Achtergrond Melkveehouderij
Ene koetoilet tegen uitstoot stikstof is het andere niet
'Potjestraining' voor koeien. Dat spreekt natuurlijk tot de verbeelding en het nieuws over een Duits onderzoek trok deze dan ook veel mediabelangstelling. Maar hoe handig is dat in de boerenpraktijk? Boerenbusiness sprak met Paul Galama, Projectleider 'Mestscheiden in bestaande melkveestallen' van Wageningen Livestock bij de Dairy Campus in Leeuwarden waar systemen worden onderzocht om mest en urine te scheiden en zo de ammoniak/stikstofuitstoot terug te dringen.
Galama was 2 weken geleden bij de presentatie van het Duitse onderzoek op een congres in Zwitserland. Bij het onderzoek op het Forschungsinstitut für Nutztierbiologie werden kalveren - door middel van belonen met eten of straffen door ze nat te spuiten - geleerd om op een vaste plek te urineren. Dat is bij 11 van de 16 kalveren gelukt. "Van varkens wisten we al dat ze zindelijk zijn, er bestaan ook al varkenstoiletten", aldus Galama. "Het is interessant dat we weten dat je koeien iets kunt leren, maar de vraag is: hoe doe je dat logistiek op een bedrijf met 100 tot 150 koeien? Je krijgt dan best veel koeverkeer."
Toilet in de krachtvoerbox
Wat dat betreft, biedt volgens hem een ander soort koetoilet (CowToilet van Hanskamp) dat op de Dairy Campus wordt getest voordelen. Dat is niet in een aparte ruimte, maar in de krachtvoerbox. De koe krijgt een bakje onder zijn staart dat zachtjes beweegt. Doordat een zenuw wordt geraakt, krijgt de koe aandrang om te urineren. "De gewenning gaat redelijk snel", aldus Galama. "Een gemiddelde koe scheidt 35 liter urine en 45 liter feces op een dag uit. Meer dan een derde (35%) van de urine kan in het koetoilet worden opgevangen."
Volgens Galama zijn er enkele bedrijven die dit systeem in de praktijk gebruiken en is het ook te combineren met andere technieken. De definitieve emmissiefactor van het koetoilet wordt volgend jaar vastgesteld. "Maar het lijkt erop dat een emissiewaarde van 8,4 kilo ammoniak per koe per jaar haalbaar is. De vraag is: vinden we dat genoeg?"
Op de Dairy Campus worden nog twee bronscheidingstechnieken in de stal getest. Eén daarvan blijkt tegen te vallen. Dat is een rubberen vloer die bestaat uit flappen en goten die de melkveehouder zelf kan plaatsen op de roostervloer in combinatie met een voerstoep. Uit de emissiemetingen blijkt dat hierbij zowel uit de kelder als vanaf de vloer onvoldoende reductie van ammoniakemissie is. Galama: "Er zijn allerlei vloersystemen op de markt: met gleuven, gaatjes, van beton, asfalt of rubber. We dachten dat rubber goed schoon te houden en robuust was, maar de emissiereductie ervan valt toch tegen."
Doorlaatbare tegel op rooster
Galama verwacht veel van de derde methode: de doorlaatbare tegel op een roostervloer. "Het voordeel is dat je geen aparte ruimte nodig hebt, je kunt de beloopbaarheid van de vloer ermee verbeteren en je vangt alle urine op. En… je hoeft geen koeien te trainen."
Met de doorlaatbare tegelvloer vang je alle urine op in de kelder, het doek op de vloer bepaalt of er fecesdeeltjes doorheen gaan. In eerste instantie vielen de resultaten hiervan ook tegen, de ammoniakemissie bleek zelfs hoger dan in de referentiestal met roostervloer. Galama: "Urine heeft een pH-waarde van 9, als je dat kunt verlagen tot circa 5,5 pH dan heb je een grote reductie van ammoniakemissie. Door het toevoegen van zwavelzuur gaat de pH naar beneden. De aangezuurde urine in de kelder kan je ook weer gebruiken om de vloer te spoelen. Aanzuren van drijfmest is niet zo populair, maar als het alleen om urine gaat, heb je veel minder zuur nodig. Als je het daarna op het land uitrijdt, heb je minder emissie. Je moet het in zijn totaal bekijken: stal, opslag en aanwenden."
Aanzuren perspectiefvol
Naast ammoniak wordt ook lachgas en methaan gemeten. Op het verlagen van methaanemissies hebben de technieken nauwelijks invloed, terwijl dat bij de stalvloersystemen wel werd verwacht. De resultaten van het aanzuren worden in oktober, november op een rij gezet. "Maar het is perspectiefvol." Binnenkort wordt gestopt met het aanzuren en andere methodes onderzocht in combinatie met de tegelvloer, zoals het wegzuigen van lucht uit de kelder.
Gaan de ontwikkelingen snel genoeg voor de melkveehouder nabij Natura 2000-gebied die uitkoop of zelfs onteigening of het afpakken van de vergunning op zich af ziet komen? Galama: "We hebben bewust gekozen voor oplossingen die je in bestaande stallen kunt toepassen. De meeste veehouderijen hebben ligboxstallen met een rooster en kelder. Je hoeft niet te wachten op nieuwbouw. Het kan dus wel redelijk snel."
Het project 'Mestscheiden in bestaande melkveestallen' is oktober vorig jaar begonnen en worden gefinancierd door ZuivelNL, het ministerie van LNV en het betrokken bedrijfsleven. De Dairy Campus hoopt volgend jaar het onderzoek voort te kunnen zetten. De financiering hiervoor is nog niet rond.
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
