De natuur is zeker niet op sterven na dood

Hoe gaat het met jou? Een heel normale vraag die je zelf waarschijnlijk goed kunt beantwoorden. Hoe gaat het met de buurvrouw van tante Siep? Dan wordt het antwoorden al ietsje lastiger…. Hoe gaat het met de natuur? Die vraag is helemaal moeilijk te beantwoorden, maar we roepen (bijna) allemaal in koor: niet best, op sterven na dood. 

Je durft het dan ook bijna niet op te schrijven, maar ik kan u vertellen dat het uitzonderlijk goed gaat met de natuur. En niet omdat ik dit vind. Nee, dit is door het ministerie van LNV gerapporteerd aan de EU middels een degelijk Europees systeem genaamd Standaard Data Formulier (SDF). Het staat als volgt omschreven op de site van Wageningen UR: 

“Voor de Natura 2000-gebieden in ons land dient een database van aanwezige soorten en habitattypen, en de bijdrage van Natura 2000-gebieden aan de instandhouding van deze soorten en habitattypen, te worden ingediend in Brussel. Dit gebeurt door middel van zogenaamde Standard Data Forms (SDF's) per gebied. Deze SDF's moeten met enige regelmaat geupdate worden, aangezien ze geraadpleegd worden wanneer er bijvoorbeeld vragen zijn over juridische aspecten van de Habitatrichtlijn.” 

Stikstofdepositie een ramp
We hebben het over stikstofdepositie en dit is volgens de Aanpakstikstof.nl, die het ministerie heeft gelanceerd, een 'ramp voor biodiversiteit'. "Sommige planten profiteren daarvan. Zeldzamere soorten, zoals heide, krijgen het juist moeilijk. Sommige natuurgebieden kunnen daardoor compleet veranderen. Want met de zeldzame planten, verdwijnen ook dieren die daarvan leven. We zeggen dan dat de biodiversiteit (het aantal verschillende soorten planten en dieren) afneemt.” 

Alles, maar dan ook alles heeft als oorzaak stikstofdepositie. Zelfs de achteruitgang van weidevogels wordt toegeschreven aan stikstofdepositie. Noem je dit tegenwoordig niet in je rapport, dan is er iets niet goed met je. Maar wat nou als de rapportcijfers (SDF) van de natuur goed zijn, dus de vele stikstofgevoelige habitattypen krijgen een 10? Is het dan nog steeds geoorloofd om de achteruitgang van soorten (weidevogels bijvoorbeeld) toe te schrijven aan stikstofdepositie? 

Betere technieken
Een kleine uitleg van het Europese systeem SDF is op zijn plaats om dit goed te kunnen begrijpen. De richtlijnen van de EU verplicht ieder land ertoe om dit systeem volgens zorgvuldig vastgestelde normen in te vullen. Het is zelfs in de loop der jaren nog aangescherpt door onder meer betere technieken. Hierdoor vult ieder land op dezelfde manier en periodiek dit formulier in. 

Bij de aanwijzing van de gebieden is er een T-nul-meting gemaakt, een inventarisatie van de habitattypen die voorkwamen op dat moment. Bijvoorbeeld in gebieden van de zogeheten kwalitatieve habitattypen, oftewel belangrijke habitattypen die moeten worden beschermd. Nederland wil naast deze habitattypen nog meer beschermen, maar dat even terzijde. Het gaat nu om de schade die stikstofdepositie in de natuur zou veroorzaken. 

Genummerde habitats
De Habitattypen zijn allemaal genummerd op bijvoorbeeld H6410 (=Blauwgraslanden) of H91D0 (=Alluviale Bossen). Deze worden beoordeeld op: 

• Representativiteit: Hoe goed is het habitattype ontwikkeld in het gebied? Klasse A=uitstekend, B=matig of C=slecht.
• Relatief oppervlak: Aandeel van het oppervlak van dat habitattype in het gebied ten opzichte van het landelijke oppervlak van dat habitattype. Klasse A,B of C.
• Behoudstatus: Hoe waarschijnlijk is het dat het habitattype standhoudt, verbetert of verslechtert? Oftewel, wat is het effect van autonome ontwikkeling (bijvoorbeeld stikstofdepositie) en wat is de kansrijkdom van herstelmaatregelen? Klasse A, B of C.

Dan wordt vervolgens van deze indeling in klassen een eindoordeel gemaakt. Bijvoorbeeld ACA wordt dan B. ACB kan C worden, in verband met het zwaar meetellen van de C voor 'gering relatief oppervlak'. 

Nu zou je verwachten dat enkele Natura2000-gebieden er belabberd voor staan vanwege hun ligging, omvang, omgeving of aanwezigheid van veel stikstofgevoelige habitattypen. Daarom enkele voorbeelden van gebieden waarvoor LNV de SDF-beoordeling heeft ingevuld. 

Brabant en de Biesbosch 
De meest besproken provincie op dit moment is Brabant, vanwege carnaval, maar ook vanwege de stikstofdepositie. Het is dé provincie met de grootste veedichtheid en ook een veelbesproken kachel staat daar 'biostroom' te maken: de Amercentrale van RWE. Ook veel scheepvaart komt dwars door de provincie via het Hollands Diep. 

Een bekend groot natuurgebied is daar de Biesbosch met een oppervlakte van 9.640 hectare, mét stikstofgevoelige habitattypen. Dus dit kan nooit goed gaan, de Biesbosch is doodziek of op sterven na dood. Maar niets is minder waar, want de Biesbosch heeft SDF-eindrapportcijfers van heb ik jou daar: A,A,B,A,A,A. 'Cum Laude'. Beter gaat het niet worden! 

De grootste, de Veluwe 
Hoe is het gesteld met de Veluwe, het grootste gebied van Nederland met een oppervlakte van 88.378 hectare? Hier moet wel slechte natuur tussen zitten. Ecoloog Jansen van de WUR over de Veluwe: Kwetsbare Veluwe staat er slecht voor: ‘Het is dweilen met de kraan open’ . En in De Stentor: 'Oud eikenbos op de Veluwe dreigt te verdwijnen door stikstof’.

Hier de SDF-rapportcijfers van de Veluwe: in 2004 waren hier 2 habitattypen in klasse A (uitstekend). In 2019 waren dit er maar liefst 11 habitattypen in klasse A. Dat is dus ruim 5 keer zo goed dan in 2004! De cijfers (eindbeoordelingen 2019) op rij: A,A,A,B,A,A,A,A,A,A,C,B,C,B,B,A,A,C,B. Maar….. hoor ik de natuurvrienden in koor roepen er zitten ook 3 keer C tussen, dus: slecht.

De 3 C's
Dat klopt, maar even verder kijken dus waarom er toch nog 3 C’s in het rapport staan. Dit zijn de 3 C’s. H6410 met een totale oppervlakte van 0,0 hectare. Jawel nul, nihil, niks. Dus een beetje logisch dat dit niet zo goed gaat? H91D0 met een totale oppervlakte van 0,6 hectare. Ook logisch? Ja, want dit type hoort in de natte Biesbosch en niet op de Veluwe thuis. H7140 met een totale oppervlakte van 1,9 hectare toch nog een beetje oppervlakte.

Maar…… waren deze 3 habitattypen ook aanwezig in 2004 bij de aanwijzing van de Natura2000-gebieden? Nee. En mogen ze worden meegeteld in het rapport? Nee. 

Hoogste ammoniakconcentratie
Bennekom heeft de hoogste ammoniakconcentratie van Nederland (12,7 in de periode 2005 tot 2018). Ook niet zo verwonderlijk, want hier staat nog wel een stalletje met vee. Theoretisch is dan hier ook de hoogste depositie van Nederland en hebben stikstofgevoelige habitattypen hier geen enkele kans van slagen. 

Binnenveld is een relatief klein Natura2000-gebied, dus ook hier maar even de feiten op een rijtje. Er is hier 1 habitattype H6410 (Blauwgraslanden) die reden was om dit gebied aan te wijzen. En u zult het niet geloven, maar dit zeer stikstofgevoelige type zit in klasse A (uitstekend) ingedeeld en ook de soorten in dit gebied gaan prima.

Dit komt volgens kenners door uitzonderlijk goed beheer, maar de ammoniakconcentratie is ongewijzigd hoog (12,7). Bennekom ligt ook naast de Veluwe. Er zijn aantoonbaar andere factoren van achteruitgang van bepaalde natuur.  Heel natuurlijke oorzaken vaak. Het blijven 'tamboeren' op uitsluitend stikstofdepositie is ook voor de natuur het meest schadelijk. 

René de Jong, melkveehouder in Hoornsterzwaag (Frl.) 

Boerenbusiness

Onder Boerenbusiness worden opinies geplaatst van auteurs die in principe eenmalig hun mening op Boerenbusiness.nl ventileren of van personen die liever anoniem willen blijven. Naam en woonplaats zijn altijd bij de redactie bekend.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.