Nieuws Politiek
Monsterzege BBB: 'Dit gaat niet alleen om stikstof'
Uit het niets wordt de BoerBurgerBeweging (BBB) in alle provincies, behalve Noord-Holland, de grootste in de Provinciale Staten. In Drenthe koos zelfs meer dan een derde voor de partij van Caroline van der Plas. In de Eerste Kamer wordt BBB volgens de eerste uitslag met 15 zetels even groot als de combinatie PvdA/GroenLinks.
Na telling van circa 85% van de stemmen, bevestigt de eerste verkiezingsprognose vanochtend wat de exitpolls gisteravond al aangaven: BoerBurgerBeweging heeft een monsterzege behaald. Noord-Holland, waar niet perse de meeste BBB-stemmers werden verwacht, is de enige provincie waar BBB (op korte afstand) een andere partij voor zich moet dulden. Met nog niet alle stemmen geteld is de uitslag daar 13,1% voor de VVD en 12,4% voor BBB. In Utrecht trekt BBB evenveel stemmen als GroenLinks (13,3%). In de andere provincies is BBB duidelijk de grootste: Zuid-Holland 13,5%, Groningen 17,5%, Noord-Brabant 17,8%, Limburg 18,3%, Zeeland 19,7%, Flevoland 20,8%, Gelderland 25,4%, Friesland 29,6%, Overijssel 31,2%, Drenthe 33,5%.
Caroline van der Plas wist dat haar partij veel stemmen zou trekken, maar dat zo overweldigend veel mensen voor BBB zouden kiezen, had zij niet verwacht. Dat bleek tijdens de verkiezingsavond met de exitpolls die NOS uitzond. Na de uitslag van de polls in Noord-Holland, Overijssel en Noord-Brabant verklaarde de partijleider voor de camera haar overwinning: "Het gaat niet alleen om stikstof. Dit laat zien dat de kiezer het beleid uit Den Haag zat is. Ik denk dat er nu al spoedoverlegjes plaatsvinden."
CDA afgestraft
CDA wordt afgestraft in alle provincies. In Zeeland verliest de partij bijvoorbeeld 4,9%punt en komt op 11,4% van de stemmen, in andere provincies, zoals Overijssel, Noord-Brabant en Limburg wordt de partij gehalveerd. In de Eerste Kamer zou de partij 4 van de 9 zetels verliezen. Derk Boswijk, landbouwwoordvoerder van het CDA in de Tweede Kamer, zei dat hij het 'enorm knap gedaan' vond van BBB en dat het voor CDA een 'uitslag is waar wij niet tevreden mee kunnen zijn'.
Op basis van de voorlopige uitslagen zou BBB in de Eerste Kamer 15 zetels behalen, net als PvdA/GroenLinks die voor deze verkiezingen samenwerking hebben gezocht. In de Eerste Kamer had de coalitie met 32 zetels al geen meerderheid, maar met 24 zetels is het wel heel erg zoeken naar medestanders. Op het stikstofbeleid (de nieuwe stikstofwet moet nog door de Eerste Kamer worden goedgekeurd) kunnen VVD, D66, CDA en ChristenUnie wellicht wellicht bondgenoten vinden in de linkse combinatie PvdA/GroenLinks.
Meer weerstand uit de provincies
Wat betekent deze uitslag voor het stikstofbeleid en de gebiedsprocessen? Duidelijk is dat het kabinet in de provincie (nog) meer weerstand gaat ondervinden. Nu is er al veel verschil van inzicht. Onder andere over hoe de maatregelen vorm moeten krijgen, de inzet van innovatie, onteigening als middel en het vervroegen van de reductiedoelen van 2035 naar 2030. Ook tussen de landelijke en provinciale afdelingen van coalitiepartijen VVD en CDA verschillen de meningen hierover. VVD en CDA lijken ook de partijen waar een samenwerking voor BBB in veel provincies mee voor de hand ligt.
De vraag werpt zich ook op hoe houdbaar de coalitie nog is. Volgens Van der Plas moeten de coalitiepartijen zich met deze uitslag goed achter de oren krabben. Met de verkiezingsuitslag van gisteren ligt het echter voor de hand dat geen van de coalitiepartijen zit te springen om snel de stekker uit het kabinet te trekken. Een sleutelrol kan daarbij weleens bij het CDA liggen. Heeft het zin nog twee jaar in een coalitie door te gaan, wetende dat je in de provincie - waar het CDA traditioneel sterk geworteld was - genadeloos bent afgestraft door het beleid dat je hebt gevoerd?
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
