Is het een goed begin van 2018?

De eerste week van 2018 was nog niet om toen de Hoge Raad met de uitspraak kwam dat de 300 hectare grote Hedwigepolder onteigend mag worden. Ondanks een negatief advies van de eigen advocaat-generaal heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de ontpoldering door mag gaan.

Ik ben geen jurist, maar het valt me op dat de burger veelal vergeefs aanklopt bij de rechterlijke macht om besluiten van de overheid aan te vechten; hoe slecht die besluiten ook zijn. Zolang deze besluiten democratisch genomen zijn en geen procedurefouten bevatten vindt er nauwelijks of geen inhoudelijke toetsing plaats en zullen de besluiten in stand blijven. Daar moeten we het mee doen, wat we er ook van vinden.

Emotionele schade
Natuurlijk prijs ik mij gelukkig te wonen in een rechtstaat. Direct belanghebbenden, in dit geval de eigenaar van de polder en de pachters, worden financieel schadeloos gesteld. Wat niet vergoed of gecompenseerd wordt, is de emotionele schade. Echter, ook het verlies aan areaal, cultuurhistorische, landschappelijke en natuurwaarden worden niet gecompenseerd. Lees 'Dit is mijn hof' van Chris de Stoop er maar op na. Niet eerder is zo treffend beschreven hoe overheid en natuur- en milieuorganisaties samenwerken om hun doel te bereiken, ten koste van het boerenleven.

Niet onverwacht is ondertussen ook de Wet fosfaatrechten in werking getreden. Het kortingspercentage is vastgesteld op 8,3% voor degenen die niet tot de knelgevallen behoren. Nu de fosfaatrechten een feit zijn, komen er weer kapers in zicht. De verpachters claimen een deel van de waarde van het eigendom.

De regering heeft op een Kamervraag van Jaco Geurts gesteld dat de fosfaatrechten toegekend worden aan de houder van het melkvee en dat deze kan besluiten om de rechten over te dragen. Daarbij speelt in geen rol of de houder van de dieren eigenaar of pachter van de grond is. Een proefproces is helaas nodig om uitsluitsel te krijgen over de rechtmatigheid van de claim van de verpachters.

Toeslagrechten en betalingsrechten
Dit soort claims zijn niet nieuw. Eerder wisten de verpachters met succes een deel van de waarde van het melk- en het suikerquotum te claimen. Met de kennis van nu ben ik geneigd om dit een historische vergissing te noemen, die de sector veel geld heeft gekost.

Bij de toeslagrechten (later: betalingsrechten) heeft de rechter ten gunste van de pachter beslist. Dat is een terechte overwinning. De verpachter krijgt zijn deel toch wel, omdat de betalingsrechten bijdragen aan het inkomen van de pachter en daarmee aan de grondbeloning en vervolgens aan de hoogte van de pacht.

Inkomenstoeslagen slaan voor een deel neer in hogere pachtprijzen en hogere grondprijzen. Dat is voor sommigen een reden om te pleiten voor de afschaffing daarvan. Echter, er mag niet vergeten worden dat deze rechten toentertijd ingesteld zijn als compensatie voor de verlaging van de garantieprijzen om het aanbod te verlagen (Mac Sharry).

Zolang lage opbrengstprijzen voortduren, zoals nu in de akkerbouw, ligt een deel van de landbouw aan het infuus van de betalingsrechten. Door de lagere opbrengstprijzen zijn de pachtnormen 2017 voor alle gebieden lager vastgesteld. Deze verlaging geldt voor het teeltjaar 2018, toch nog een goed begin dus.

Piet van der Eijk

Piet van der Eijk was van 2012 tot begin 2019 de voorzitter van de Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB). Daarnaast heeft hij een akkerbouwbedrijf in polder de Biesbosch in het buitengebied van het Eiland van Dordrecht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.