Achtergrond Stikstofstemming
Mol brengt koeienplaag en de Hollandse draai
Al heel lang is duidelijk dat de specifiek Nederlandse draai aan de stikstofproblematiek elders op de wereld volstrekt niet wordt herkend. Daar wordt het gezien als een bizar stukje Hollandse gekkigheid, zoals je daar in dat kleine landje aan de Noordzee meer uitingen van ziet.
Kwaliteitskrant NRC Handelsblad vond het samen met Follow the Money en Omroep Gelderland nodig om die draai nog het nog een slagje gekker te maken en bedachten het spookbeeld van nog miljoenen koeien meer, als de rekenkundige ondergrens (RKO) voor stikstof van 0,005 mol naar 1 mol gaat. Resultaat: koeien tot bij wijze van spreken op het balkon!
Koeienvloed
De schrijvers van dit bonte angstscenario realiseren zich ook dat het vooral een theoretische denkoefening is. Ze schrijven het zelf en wetenschapper Arthur Petersen benadrukt dat nog eens. Toch wisten ze welgeteld één boer te vinden die wel wilde bevestigen dat hij met een hogere RKO graag wilde groeien. Dat vonden ze genoeg bewijs. Alsof er met het aanpassen van één cijfertje meteen alle sluizen opengaan.
Veehouders willen maar één ding
De schrijvers gaan er totaal aan voorbij dat een veehouder nog wel wat meer zaken heeft af te vinken voordat hij wil gaan uitbreiden. Nee, die veehouder denkt kennelijk alle dagen maar aan één ding.
Gelukkig voor het journalistencollectiefje was ook stikstofprofessor Willem Jan Erisman zo goed om te zeggen dat verhogen van de RKO toch wel heel problematisch is. Hij lijkt toen weer te zijn vergeten dat hij kort daarvoor nog juist het omgekeerde heeft beweerd. Erisman draait vaker.
Blog van Stibbe
Maar goed, eigenlijk is het NRC-verhaal meer een inleiding bij een verdere uitweiding over het gegeven dat met name de Nederlandse rechtspraak (en in haar gevolg veel politici en ook media) wel een heel eigen koers volgt bij de uitleg van de stikstofregels. Advocatenkantoor Stibbe weidde daar recent een erg interessante blog aan. Dit stuk is gebaseerd op een diepgravender juridische studie en gaat niet zozeer over de RKO, maar meer over de bredere speelveld. Het zet een en ander wel in een ander perspectief.
Europese en Haagse additionaliteit
Het stuk van Stibbe gaat in eerste instantie over de uitleg van het additionaliteitsbeginsel, zoals de Raad van State dat toepast in de uitspraak van 18 december vorig jaar. De juristen tonen met verwijzing naar diverse uitspraken van het Europese Hof van Justitie aan dat Europa de additionaliteitseis niet ziet als een generieke eis, maar als een eis die van toepassing is op individuele projecten/vergunningaanvragen. Vanuit die visie zou dan ook een algemeen verbod op compenserende maatregelen, handel in emissierechten en ook intern salderen niet van toepassing moeten zijn. Bedrijven die een vergunning nodig hebben, moeten ieder voor zich maatregelen nemen en daarop worden beoordeeld.
Deze breed onderbouwde uitleg is ook anders dan LTO Nederland en advocatenkantoor Houthoff menen, maar moet voor toepasbaarheid in Nederland nog wel worden bevestigd in een nieuwe uitspraak. De kans is groot dat de Raad van State dan mee moet gaan met het Europees Hof.
Sweetman
In algemene zin is de studie van Stibbe ook in lijn met het Sweetman-arrest, dat vorige week is genoemd, en dat ook zegt dat bedrijven nabij natuur niet generiek moeten worden beoordeeld en ook niet alleen op stikstofemissie. Kennelijk leest de Raad van State een aantal uitspraken van het Europees Hof niet of slechts oppervlakkig. Het kan ook zijn dat het weer een stukje Nederlandse eigenzinnigheid zijn. Toen het hoogste rechtscollege aan de Kneuterdijk vorig jaar werd gevraagd om nader te definiëren wat volgens hem significantie is, kwam het ook met een uitleg die nog niemand eerder had gehoord, en die dus afweek van wat gangbaar is.
Modelillusie ontmaskerd
Vrijdag op de valreep werd ook nog een wetenschappelijke studie gepubliceerd van Ronald Meester, hoogleraar op het gebied van de waarschijnlijkheidsrekening en expert in het analyseren van modellen. Hij heeft in opdracht van staatssecretaris Rummenie zijn licht laten schijnen over de modellen die worden gebruikt om stikstofdepositie en de gevoeligheid van natuur voor stikstof te berekenen.de studie heet dan ook als ondertitel: 'Een onderzoek naar de onzekerheden in het wetenschappelijke stikstofdiscours; Aerius/OPS, Kritische Depositiewaardes, Natuurdoelanalyses, en de adviezen van de Ecologische Autoriteit.' De hoofdtitel verraadt de uitkomst: 'De illusie van een betrouwbare stikstof-modelwerkelijkheid'. Om kort te gaan: Meester veegt de vloer aan met de zogenaamde werkelijkheid. In de samenvatting verwoordt hij het zo: "Samengenomen concludeer ik dat we met de combinatie van de onzekerheden in de KDW's en de door het model berekende deposities van Aerius/OPS feitelijk niet weten wat we aan het doen zijn. We zijn blind modeluitkomsten aan het volgen, zonder de mogelijkheid te hebben om te controleren waar we mee bezig zijn. Er wordt veel beweerd over stikstof, maar er is vrijwel geen enkele kwantitatieve claim die daadwerkelijk controleerbaar is. Het werken met de combinatie KDW/Aerius acht ik vanwege dit alles niet wetenschappelijk. Uitspraken over proefondervindelijke standen van zaken met verstrekkende juridische consequenties (stikstofemissie en –depositie) behoren namelijk verifieerbaar te zijn, en dat zijn ze niet."
Dat het rapport nog naar buiten is gekomen, mag een klein wonder heten, want de weerstand tegen publicatie was groot, maar het is nu ook 'gereviewd, zoals dat in wetenschappelijke kring hoort en de Tweede Kamer wilde het naar buiten hebben. Al vonden veel ambtenaren dat het beter in een la zou passen.
Nieuw belangenblok
Iets ook vrij nieuws was deze week de geboorte van een nieuwe landbouwcoalitie, van acht organisaties minus LTO Nederland en de jeugdbeweging daarvan. Het is verrassend dat ze samen zijn gekomen, maar het is voor de agrarische sector een gezond teken dat interne verschillen opzij worden gelegd. Beter een groter nieuw blok dan de doorlopende versplintering van de laatste jaren. Het moet wellicht nog wel even duidelijk worden wie het voortouw neemt en te hopen is dat de club daar niet te veel energie aan verspilt.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
