Het plattelandsgevoel: in welk land willen we leven?

Het jaar zit er bijna op. De top-2000 vergezelt de laatste werkzaamheden, we worden bedolven met lijstjes en jaaroverzichten. Boerenprotesten en omgekeerde vlaggen zullen de oudejaarsconferences wel halen. Met dat in gedachten pakte ik 'Dit is mijn hof' van Chris de Stoop uit de boekenkast.

Geen economische klassieker, maar een persoonlijk verhaal over de ouderlijke boerderij en de teloorgang van de boerenstatus. Na het zelfgekozen overlijden van zijn broer keert de Vlaamse journalist hals over kop terug naar zijn geboortegrond om zich om zijn oude moeder en de familiehoeve te bekommeren. De sterverslaggever die vanuit alle hoeken van de wereld over onrecht rapporteerde, gaan de ogen open: zijn geliefde land van Waas wordt verkwanseld, en daarmee de vertrouwde boerencultuur.

Gebrek aan waardering
Veel Nederlandse boeren moeten zich het afgelopen jaar herkend hebben in het gevoel van De Stoop. Twee dingen zitten hem vooral dwars. Allereerst het gebrek aan waardering voor dat mooie, meer dan 1000 jaar oude cultuurlandschap. Het door Jacques Brel zo mooi bezongen vlakke land van Vlaanderen wordt miskend. De roemrijke historie verdwijnt uit het geheugen. De Stoop zelf is overigens niet erg uitvoerig over de eeuwenlange innovativiteit in dit gebied tussen de grote steden Gent en Antwerpen, rond Sint-Niklaas, net over de grens bij Hulst en de dit jaar onder water gezette Hertogin Hedwige polder. De toonaangevende landbouw was er onder meer gebaseerd op mest-import. Langs de Schelde stonden mestpakhuizen die met de stadsbesturen van Vianen en Rotterdam zakendeden. Ook hun boeren hadden graag die stadsmest gehad, maar de Vlamingen boden meer, ze hadden een uitstekende afzet in de nabijgelegen steden.

De tweede ergernis zit in de kongsi van het Antwerpse havenbedrijf met de natuurbeweging. Die laatste steunt de projectontwikkelaars van de haven zolang ze dan tegelijk aan natuurontwikkeling doen. Daarmee geven ze het signaal af die nieuwe natuur, die vooralsnog uit struiken en brandnetels lijkt te bestaan, waardevoller te vinden dan de natuur van akkervogels, hazen en fazanten op het boerenland. Dat steekt De Stoop.

In wat voor land willen we leven
Op mijn lijstje van boeken die het plattelandsgevoel van 2022 het best beschrijven staat Dit is mijn Hof op nummer 1. De gevoelens en de vertwijfeling die erin beschreven worden, verdienen het om meegenomen te worden naar 2023. Dan gaat ons land aan de slag met een landbouwakkoord. Je mag hopen dat dat een akkoord met de samenleving wordt over de rol van het platteland tussen de grote steden. Over de vraag in wat voor land we willen leven, over wat boeren-ondernemerschap daarbij betekent. Met respect en waardering voor de historie. En boerennatuur zonder brandnetels als kans. Ik moet nog zien of die fundamentele oriëntatie aan de orde komt op de hoofdtafel van de onderhandelaars of aan bijtafels met titels als Voer en Mest. Misschien kunnen al die tafelgasten het nieuwe jaar beginnen met het goede voornemen om Dit is mijn hof nog eens te herlezen en gedurende de onderhandelingen op het nachtkastje te laten liggen.

Ik wens u prettige kerstdagen en een goede jaarwisseling.

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.