Achtergrond Stikstofstemming
De boer: Je gaat het pas zien, als je het doorhebt
Het gaat nog wel tot de zomer van volgend jaar duren eer dat er een nieuw kabinet is dat volledig vertegenwoordigd en bevoegd kan regeren. Die verwachting gaf Piet Adema, demissionair minister van Landbouw, af in een podcast met Tijs van den Brink. Tot zo lang heeft Nederland dus nog met hem en zijn eveneens gekortwiekte collega's te maken. In onze rubriek Stikstofstemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
De komende twaalf maanden wordt er dus niet echt geregeerd. Dat mag ook niet, behalve om staand beleid uit te voeren en knopen door te hakken over onderwerpen die 'niet controversieel' zijn verklaard door de Tweede Kamer.
Naschade en weglopen
Het levert naschade op van een gevallen kabinet, soms gefrustreerde bewindslieden die meer hadden willen doen, ook ministers die weglopen naar leukere baantjes (zie Wopke Hoekstra naar Brussel) en een situatie waarin de rechter soms meer richting geeft dan de regering. Want bij gebrek aan politieke besluitvorming proberen actiegroepen dan maar antwoorden los te krijgen bij de rechter. Daar kan de samenleving zich alvast weer op voorbereiden.
Op de valreep NSC
Op de valreep is er voor de Tweede Kamerverkiezingen van november een grote kanshebber bij gekomen: het Nieuw Sociaal Contract (NSC) van onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt. Deze partij is meteen al gebombardeerd tot een van de grote winnaars in november en gaat ook een partij die de andere nieuwkomer, de BBB, veel wind uit de zeilen nemen. De tijd leert hoe het gaat. Beide partijen hebben op het eerste gezicht wel veel gemeen. Ze willen terug naar een samenleving waarin niet alles anders is dan het lijkt, je bij contact met de overheid niet meteen verdwaalt in een ambtelijk doolhof en niet iedereen de verantwoordelijkheid bij iemand anders of bij een protocol legt.
Niet erg uitgesproken
Waar het gaat over de landbouw, is NSC niet heel erg uitgesproken, bijna ontwijkend zelfs. Tenminste, als je het Basisdocument Politieke lijn Groep Omtzigt leest en de website van NSC bekijkt. Misschien is het nog werk in uitvoering. In de Tweede Kamer bleek Omtzigt het wel vaak eens met Caroline van der Plas. Er zijn natuurlijk nog wel meer politieke partijen waar de landbouw en het platteland zich als groep enigszins comfortabel bij kunnen voelen. Een aantal van hen moet echter ook herstelwerkzaamheden verrichten van de schade die is opgelopen in het laatste kabinet Rutte. Veel trouwe CDA- en VVD-stemmers buiten de Randstad voelen zich niet meer thuis bij hun oude partij.
Culturele breuklijnen
Ook bij de ChristenUnie worden culturele breuklijnen sterker zichtbaar. Deze partij lijkt zich de laatste paar jaren bijna volledig te hebben vervreemd van de landbouw, waarin zij vroeger vrij sterk was. Klimaat gaat boven landbouw. Die kwestie wordt ook in andere partijen en door andere groepen als ware het een keuze veel op tafel gegooid, maar de vraag is of dat eerlijk is. De landbouw veroorzaakt veel emissies, maar doen andere 'actoren' dat niet? De luchtvaart wordt graag buiten de discussie gehouden, maar wat te zeggen van de miljoenen mobieltje, die niet kunnen zonder elk jaar een paar nieuwe stroomvretende datacentra? Of de wegwerpcultuur? Om Johan Cruijf te citeren: Je gaat het pas zien als je het door hebt.
Randstadmedia
En om in dit verband een paar relativerende CBS-cijfers te noemen, die meestal de Randstadmedia niet halen. Het landbouwareaal in Nederland is sinds 1970 met meer dan 300.000 hectare gekrompen naar minder dan 1,8 miljoen. Het aantal stuks melk-, en jongvee is sinds 1980 gedaald van 2,3 miljoen naar 1,6 miljoen stuks, terwijl ook de varkensstapel aardig is gekrompen. De mestproductie is volgens de jongste gegevens terug op het niveau van 1970, dus eveneens gekrompen. Op veel meer gebieden zijn enorme stappen gezet. Het RIVM constateerde onlangs ook dat de mest vanuit de Nederlandse landbouw sinds 2006 geen risico meer vormt voor het Nederlandse grondwater. Deze bloemlezing kan met gemak nog veel uitgebreider worden gemaakt. Door aangescherpt beleid en beslist ook door de beeldvorming lijkt het alsof het steeds erger mis gaat, met name in de veehouderij. Ook daar hebben de laatste kabinetten een behoorlijk steentje aan bijgedragen, met name met dank aan de typisch Nederlandse manier waarop de stikstofkwestie vorm is gegeven.
Opkrassen
En dan terugkomend op Piet Adema. Voor hem is de stikstofproblematiek een gegeven, want dat is het pakkie-an van collega Christianne van der Wal. Omdat hij daar geen vragen bij stelt of mag stellen, hoeft het misschien ook minder te verbazen dat hij (tegen Van den Brink) zegt het nog steeds niet te begrijpen waarom de boeren al die miljarden niet wilden aanpakken. Het is dezelfde reden waarom de familie Grin in Flevoland niet als 'piekbelaster' wil opkrassen.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
