Achtergrond stikstofstemming
Botsende stikstofwerelden en ander onbegrip
De koers verleggen om een al jaren doorzeurend probleem anders aan te vliegen is niet iets wat bij voorbaat op applaus mag rekenen, laat staan instemming. Ingesleten paden zijn vaak diep. Het bleek donderdag weer bij het middag- en avondvullende Tweede Kamerdebat over de stikstofplannen van het kabinet.
Een maand geleden presenteerde de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel (MCEN) een 'startnotitie' om Nederland van het slot te krijgen. Aangekondigd was dat dit een eerste aanzet was voor een heel andere aanpak van het probleem, met ook een nieuw vergunningstelsel. Deze week was er dus een debat over. Daarbij overheerste de kritiek; omdat het te vaag was, te laat ook. Ook kwam er het verwijt van veel Kamerleden dat het een afleidingsmanoeuvre zou zijn en zelfs 'een grote fopspeen'.
Fopspeen of niet gelezen?
Het leek er enigszins op dat veel Kamerleden de startnotitie niet hadden gelezen of amper tot zich door hadden laten dringen. Het is natuurlijk ook nog mogelijk dat ze de notitie bewust negeerden omdat ze om eigen redenen vasthouden aan de oplossingen die eerder zijn aangedragen – maar die ook niet werken. Iedereen heeft kennelijk recht op een eigen stikstofwaarheid. Dat Caroline van der Plas bijna als enige een goed woordje overhad voor de plannen, klonk in deze context van de weeromstuit een beetje als 'wij van WC-eend'.
IPO-kritiek en weinig zelfkennis
Buiten de Tweede Kamer klonk eveneens allerlei kritiek op de stikstofaanpak van het kabinet. Opmerkelijk genoeg ook van Ina Adema, commissaris van de Koning in Noord-Brabant en voorzitter van het interprovinciaal overleg (IPO). Deze VVD-bestuurder verwijt het kabinet wel nietsdoen en miljardenschade te veroorzaken maar weet kennelijk niet wat de provincies zelf al hadden kunnen doen. Misschien dat ze eens wat vaker moet praten met haar collega-bestuurder Jelle Beemsterboer, die wijselijk een andere toon aansloeg. Conclusie: er werd aardig langs (of om) elkaar heen gepraat.
Lastiger dan gedacht
Of alle kritiek de inzet van het kabinet recht doet? Premier Schoof erkende donderdag dat hij de complexiteit van het stikstofvraagstuk had onderschat, maar hij ziet wel stapsgewijze voortgang. Maar als de Kamer denkt dat alle kennis er allang ligt, en dat het nog slechts inkoppen is, dan wordt het kabinet ook geen recht gedaan, zo zei hij tegen GroenLinks/PvdA-Kamerlid Laura Bromet.
Nog een probleem is dat er steeds meer tijdsdruk komt te zitten op het vinden van een algehele oplossing, en de blauwdruk daarvoor komt volgens het kabinet pas na de zomer, en echte oplossing misschien pas tegen het einde van het jaar.
Inkoppen of wegkoppen
Ondertussen wordt er tussen het ministerie van LVVN en de agrarische sector wel verder overlegd over specifieke plannen om met name de ammoniakemissie vanuit de melkveehouderij te beperken. Dat overleg sleept al maanden voort, maar een plan dat ieders goedkeuring kan krijgen, wil er maar niet door komen. Gedwongen veekrimp kan voor veel belangenbehartigers niet aan de orde zijn. Alleen opkoop van bedrijven en productierechten gaat ook niet lukken, want daar is het budget niet meer voor en het effect ervan valt toch ook tegen. Het mooiste zou een nieuw combipakket zijn dat een kans biedt voor zowel stoppers als voor bedrijven die door willen ontwikkelen. Iets via het innovatiespoor is voor het huidige kabinet geen taboe meer. De vraag is wel: hoe krijg je de handen op elkaar voor zo'n pakket, dat hier en daar pijn gaat doen, maar ook kansen schept?
De NZO heeft na veel wikken en wegen een voorzet gegeven, maar het mist nog nadere afbakening, en de steun van een meerderheid van de primaire sectororganisaties.
Zij hebben nog werk te doen. De afgelopen weken bleek weer dat ze wel veel hebben overlegd, maar wenig over een eigen tegenbod voor wat het kabinet te bieden heeft. Misschien ontbreekt het ook wel aan een bepaalde wil of durf. Hier ligt wellicht huiswerk en afstemming, als daar nog tijd voor is. Zo niet, dan krijgen met name de niet-grondgebonden bedrijven het erg moeilijk.
Actieprogramma
Dat is ook omdat minister Femke Wiersma na de zomer eveneens duidelijkheid moet geven aan de Europese Commissie voor een nieuw Actieprogramma Nitraatrichtlijn en een eventuele nieuwe derogatie-aanvraag. Meestal willen de landbouworganisaties wel meepraten over de regels daarvoor en kijken of ze praktischer kunnen worden ingericht.
Stiekem PAS-probleem opgelost
Het huidige kabinet mag welwillender zijn tegenover de agrarische sector, op juridisch terrein moet het in de gaten worden gehouden, ontdekte juriste Franca Damen. Verstopt in een besluit om het legalisatieprogramma voor PAS-melders meer tijd te geven, ontdekte ze namelijk een andere wijziging. Daarmee zou het kabinet op termijn onder de legalisatieplicht voor de vele duizenden PAS-melders uit kunnen. Dat is ook een manier van problemen oplossen. Tot nog toe geen Kamerlid dat erop is aangeslagen en misschien heeft de minister het ook niet gezien. Er is in ieder geval niet voor gewaarschuwd. De overheid is er voor iedereen, maar soms ook vooral voor zichzelf.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
