Zeker 50 miljoen verspild aan mestverwerking in 2015

Wim Kromwijk  is specialist in het (kunst)mestdossier, al 30 jaar. Hij verbaast zich over de tientallen miljoenen euro’s subsidie die verloren gaan met 'high tech' mestverwerkingsprojecten.  ‘Je moet producten maken waar vraag naar is. Dat hebben veel mestverwerkers nog steeds niet begrepen.'

Mineralenconcentraat is bepaald geen product waar veel vraag naar is. Zelfs met een Brusselse kunstmesterkenning is de markt zeer beperkt volgens een recent onderzoek van LEI/NMI. ‘Concentraat afzetten is een nog groter probleem dan ik ooit had kunnen denken’,  weet Mestac directeur Ben Rooijackers sinds een aantal maanden. Wim Kromwijk weet het al jaren.

Waarom is afzet van mineralenconcentraat een probleem?
'Het woord alleen al. Het is allesbehalve een concentraat, integendeel.  Water met een paar procent mineralen, dat heel veel kost om te transporteren en aan te wenden.

Als je het niet emissie arm aanwendt vervluchtigt een belangrijk deel van de stikstof.  Er zit voor grasland te veel kali in. Dat kan niet alleen kopziekte veroorzaken bij melkvee, maar ook klauwproblemen worden gelinkt aan het overdadig gebruik van kali. Mineralenconcentraat is allereerst een kalimeststof en daardoor weinig geschikt voor grasland. Het is in feite uitgezeefde varkensgier en ligt qua stikstofwerking dicht bij gier of dunne mestfracties uit de mestscheiding. De stikstofnormen in de akkerbouw zijn zo krap dat menig akkerbouwer het zich niet kan veroorloven  om kunstmeststikstof  in te zetten die voor 85 procent werkt maar voor 100 procent meetelt. Waarom zou een akkerbouwer voor mineralenconcentraat betalen terwijl hij drijfmest of dunne fractie met geld toe krijgt?'

Denkt u dat de nieuwste generatie mestverwerkers, zoals mestkrakers, perspectief bieden?  Daarmee worden organische meststoffen op maat gemaakt.  Hebt u hier wel vertrouwen in?
'Welke projecten bedoel je? Er is al zoveel opgestart in de loop der jaren. In 2015 is er minstens voor 50 miljoen euro aan projecten failliet gegaan (o.a. Aqua Purga, Lijnco Green in Sluiskil).  Waarom wordt er zoveel geïnvesteerd in high tech mestverwerking als niet duidelijk is of er een markt is voor de mestverwerkingsproducten uit mestraffinage? Akkerbouwers zeggen goed uit de voeten te kunnen met homogene drijfmest met bekende constante samenstelling en tijdige levering. Hebben boeren ooit om zeer waterige kunstmest gevraagd of om varkensmestkorrels met 2 procent fosfaat? Loonwerkers en mestintermediairs begrijpen de markt en leveren producten en diensten die een akkerbouwer,  al of niet over de grens, kan gebruiken.

Gecomposteerde mestproducten voor de Franse akkerbouw zijn hiervan een goed voorbeeld. Akkerbouwers zitten niet te wachten op hygroscopische varkensmestkorrels die ze opgezakt en droog moeten opslaan, niet met gangbare strooiers te verwerken zijn en bovendien brandgevaarlijk zijn. Vooral door een veel betere inzet van mest in zowel akkerbouw als melkveehouderij is het kunstmestverbruik in de afgelopen 25 jaar gehalveerd en de milieubelasting sterk afgenomen. Een groot succes. De toekomst ligt in een optimale combinatie van mest en kunstmest. Onze grote coöperaties en de Cumela bedrijven begrijpen dit, nu de politiek en LTO nog. In Brabant laat men zich al 30 jaar op het verkeerde been zetten door optimistische luchtfietsers die gespecialiseerd zijn in het maken van onverkoopbare producten (Promest, Vefinex, Scarabee en vele anderen).

Grondgebonden veehouderij met mestafzet richting de akkerbouw in de regio, is een oplossing die perspectief biedt. De politiek en LTO beginnen zich dit nu ook te realiseren, mede dankzij Netwerk Grondig. Het is rampzalig voor onze zuivelketen als de melkveehouderij continu in verband wordt gebracht met mestproblemen. De visie van het CLM op een grondgebonden melkveehouderij spreekt mij aan.'

Wat vind u van het Jumpstart monovergister  project van FrieslandCampina, waar 150 miljoen euro subsidie voor beschikbaar is gesteld?
'Ik vind het moedig van FrieslandCampina en ik zou het geweldig vinden als ze het voor elkaar krijgen. We hebben ook te maken met methaanemissie uit de melkveehouderij. Maar ik heb mono mestvergisting op de boerderij nog niet rendabel kunnen rekenen. Mogelijk worden de vergistingsinstallaties beter en goedkoper en maakt de subsidie van het ministerie van EZ mono mestvergisting wel rendabel.'

Maar u begrijpt toch wel dat veehouders graag minder kunstmest willen gebruiken in plaats van mest van eigen bedrijf tegen hoge kosten te moeten afzetten?
'Natuurlijk begrijp ik dat. In mijn eigen omgeving in West-Nederland heb ik de rundveedrijfmest afzetkosten in korte tijd zien oplopen van drie naar bijna twintig euro per kuub. Maar het is een illusie te denken dat we met behoud van (milieu)kwaliteit en gewasproductie kunstmest volledig kunnen vervangen door allerlei producten uit mestraffinage. Omdat deze producten vaak slecht werken of logistiek problematisch zijn. De afzet van het relatief geconcentreerde spuiwater uit luchtwassers van varkenshouders kost ook veel geld ondanks dat er voor  minstens 30 euro per ton aan zwavel en stikstof in zit. Dit product heeft de kunstmeststatus maar brengt hoge logistieke kosten met zich mee. De logistieke kosten  van waterige meststoffen worden stelselmatig onderschat. Een kunstmesterkenning van bijvoorbeeld mineralenconcentraat of digestaat betekent dat de stikstofwerking op 100 procent gesteld wordt, terwijl die in werkelijkheid vaak veel lager is. Geen realistische optie bij krappe bemestingsnormen. In de Achterhoek zouden derogatiemelkveehouders weer graag fosfaatkunstmest gebruiken.'

De kunstmestindustrie heeft er wel oren naar om met de veehouderij gezamenlijk aan een oplossing te werken. Maakt dit kans?
'Ik denk dat het bij woorden blijft; deze discussie is niet nieuw binnen de kunstmestindustrie.  De grote kunstmestfabrieken zijn zo flexibel als een dikke eik.  Het productieproces aanpassen brengt hoge kosten met zich aan installaties en vergunningen. Bovendien zijn de kunstmestfabrieken zo groot dat de “mineralenstroompjes” uit mest qua grondstof volume niets voorstellen. We moeten niet vergeten dat homogene mest al een goede meststof is. De prijs gaat onderuit als er teveel geproduceerd wordt. Dat geldt overigens ook voor tomaten en aardolie, vandaar mijn pleidooi.'

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.