Al jarenlang doet de Europese Centrale Bank (ECB) verwoede pogingen de kredietverlening aan bedrijven aan te jagen. Pas als de kredietverlening aan de gang komt, kunnen we verwachten dat de economie gaat herstellen. Een herstel die bovendien ook niet zo fragiel is.
De ECB deed dat eerst door geld lenen voor banken zeer goedkoop en daarna praktisch gratis te maken. Het werkte niet. Daarna ging de ECB een speciale leenfaciliteit ontwerpen voor banken én ook nog eens bankleningen opkopen. Dit laatste is belangrijk voor een bank, mocht het mis dreigen te gaan. In dat geval is er altijd de ECB, die zo’n lening misschien wel van je koopt.
Zoals zo vaak geldt voor kredietverlening dat twee ingrediënten onmisbaar zijn: er moet zowel vraag naar als aanbod van kredieten zijn. De vraag naar kredieten was, enigszins chargerend, nooit het probleem. Het was het aanbod dat de groei van de kredietverlening tegenhield.
Eén van die speciale faciliteiten van de ECB heet TLRO. Het zijn speciale leningen die de commerciële banken mogen opnemen bij de ECB tegen eerst 0,15 en later 0,05 procent rente. De looptijd is vier jaar en de enige voorwaarde is dat ze dat geld vervolgens daadwerkelijk moeten uitlenen aan ondernemers.
De hoop was natuurlijk dat de banken dat hun voordeel, namelijk feit dat ze spotgoedkoop - en als we de inflatie eraf halen zelfs gratis - kunnen lenen, door gingen geven aan ondernemers in de vorm van een lagere rente.
Zoals velen van u weten, is dat vaak niet gebeurd. De vermaledijde risico- en liquiditeitsopslagen zorgen er toch voor dat de rente op een lening behoorlijk hoog is. Maar eerlijk is eerlijk: twee grote Nederlandse banken geven dat voordeel wel door. Alleen één doet op een laten we zeggen uiterst merkwaardige wijze. Het gevolg: hoewel beide banken hetzelfde voordeel doorgeven, is de omvang ervan voor het bedrijf dat er een lening afsluit, verschillend. Enorm verschillend zelfs.
Bij ABN Amro, sinds nationalisatie voor de volle 100 procent een staatsbank, krijgt een ondernemer die een lening afsluit het voordeel in de vorm van lagere afsluitkosten. Dit betekent dat het voordeel eenmalig is en alleen in het eerste jaar merkbaar is. ING heeft besloten het voordeel door te geven in de vorm van een rentekorting van vaak 0,5 procent. Dát betekent dat een bedrijf dat er geld leent voor bijvoorbeeld vier jaar elk jaar voordeel geniet.
Het klopt dat de rente die een ondernemer betaalt, nog steeds flink hoger is dan de rente die de banken aan de ECB betalen. Maar banken moeten ook wat verdienen, nietwaar? Maakt het dan zoveel uit, dat verschil in hoe ABN Amro en ING het genoemde rentevoordeel doorgeven aan hun klanten? Jazeker! Reken maar even mee.
Stel een ondernemer wil 10 miljoen euro lenen voor drie jaar lang en de bank doet dat tegen 2 procent rente. De afsluitkosten bedragen doorgaans 1 procent van het bedrag, dus een ton. Leent hij dat geld bij ABN Amro, dan halveert de bank die kosten. Het voordeel is dus 50.000 euro. Vervolgens bedragen zijn rentelasten elk jaar 200.000 euro.
Wie bij ING zo een lening afsluit, betaalt de volle afsluitkosten á 100.000 euro. Vervolgens zegt die bank: de rente wordt niet 2 procent, maar 1,5 procent, dat is het voordeel dat we krijgen en doorgeven. De rentelasten per jaar bedragen dan 150.000 euro in plaats van 200.000. Als we alleen naar de rentelasten en afsluitkosten kijken, dan zien we dat onze ondernemer die bij ABN Amro 10 miljoen geleend heeft, in totaal daaraan 650.000 euro kwijt is. Bij ING komt die post uit op 550.000, een verschil van 100.000 euro. Voor dat geld rijdt er een gloednieuwe machine binnenkort op je akker.
De grote afwezige in dit verhaal is Rabobank. Dat heeft een reden. De Rabobank maakt namelijk geen gebruik van die speciale gratis-geld leningen van de ECB. De bank zegt voldoende eigen geld te hebben om te voldoen aan de kredietvraag. Dat betekent dat Rabobank geen verwijt kan worden gemaakt over het berekenen van de liquiditeitsrisico. Verwijt? Zeker, want dat liquiditeitsrisico is een wel erg vreemde eend in de rentebijt.
Het verbaast mij dat de politiek, die van alles en nog wat probeert om de economische groei aan te jagen met vaak zeer complexe ingrepen, elke dag wel roept als doel economisch herstel te hebben. Maar met geen woord wordt gerept over de liquiditeitsopslagen die de banken hanteren.
Die zijn natuurlijk volkomen terecht. Uw bank moet zelf ook geld aantrekken en hoe duurder dat is, hoe hoger de rente die u betaalt om geld te lenen. Maar dat is nou juist het punt. Bij leningen met een looptijd van meer dan vier jaar zijn liquiditeitsopslagen begrijpelijk. Maar voor leningen met een kortere looptijd niet! Immers, elke commerciële bank kan bij de ECB geld lenen tegen extreem lage rente die vast ligt gedurende vier jaar.
Waarom is dan een liquiditeitsopslag nodig? Dat is een goede vraag voor banken voor een debat in de Tweede Kamer. Door die vaak hoge opslag wordt kredietverlening nodeloos afgeremd en daarmee het economisch herstel. Je kan concluderen dat de banken het economisch herstel tegenhouden op die manier. En dat is toch een frappante conclusie in het licht van het feit dat ABN Amro nota bene gered is met tientallen miljarden belastinggeld en ING op een cruciaal moment staatssteun heeft gekregen.
Rabobank is de enige grote Nederlandse bank die in dit opzicht niets te verwijten valt. Dat die bank een liquiditeitstoeslag hanteert, is logisch. Het enige wat je die bank op het eerste gezicht voor de voeten kunt werpen, is dat ze geen gebruik maakt van die speciale faciliteit van de ECB. Maar als u dat wilt doen, bedenk wel dat elke bank het volste recht heeft daar geen gebruik van te maken.
In de behandeling van de Miljoenennota is nauwelijks over dit onderwerpe gesproken. Onvoorstelbaar. Welke politicus slaat alsnog met zijn vuist op het spreekgestoelte in de Tweede Kamer? En een openbare zitting regelt met vertegenwoordigers van de grote Nederlandse banken over kredietverlening in Nederland, liquiditeitsopslagen en de manier waarop het enorme rentevoordeel die de banken van de ECB krijgen doorgegeven wordt aan hun klanten? Laten we in plaats van de klant nu eens de banken centraal stellen. Lees: vol in de schijnwerpers zetten.
Edin Mujagic
Monetair econoom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/columnisten/edin-mujagic/column/10866089/Welke-bank-geeft-rente-voordelen-het-beste-door?]Welke bank geeft rente voordelen het beste door?[/url]