Is Adema al op bio-tour door Frankrijk geweest?

Is Piet Adema in die paar maanden dat hij nu landbouwminster is al op werkbezoek geweest in Frankrijk? Waarschijnlijk niet. En dat is geen schande, gezien de complexe dossiers die hij aan zijn fiets heeft hangen. Toch was een Frans flitsbezoekje niet verkeerd geweest, voordat hij gisteren (19 december) breed lachend zijn handtekening zette onder het actieplan voor een geforceerde uitbreiding van het Nederlands biologisch landbouwareaal tot 2030. 

Vooropgesteld, ik heb niets tegen de biologische landbouwsector. Sterker nog, tijdens mijn studie deed ik een stage op een biologisch Amerikaans akkerbouwbedrijf en daar kijk ik met veel plezier op terug. Geen onvertogen woord dus over die sector. Wel zou ik graag vraagtekens plaatsen bij de hardnekkige politieke wil om de biologische landbouwproductie kost wat kost op te schalen. En niet zo'n beetje ook.  

Van Eurocommissaris Frans Timmermans weten we al langer dat hij torenhoge biologische ambities heeft met 'zijn' Green Deal. Deze week bleek dat landbouwminister Piet Adema in eigen land ook een biologische omwenteling wil maken om daarmee gehoor te geven aan de Brusselse plannen. In het kort: in 2030 wil Adema dat 15% van het landbouwareaal biologisch is. Dit komt neer op een stijging van 80.000 naar 300.000 hectare biologisch landbouwareaal. Vooral in de grondgebonden sectoren; melkveehouderij en akkerbouw moet de groei plaatsvinden, zo is de gedachte. Ook de consumptie moet groeien. In totaal wordt €26 miljoen gestopt in een nieuw biologisch transitieplan. Dat het areaal wordt gekozen als maatstaf voor succes is overigens vreemd, het marktaandeel in het winkelschap zou dat eigenlijk moeten zijn. Dit in het kader van marktgericht produceren waar de biologische sector van huis uit juist sterk in is. 

Afzetcrisis Frankrijk
De biologische ambities van landbouwminister Adema zijn tamelijk riskant. De aanbodzijde valt middels subsidies wel te kneden, maar de afzetmarkt is niet maakbaar. Dat blijkt wel in Frankrijk. In de afgelopen jaren zijn Franse melkveehouders massaal geswitcht, aangewakkerd door de prijscrisis op de zuivelmarkt en overheidsstimulans. Wat cijfers op een rij: De afgelopen jaren groeide de biologische melkproductie met maar liefst 35% tot 848 miljoen kilo. Maar nu zitten de omschakelaars met de gebakken peren. Al anderhalf jaar lang kampt de biologische melkveehouderijsector daar met een groot overschot. Grote verwerkers als Sodiaal en Lactalis verkopen tot een kwart van de biologische zuivel noodgedwongen als gangbaar. Eind 2022 zijn de problemen nog altijd niet opgelost. Sterker nog, het overschot groeit zelfs, doordat de vraag naar biologische zuivel sterker daalt dan de gangbare zuivelafzet. Dit als gevolg van de hoge inflatie.

Ook in eigen land sputtert de biologische afzet, net als in veel andere westerse landen, inclusief de Verenigde Staten. De hoge inflatie strooit zand in de afzetmotor die de afgelopen decennia juist meer en meer op toeren kwam. Hoewel de inflatie nu weer wat afkoelt, blijft dit de komende jaren nog hoog. Rond de 5% zelfs, denkt De Nederlandsche Bank. De lonen gaan de inflatie vast niet compenseren, hoewel veel bedrijven dit jaar hun verantwoordelijkheid nemen. Voor de conjunctuurgevoelige biologische landbouwsector is dit geen gunstig perspectief, om het 'P-woord' nog maar eens te gebruiken.

Frans werkbezoek
Voor de biologische voorlopers is het, denk ik, bovendien een bedreiging dat politiek Den Haag met grof geschut de transitie gaat aanmoedigen. Het onderscheidend vermogen van deze ondernemers verwaterd immers als het areaal kunstmatig wordt opgevoerd. Met andere woorden: zij betalen dadelijk de rekening als de biologische markt verder overvoerd raakt en de meerprijs onder druk komt. Beter kan Adema energie steken in het verhogen van de biologische vraag - als groei het doel is - tegen een correcte prijs. Boeren zijn ondernemers. Als er vraag is, wordt deze automatisch ingevuld. Daar hoef je als politiek dan niets aan te doen, oftewel marktwerking. Een bio-tour door het Franse platteland zou voor Adema de aankomende wintermaanden dus zo verkeerd nog niet zijn. Kan hij direct bijkomen van de eerste maanden als landbouwminister die vast heel druk waren. 

Wouter Baan

Wouter Baan is hoofdredacteur van Boerenbusiness en Foodbusiness. Hij volgt daarnaast de grondstofmarkten op de voet en heeft hierbij de focus op dierlijke eiwitten als zuivel en vlees. Daarbij interviewt hij op regelmatige basis kopstukken uit de agrarische sector en de foodwereld.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.