoemd.
Conclusie: nieuwe pogingen worden ingezet, terwijl het afwachten blijft of iets gaat werken. Eén ding is helder: Het wordt voor de overheid steeds moeilijker om via modellen als Aerius aan te tonen wat de invloed is van individuele bedrijven op het totale beeld en ze dus ook op een geloofwaardige wijze verantwoordelijk te houden. Onderzoekster Rosanne Hertzberger schreef daar pas over. Over wat daarbij allemaal fout kan gaan en fout gáát bij op modellen gestoeld beleid
.
Rechtszaak en vragen Raad van State
Voor de veehouderij en het kabinet, wordt het de komende weken spannend of de koppeling tussen Aerius en de stikstofwetgeving in stand kan blijven, nu de Stichting Stikstofclaim daar een rechtszaak tegen heeft aangespannen. De juridische onderbouwing van veel stikstofregelgeving kan de komende tijd sowieso veel scherper onder de loep worden genomen. Een aantal gerespecteerde wetenschappers heeft de Raad van State gevraagd om zijn argumentatie op dit vlak nader te verklaren en te onderbouwen, een verzoek waar dit college moeilijk nee tegen kan zeggen.
Psychologische druk werkt ook
Hoe dit allemaal ook zij, minister Van der Wal slaagt er met haar nieuwe inzet wel in om de emotionele druk op veehouders verder op te voeren. En dat zal ook effect sorteren, hoe cynisch het ook klinkt. Als concreet beleid niet helpt, dan doet de psychologische oorlogsvoering van het kabinet zijn werk wel. Iets waar individuele, kleinere ondernemers en gezinsbedrijven gevoeliger voor zijn dan grote ondernemingen. Die hebben een juridische afdeling, hebben regelmatig directere contacten met de politiek en worden gezien als belangrijker in maatschappelijk en economisch opzicht. De niet-agrarische sectoren worden qua stikstofbeleid dan ook minder hard aangepakt, zie de benadering van veel grote industrieën en Schiphol.
Afnemende betrokkenheid
Terwijl het kabinet nieuwe plannen bedenkt, gaat het overleg aan de landbouwtafels verder. Wel met afnemende betrokkenheid van de landbouwpartijen, die toch de kern vormen van het overlegcircuit. Dat komt mede door onduidelijkheid rond de vraag wat er allemaal onderdeel moet zijn van het landbouwakkoord. Want hoe omvattend is een 'alomvattend landbouwakkoord', zoals eerst werd aangekondigd?
Het wordt steeds meer duidelijk dat er nog behoorlijk veel onderwerpen die de landbouw raken, niet in het overleg aan de landbouwtafels worden betrokken. Bovendien verandert het speelveld waarover wordt gepraat voortdurend. Dat is niet goed voor de duidelijkheid en ook niet voor het vertrouwen, zo valt te horen bij meerdere partijen. Hoort het NPLG erbij? De waterkwaliteitsafspraken? Ook LTO-voorman Sjaak van der Tak lijkt het niet precies te weten. Dit alles helpt niet, want herstel van vertrouwen heette het uitgangspunt te zijn bij de discussie over een landbouwakkoord. Verkenner Johan Remkes benadrukte dit in zijn rapport van eind vorig jaar. Als landbouworganisaties dan gaan klagen dat het kabinet via allerlei 'geitenpaadjes' probeert uitzonderingen te creëren voor een landbouwakkoord, helpt dat niet.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
