Achtergrond Stikstof
Samsoms tegenstrijdige stikstofoptredens
Diederik Samsom laat een tegenstrijdig optreden zien in het stikstofvraagstuk. De rechterhand van Frans Timmermans, plaatsvervangend voorzitter van de Europese Commissie, stond aan de wieg van de PAS-wetgeving, die sinds 2019 zoveel stikstofellende heeft opgeleverd. Samsom deed dat samen met onder meer oud-CDA Kamerlid Ger Koopmans, Lutz Jacobi, Sharon Dijksma en LTO'er Siem Jan Schenk. Samsom is nu ook mede degene die in die (mede) zelfgecreëerde ellende een harder alternatief wil doorduwen.
Hij heeft er volgens Follow the money en de NOS in november 2022 bij hoge Nederlandse ambtenaren op aangedrongen om vol in te zetten op opkoop van boerenbedrijven, om zo een 'oplossing' te forceren in het stikstof- en mestdossier.
Zelfde aambeeld
Het is niet de eerste keer dat er vanuit Brussel op dit aambeeld is gehamerd. In januari 2022 schoof Europees milieucommissaris Virginijus Sinkevicius deze suggestie al naar voren in een overleg met toenmalig minister van landbouw Henk Staghouwer, zo bracht de Dutch Dairymen Board naar buiten. Ook later in dat jaar is de optie van terminate farms nog aan de orde gesteld.
PvdA en kabinet
Kennelijk is er de Europese Commissie veel aan gelegen om de Nederlandse veestapel te beperken (ook dat is besproken) en het aantal bedrijven te verkleinen, zowel in het kader van het mestbeleid (derogatie) als het stikstofbeleid. Sinkevicius mag dan in een aantal gevallen de boodschap hebben overgebracht, maar Samsom en ook Timmermans hebben zich op de achtergrond evengoed met het dossier beziggehouden. De aanpak past ook naadloos in het Green Deal-programma dat Timmermans en secondant Samsom (beiden PvdA) nog steeds hard proberen door te duwen. Ze hebben daarbij volop steun gekregen van de laatste kabinetten-Rutte.
Optreden Samsom
Die steun staat nu onder druk door de enorme verkiezingswinst van de BBB bij de provinciale verkiezingen en indirect voor de Eerste Kamer. In Den Haag begint dat door te werken, maar verkiezingswinnaar Caroline van der Plas wil nu ook spreken met de Europese Commissie, heeft ze aangekondigd. Ook stelt ze vragen bij het optreden van Samsom, die zich als niet gekozene nu wel heel veel gezag toe-eigent, meent ze.
Minimale ruimte gevraagd
Mogelijk helpt dit om de stikstofproblematiek in Nederland te verlichten. Of het snel effect zal hebben, is de vraag. Alles is evenwel meer dan wat er de laatste jaren is gedaan vanuit het kabinet. Het helpen van de ongeveer 3.000 Pas-melders en bedrijven met verwante problematiek vergde vaak maar een minimale hoeveelheid extra emissieruimte, maar die wilde het kabinet niet geven. Terwijl daar allerlei instrumenten voor beschikbaar zijn. "Waarom niet een soort generaal pardon toegepast voor deze groep", zo vraagt een oud-VVD politicus zich af. Voor wie echt wilde, stonden er genoeg opties open, maar Nederland blijft stug vasthouden aan een stikstofnorm die een factor 1000 strenger is dan bijvoorbeeld in Duitsland geldt.
Betonnen depositiewaarden
De ook volgens het TNO vooral rekenkundig relevante, maar praktisch gezien onwerkbare Kritische Depositiewaarden (KDW) die Nederland hanteert (gebaseerd op het Aerius-model), lijken wel in beton gegoten. Zelfs de rechtspraak heeft moeite met een goede weging. Dit blijkt onder meer uit de uitspraak van de voorzieningenrechter deze week in een zaak die is aangespannen door een Twentse varkenshouder en de Stichting Stikstofclaim (SSC). De rechter vindt zich onbevoegd. Enerzijds is begrijpelijk dat een enkele rechter het spannend vindt om in haar eentje te oordelen over een politiek en maatschappelijk zo beladen kwestie als het (tijdelijk) buiten werking zetten van Aerius. Anderzijds zijn er bewijzen te over dat Aerius niet geschikt is voor individuele vergunningverlening. Eind vorig jaar vertelde directeur Wijnker van het RIVM dat zelfs letterlijk tegen de Tweede Kamer.
Departementale normen
De komende tijd zullen rechters zich nog vaker moeten uitspreken over Aerius. Begin april wordt een uitspraak verwacht van de Raad van State over het hanteren van twee verspreidingsmodellen binnen Aerius: een voor het verkeer (de norm van Rijkswaterstaat) en een voor de rest (de norm voor LNV en de rest). SSC werkt aan een bodemprocedure. Daarnaast heeft de Raad van State inhoudelijke vragen plus vervolgvragen voorgelegd gekregen over stikstof van de hand van een groep wetenschappers. Dit naar aanleiding van een reeks al gedane uitspraken, die volgens deze wetenschappers onderling niet allemaal even consistent zijn.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
