Van fosfaatreductie naar fosfaatrechten

Over enkele dagen eindigt de Regeling fosfaatreductieplan 2017. Met de uitvoering en de resultaten van de Regeling is de weg vrijgemaakt voor de invoering van het stelsel van fosfaatrechten.

Alles is erop gericht om per 1 januari 2018 (via een wijziging van de Meststoffenwet) voor melkvee- en melkveeopfokbedrijven fosfaatrechten in te voeren. Hoe gaat dit alles in zijn werk?

Fosfaatreductie
De Regeling fosfaatreductieplan 2017 is een tijdelijke noodmaatregel geweest om de fosfaatproductie door melkvee beneden het geldende fosfaatproductieplafond te brengen. De overschrijding van deze (aan de derogatie verbonden) voorwaarde, stond namelijk in de weg van de invoering van het fosfaatrechtenstelsel. De uitgifte van verhandelbare vermogensrechten wordt gezien als ontoelaatbare staatssteun, in een situatie waarin sprake is van overtreding van regelgeving.

Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), geeft aan dat de beoogde reductiedoelstelling is bereikt. Staatssteunperikelen staan niet langer in de weg aan de invoering van fosfaatrechten. De Europese Commissie (EC) ligt dan ook niet langer dwars.

De Regeling heeft geleid tot een enorme toevloed aan gerechtelijke procedures. Dit vanwege het ingrijpende karakter van de regeling. Deze procedures eindigen echter niet op 1 januari 2018. Er lopen immers nog hoger beroepsprocedures tegen vonnissen van de Voorzieningenrechter van de rechtbank in Den Haag. 

En voor de bedrijven die, via de lichte toets, buiten de werking van de Regeling zijn gesteld, krijgen de procedures een vervolg in bezwaar- en beroepsprocedures tegen heffingsbeschikkingen. Uiteindelijk zal het College van Beroep voor het bedrijfsleven een oordeel moeten vellen over de juridische houdbaarheid van de Regeling fosfaatreductieplan 2017.

De regeling zal dus nog lang naweeën hebben: niet alleen op bedrijfsniveau, maar zeker ook in gerechtelijke procedures.

Stelsel van fosfaatrechten
Het fosfaatrechtenstelsel is volgens Schouten nodig om te borgen dat de productie van fosfaat door melkvee onder het toegestane fosfaatplafond blijft. Alleen dan bestaat de kans op het verkrijgen van een nieuwe derogatie van de Nitraatrichtlijn. Het ziet ernaar uit dat het nog tot april 2018 zal duren, voordat hierover duidelijkheid volgt.

De inzet is daarbij om de invulling van de nieuwe derogatie minimaal gelijk te laten zijn aan de huidige: 250 of 230 kilogram stikstof uit graasdiermest per hectare per jaar op bedrijven met minimaal 80% grasland. Het is afwachten welk resultaat in Brussel kan worden geboekt.

De Kamerbrief van 20 december 2017 bevat overigens meer lezenswaardig nieuws. Het meest opvallende is dat de minister uitspreekt dat fosfaatrechten (en overigens ook varkens- en pluimveerechten) fiscaal afschrijfbaar zijn. Dat is daarmee dan duidelijk.

Invoering fosfaatrechten
De Wet fosfaatrechten melkvee gaat bij de invoering daarvan onmiddellijk op in de Meststoffenwet. Vanaf 1 januari 2018 kent die wet het verbod om in 1 kalenderjaar meer dierlijke meststoffen met melkvee (uitgedrukt in kilogrammen fosfaat) te produceren, dan op het bedrijf rustende fosfaatrechten.

De minister stelt de omvang van de fosfaatrechten vast. Dat gebeurt in beschikkingen, die door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) in de periode 2 tot en met 14 januari 2018 worden verstuurd. Zoals het er nu naar uitziet, worden er ook beschikkingen gestuurd naar bedrijven die geen rechten toegekend krijgen. Dit omdat zij geen dierbezetting hadden op 2 juli 2015.

Tegen al deze beschikkingen staat rechtsbescherming open. Gedurende een periode van 6 weken (na verzending) kan bezwaar worden aangetekend. Ik verwacht dat van deze rechtsbeschermingsmogelijkheden opnieuw veelvuldig gebruik zal worden gemaakt. Voor melkvee- en opfokbedrijven staat er immers veel op het spel.

Handel in rechten
De handel in fosfaatrechten zal vanaf medio januari worden opengesteld. Dat zal dus nog niet meteen gebeuren. De knelgevallenregeling zal (voor zover bekend) worden opengesteld tot 1 april 2018. Dat geldt ook voor de in- en uitschaarregeling. De ingangsdatum van de openstelling is nog niet bekend.

Dat geldt ook voor de precieze inhoud van de knelgevallenregeling. Opvallend is dat juist de uitvoeringsregelgeving momenteel nog ontbreekt. Ongetwijfeld is die voorbereid, maar in een wetgevingsproces dat zo lang heeft geduurd, had mogen worden verwacht dat de sector tijdig zou zijn geïnformeerd.

Op naar 2018
Voor 1 januari 2018 staat er nog het een en ander te gebeuren om invoering van het stelsel te realiseren. Vanaf 2 januari 2018 krijgen melkveebedrijven duidelijkheid over de omvang van het aantal fosfaatrechten. Daarmee gaat de groeiregulering van de melkveehouderij in Nederland een belangrijke en ingrijpende nieuwe fase in.

Peter Goumans

Peter Goumans is advocaat bij Hekkelman. Hij focust zich op de agrarische sector en volgt de ontwikkelingen in deze sector op de voet. In zijn blogs gaat hij in op juridische vraagstukken in de agrarische sector.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.