Achtergrond Stikstof Stemming
Succesjes voor Van der Wal, mede dankzij MOB
Terwijl de Tweede Kamer een paar weken op reces was, kon het kabinet de afgelopen tijd even lekker doorwerken. Minister Christianne van de Wal van Natuur en Stikstof kon zelfs twee succesjes boeken: ze kreeg de handen op elkaar voor een aanpassing van het stikstofregistratiesysteem (SSRS) - volgens haar om met name PAS-melders beter te kunnen helpen én ze kreeg toestemming van Brussel om piekbelasters een extra hoge vergoeding te bieden als zij zich laten uitkopen. In onze wekelijkse rubriek Stikstof Stemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
Mooi nieuws voor haar, zou je zeggen. Grote vraag is wel wat het concreet om het lijf zal hebben. Het SSRS-systeem bestaat al een aantal jaren en had aanvankelijk vooral als doelen om extra agrarische stikstof bij elkaar te schrapen voor de woningbouw. Het moest onder meer worden gevoed met emissies uit de opkoopregeling varkenshouderij.
Andere prioriteiten in intransparant SSRS
Nu zal de prioritering worden veranderd, om de PAS-melders beter te kunnen helpen, meldt de minister. Hoe dat gaat, blijft nog onduidelijk. De interne werking van de SSRS-boekhouding is intransparant. Het zal wel kloppen, mag je hopen, maar er is nog nooit verantwoording over afgelegd en de boeken zijn gesloten. De bedoeling is wel dat dit gaat veranderen, meldt een woordvoerder van het ministerie van LNV. Het zou goed zijn dat dit niet te lang meer duurt, want er zijn grote belangen mee gemoeid en veel partijen willen weten of alles ook echt gaat zoals beloofd. Overigens was het SSRS bepaald geen hamerstuk in de ministerraad. Deze week stond het voor de derde keer op de agenda. Het allerbelangrijkste is evenwel of het nu ook eindelijk gaat vlotten met het inlossen van de belofte aan de PAS-melders. De teller kan gaan lopen.
MOB helpt
In een brief aan de Tweede Kamer van begin deze week meldde Van der Wal (op de foto met Eurocommissaris Frans Timmermans) wel dat er veertig PAS-melders meer zijn geholpen, maar dit is te danken aan de Raad van State en milieuclub MOB. De laatste ontlokte het hoogste rechtscollege een uitspraak over de maximale rekenafstand voor stikstof van 25 kilometer, waardoor er minder berekende depositie is van deze bedrijven. In totaal zijn nu 95 van de ongeveer 3.000 PAS-melders en interimmers geholpen. Met de gewijzigde inzichten over het gedrag van stikstofemissies op verder dan 500 meter van een bedrijf wordt nog geen rekening gehouden, al heeft het RIVM daar weet van. Zo'n aanpassing moet wellicht wachten op een volgende gerechtelijke uitspraak.
Beroepsverbod en data openbaar
De door het kabinet gewenste uitkoop van piekbelasters lijkt een stapje dichterbij nu de Europese Commissie met verwijzing naar de Green Deal en milieudoelen toestemming heeft gegeven om bedrijven uit te kopen voor prijzen boven de marktwaarde. Of het ook echt beweging zal geven, is de vraag. Details van de regeling worden rond eind mei bekend, als de regeling in de Staatscourant komt. Positief is, dat het een vrijwillige regeling is. Anderzijds is het wel de vraag wie er aan mee wil doen, want de voorwaarden zijn niet mals: een EU-breed verbod om ergens anders dezelfde activiteit weer op te starten. Bovendien worden deelnemers opgenomen in een openbaar register met naam, adres en vergoeding. Verder zijn er vooral nog heel veel vragen, zoals waarvoor de extra hoge uitkoopsom precies geldt: gebouwen, grond, productierechten? En hoe zit het met de fiscaliteit? Het budget van €975 miljoen doet ook vermoeden dat de minister mikt op een bescheiden groep toehappers, mogelijk vooral intensieve veehouders.
Gejuich blijft uit
Vanuit de landbouw is nog nergens gejuich gehoord over de regeling. Het is niet het nieuws waar ze vooral op zit te wachten. "Dit is alleen goed voor degenen die stoppen", moppert voorzitter Dirk Bruins van LTO Noord. Perspectief moet komen van de Landbouwtafel, maar daar is het eveneens een schaars goed, als het nog tot een akkoord komt. LTO liet deze week ook haar ongenoegen merken over het 'geen alternatief voor de KDW-essay' van overheidsadviseur Jan Willem Erisman en zijn collega's Wim de Vries en Chris Backes.Met de opdracht voor het essay aan deze 'vertrouwde' wetenschappers voorkwam minister Van der Wal dat breder en opener werd rondgekeken, geeft LTO aan. Ze roept op deze gemiste kans goed te maken.
MOB helpt vaker niet
In het voorgaande werd genoemd dat MOB de landbouw soms helpt. Meestal wordt dat toch anders ervaren. Zo ook met een serie rechtszaken waarbij de organisatie en de bestuurlijk met haar verbonden Vereniging Leefmilieu beweidingsvergunningen probeerde af te dwingen voor een reeks Overijsselse veehouders. Die konden afgelopen week opgelucht ademhalen: volgens de Raad van State is zoiets niet nodig. Ook in Drenthe trekt MOB aan de bel. Daar tekent het bezwaar aan tegen de komst van een nieuwe yoghurtfabriek in Hoogeveen. Nu eens niet met verwijzing naar de luchtkwaliteit, maar naar de Kaderrichtlijn Water (KRW). Dat doet de club slim, want ook deze waterkwaliteitswetgeving biedt een grote kans op succes voor de eisende partij. De wet gaat volgens onder meer waterkwaliteitsdeskundigen gebukt onder hetzelfde manco als diverse andere moderne wetten die de economie treffen: er is altijd wel een eis die onrealistisch hoog is en dus niet gehaald gaat worden. In het geval van de yoghurtfabriek schijnt er, los daarvan, ook nog een probleem te zijn met de rioolwaterzuiveringscapaciteit.
Significant aan twee kanten van de grens
De vergunning voor de yoghurtfabriek confronteert ondertussen wel weer met de absurde stikstofregels waar bedrijven mee te maken hebben. De gemeente Hoogeveen heeft emissieruimte voor de fabriek aangekocht van twee agrarische bedrijven. Dit is nodig om de stikstofdepositie door de nieuwe fabriek 'niet significant' te maken ten opzichte van de uitgangssituatie. Voor Nederland is dat een enorme toer, voor nabijgelegen natuurgebieden in Duitsland (waar volgens berekening ook depositie op valt) mag de veel soepelere methode van onze oosterburen worden gebruikt.
In de Engbertsdijksvenen, in Kloosterhaar, gaat het nog gemakkelijker, al wordt daar in opdracht van Staatsbosbeheer veel stikstof uitgestoten voor natuurherstel. Om water vast te houden in het hoogveengebied wordt een netwerk van leemdijken aangelegd, met leem van elders uit Twente. Maar de eerste zin van deze alinea is in het licht van de natuurwetgeving en het ecologenjargon fout opgeschreven. Juist omdat in een natuurgebied 'natuurherstel' plaatsvindt, hoeft de daarmee gepaard gaande emissie van zwaar grondverzet niet te worden geregistreerd of gecompenseerd. Deze omkering van de juridische werkelijkheid verklaart waarom bijna alle activiteiten in natuurgebieden worden aangemerkt als natuurherstel, of het nu echt daartoe leidt, of niet.
Toch 2035?
Tenslotte, terwijl de Tweede Kamer vrij was, werkten de nieuwe Statenleden in de provincies de afgelopen weken aardig door. Er zijn nog geen nieuwe coalities gepresenteerd, maar de vaart zit erin. Alleen in Utrecht gaat het stroef. Volgens het blad Binnenland Bestuur zijn er ook enkele algemene lijnen te ontwaren. Eén daarvan is dat de provincies aansturen op het halen van de klimaat- en stikstofdoelen per 2035 en niet per 2030, zoals het kabinet nog steeds wil.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
