Nederland wacht sterke groei in tweede kwartaal

De Nederlandse economie zat in een recessie in het eerste kwartaal van dit jaar. Inmiddels zijn we daar uit. De cijfers van het Bruto Binnenlands Product (BBP) in dit lopende tweede kwartaal zullen sterk zijn. De wereldhandel trekt verder aann, maar het Amerikaanse herstel verliest wat aan kracht.

De BBP-cijfers over het eerste kwartaal bevestigen dat de Nederlandse economie een recessie heeft beleefd in het laatste kwartaal vorig jaar en het eerste dit jaar. In Q1 daalde het BBP in volume met 0,5% kwartaal-op-kwartaal, na een krimp van 0,1% in de 3 maanden daarvoor. Het BBP was in Q1 nog 1,9% lager dan een jaar eerder en wel 3,4% lager dan vlak voor de pandemie.

De verslechterde coronacijfers en de strenge lockdown duwden de 'groei' van de particuliere consumptie naar -3,5% kwartaal-op-kwartaal. De buitenlandse handel leverde een positieve groeibijdrage, al was die wat kleiner dan ik had verwacht. De bedrijfsinvesteringen verrasten daarentegen positief.

Toen de cijfers van het BBP werden gepubliceerd, had het CBS voor investeringen in materiële vaste activa alleen nog maar gegevens voor januari en februari naar buiten gebracht. Op basis daarvan ging ik ervan uit dat de investeringen in Q1 een negatieve groeibijdrage aan het BBP gingen leveren. Maar ze groeiden juist met 3,7% kwartaal-op-kwartaal. Naar later bleek, kwam dat door maart.

In die maand overtroffen de investeringen die van een jaar eerder met 9,5%. Wellicht is dit cijfer iets geflatteerd door een basiseffect. De pandemie had een jaar geleden in maart immers een duidelijk invloed op de bedrijvigheid. Toch gold dat in wat mindere mate voor de investeringen die kennelijk met enige vertraging reageerden.

In april en vooral in mei gaat zich een groot basiseffect voordoen. Dan gaan de jaar-op-jaar cijfers 'exploderen'. De bovenstaande grafiek laat overigens zien dat de 'Economic Sentiment' die de Europese Commissie over ons land samenstelt een goede korte-termijn voorspeller is van het BBP. De recente stijging van die index biedt dus perspectief.

Sterke bedrijfsinvesteringen hoopvol signaal
Terug naar de investeringen. Dat die in maart zo sterk waren, is uiteraard welkom en hopelijk zet die positieve ontwikkeling door, al geeft het CBS aan dat maart dit jaar een werkdag meer had dan vorig jaar die in deze cijfers niet wordt gecorrigeerd. Ook de consumptieve bestedingen van huishoudens waren in maart veel sterker dan in januari en februari. Dat alles betekent dat het eerste kwartaal sterk eindigde.

En dat gaan we te zijner tijd terugzien in de BBP cijfers over het tweede kwartaal. Voor de cijfernerds (als ik): er is waarschijnlijk sprake van een fors 'overloopeffect'. Uiteraard laat dit alles onverlet dat sommige sectoren en een groot aantal ondernemers moeite hebben om volledig te profiteren van het economisch herstel, vanwege een gebrek aan middelen om de nodige investeringen te doen. Hopelijk komt de overheid hier te hulp.

Een sector die onverminderd grote uitdagingen ondervindt, is de luchtvaart. Het volgende plaatje laat zien dat het aantal vluchten en het aantal passagiers via Schiphol nog geen duidelijk herstel vertoont. Bij vracht is het een ander verhaal en dat verbaast niet. Ongetwijfeld gaan de cijfers van Schiphol de komende maanden sterk verbeteren.

VK groeit krachtig, Duitse industrie worstelt
De diverse rapporten van IHS Markit over het ondernemersvertrouwen in mei leveren interessante inzichten op. De economie van het VK wint op indrukwekkende wijze aan vaart. Het vaccinatieproces is er ver voor op dat van ons en dat is te merken. Het ondernemersvertrouwen in de industrie bereikte in mei een recordniveau (de reeks start in 1992). Het vertrouwen in de dienstensector in het VK bereikte het hoogste niveau in 91 maanden.

Ook in de eurozone verbeterde het vertrouwen, zowel in de dienstensector als in de industrie. Maar minder dan in het VK en er waren opvallende verschillen tussen Duitsland en Frankrijk. In Duitsland viel het vertrouwen van industriële ondernemingen iets terug, zij het van een erg hoog niveau, maar toch… In Frankrijk verbeterde het vertrouwen in de industrie juist.

Mondiale chipstekort
Het commentaar in het persbericht over Duitsland maakt nogal nadrukkelijk gewag van leveringsproblemen. 79% van de Duitse respondenten meldden in de enquête dat ze kampen met late leveringen van inputs. Dat is een record voor deze reeks. Misschien dat het verschil met Frankrijk te maken heeft met het zwaardere gewicht van de auto-industrie in Duitsland. Die sector lijdt volgens de verhalen meer onder het mondiale chipstekort.

Duitse ondernemers hebben goed gevulde orderportefeuilles, maar ze zijn daarover in mei toch minder positief dan in april. Volgens Markit plaatsen afnemers minder orders, doordat de leveringen op zich laten wachten en ook zij daardoor niet voluit kunnen produceren. Dit begint te lijken op een mechanisme dat zichzelf in stand houdt. Onder deze omstandigheden is het logisch dat de prijzen steeds sneller stijgen. In hoeverre dit zich vertaalt in inflatie op consumentenniveau en hoe lang hogere inflatie aanhoudt, hangt af van diverse factoren. De problemen en gevaren worden nijpender naarmate de logistieke uitdagingen langer duren.

Wereldhandel groeit verder
Het herstel van de wereldhandel zet ondertussen door. Deze week publiceerden Korea en Taiwan cijfers over hun buitenlandse handel over april. Door basiseffecten verschenen er jaar-op-jaar groeicijfers van meer dan 40%. Maar dat zegt niet veel. Daarom laat ik in het volgende plaatje een index van de waardes zien, waarbij ik het gemiddelde van 2018 op 100 heb gesteld.

De Chinese statistici publiceerden deze week april-cijfers voor een aantal belangrijke conjunctuurindicatoren. De industriële productie lag 9,8% hoger dan een jaar eerder. Ook hier spelen basiseffecten, zij het beperkt. In april vorig jaar bedroeg de groei 3,9% jaar-op-jaar. Over 24 maanden lag de productie dus meer dan 13% hoger. Dat spoort met het groeitempo van ruim 6% per jaar. Het bevestigt dat China het productieverlies van de pandemie volledig heeft ingehaald.

De Chinese detailhandelsomzetten groeiden in april met 17,7% ten opzichte van april 2020. Toen bedroeg de jaar-op-jaar mutatie -15,8%. De detailhandelsomzetten hebben derhalve het pandemie-gerelateerde verlies zeker niet goed gemaakt. Mogelijk betreft het een permanent verlies.

Amerikaanse groei stevig, maar momentum verzwakt
De Amerikaanse economie heeft een dubbele dip recessie, zoals veel Europese landen die hebben meegemaakt, voorkomen. Dat is ongetwijfeld grotendeels te danken aan de diverse stimuleringspakketten, waarbij forse bedragen geld aan gezinnen zijn gegeven. Toch verliest de Amerikaanse economie nu juist wat vaart. Dat is natuurlijk niet gek.

In december is besloten mensen cheques te sturen van USD $600 per kwalificerend persoon en in maart nog eens cheques van $1.400. Dat leidt uiteraard tot een directe bestedingsimpuls. Niet dat al dat geld direct wordt uitgegeven, maar een fors deel wel. Twee regionale indices van het ondernemersvertrouwen, de Philly Fed index en de Empire State index van de Federal Reserve van New York, daalden in mei, al blijven ze zeker wijzen op stevige voortgaande groei.

De Philly Fed had in de maandelijkse enquête enkele speciale vragen opgenomen over prijsstijgingen. De verwachte gemiddelde stijging van de eigen prijzen gedurende de komende 4 kwartalen bedraagt 5%. In februari was dezelfde vraag gesteld. Toen verwachtten bedrijven hun prijzen gemiddeld met 3% te verhogen. Dat lag al wat hoger dan de feitelijk doorgevoerde stijging van 2,3% in de voorgaande 12 maanden. Bedrijven verwachten nu ook dat hun loonkosten met 4% gaan stijgen. De laatste 12 maanden zijn die met 3% gestegen. De onzekerheid rond de inflatievooruitzichten duurt voort….  Wordt vervolgd…

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.