Interview Robert Hoste
'Biggenmarkt wordt aantrekkelijk in 2023'
Robert Hoste, econoom varkensproductie bij Wageningen Economic Research (WUR), loopt al even mee in de sector. Maar 2022 was geen doorsnee jaar. Verre van dat zelfs. Ondanks de op het eerste oog prima varkens- en biggenprijzen, zijn door de fors gestegen kosten de financiële prestaties teleurstellend, al is Hoste optimistisch voor het nieuwe jaar. Een verdere stijging van de varkensprijs is volgens hem noodzakelijk én behoort ook tot de mogelijkheden. "De varkensmarkt staat op een kantelpunt. De komende jaren verwacht ik bovendien een relatief aantrekkelijke biggenmarkt."
Zelden was het contrast tussen het inkomen van zeugenhouders en vleesvarkens zo groot als dit jaar. Waar zeugenhouders bijna €50.000 moesten bijleggen, steeg het inkomen van vleesvarkenshouders tot meer dan een ton. Deze cijfers verdienen wel een nuance, stelt Hoste. Het inkomen van vleesvarkenshouder lijkt hoger dan het is. Door de gestegen varkensprijzen staan vleesvarkens veel hoger gewaardeerd op de eindbalans.
"Dat is inkomen wat pas in 2023 gerealiseerd gaat worden en nu dus nog geen liquiditeit." Feitelijk is het inkomen van vleesvakenshouders dit jaar €7.000 positief. Dat maakt 2022 in financieel opzicht een schamel jaar. Voor de zeugenhouders zijn de verliezen groter dan de cijfers aantonen. Daarbij heeft 43% van de zeugenhouders op dit moment een negatieve kasstroom. "Dit zijn bedrijven die nu maatregelen moeten treffen om te kunnen overleven. In algemene zin draaide de varkenshouderij teleurstellend, ook de gesloten bedrijven."
Op welk punt wringt de schoen: zijn de opbrengsten te laag, of de kosten te hoog?
"Beide is waar. Een gemiddelde varkensprijs van €1,71 per kilo en biggenprijs van €50 is historisch gezien niet slecht, maar de kosten wegen zwaar. De voerkosten zijn de bottleneck. In 2021 was voer al duur geworden, maar door de oorlog in Oekraïne kwam er paniek op de grondstoffenmarkt en stegen de voerprijzen tot ongekende hoogte. Gemiddeld betaalden varkenshouders €420 per geleverde ton voer, dat is 37% meer dan vorig jaar. Daarbij is ook energie fors duurder geworden en viel begin dit jaar de coronasteun van de overheid weg."
Verwacht je marktherstel in 2023?
"Ja, er is reden om optimistisch te zijn. Dit heeft met de krimp van de varkensstapel in Europa te maken, vooral de teruggang van het aantal varkens in Duitsland weegt zwaar. In het tweede kwartaal van 2023 valt het varkensaanbod in Europa volgens de prognoses 6% lager uit dan dezelfde periode dit jaar, een krimp die al gaande is. Dit zou voldoende moeten zijn om de markt te laten kantelen. Je ziet het nu al terug aan de biggenmarkt waar schaarste is ontstaan. De komende jaren verwacht ik een relatief aantrekkelijke biggenmarkt. Door de krimp van de zeugenproductie zal de Duitse importvraag naar biggen relatief toenemen. Dit is ook nodig want de Spaanse afzet gaat vermoedelijk stagneren. Spanje worstelt namelijk met de 'Rosalievariant' van het PRRS-virus. De hoogtijdagen van de Spaanse varkenssector lopen sowieso ten einde: arbeid is schaars, stallenbouw wordt duurder en ook daar neemt de maatschappelijke weerstand toe."
De prijsstijgingen die nu op de biggenmarkt zichtbaar zijn, zijn groter dan je op basis van het seizoenspatroon zou verwachten. De krimp kent structurele oorzaken, zoals stoppers en milieumaatregelen. Daarbij werkt de varkenscyclus ook nog altijd, de laatste paar jaar hebben geen uitbreiding aangemoedigd. Dit geeft mij moed te stellen dat de varkenshouderij in 2023 break-even kan draaien."
Break-even zeg je, dat klinkt nog niet heel optimistisch.
"Vergeet niet dat het kostenplaatje hoog is. Ook in 2023, want ik voorzie geen snelle daling van de voerprijzen, ondanks dat de grondstofprijzen van tarwe en korrelmaïs nu naar beneden bewegen. De berekende kostprijs in Nederland voor vleesvarkens ligt op €2,20 en €70 big. Met andere woorden: een varkensprijs van €2 is niet hoog genoeg. De prijs moet op en over die grens heen. In principe moet de varkensprijs nog 20 cent stijgen om uit de kosten te komen."
Robert Hoste
Lukt dat al in het eerste kwartaal van 2023?
"Vermoedelijk niet. De varkensmarkt profiteerde in het vierde kwartaal van de kerstvraag en extra export vanwege het Chinese Nieuwjaar. Die vraag is nu weggevallen, daarbij is het eerste kwartaal qua afzet traditioneel zwak. Tijdens de voorjaarsopleving in het tweede kwartaal liggen er wel stijgingskansen, door de krimp in het varkensaanbod. De hele varkensproductie zal structureel op een hoger prijsniveau moeten gaan plaatsvinden."
Daarmee nemen de risico's voor ondernemers ook toe?
"In de afgelopen jaren maakten zeugenhouders soms financiële klappers, maar zij moesten ook kunnen incasseren. Zoals dit jaar. Hoe heftiger de prijsbewegingen, hoe groter de effecten onder of boven de streep. De varkenssector heeft behoefte aan rust en matigheid. Dit betekent dat we niet afhankelijk moeten zijn van de Chinese vraag, want die is veel te grillig. Enkel de slachtbijproducten zouden naar China moeten gaan. De gaten in de Chinese varkensproductie moet Europa niet willen invullen, laat andere landen dat maar doen. Simpelweg omdat Europa qua kostprijs niet competitief is en we prijsschommelingen niet moeten willen. Ondanks de krimp is de zelfvoorzieningsgraad in Europa nog te hoog. De trend is wel dalende, van 125% in 2021 tot 122% dit jaar. Een verdere krimp van de varkensproductie is nog wel nodig dus."
Daarbij ga je de komende jaren uit van een gelijkblijvende vleesconsumptie, ondank de hoge inflatie in het vleesschap?
"Varkensvlees is ongekend duur geworden, zo blijkt ook uit de Voedselprijzenmonitor die wij bij de WUR tweemaandelijks publiceren. We monitoren ook de consumptie. Vorig jaar liet die in Nederland onverwacht weer een lichte stijging zien. Langjarig is echter sprake van een langzaam dalende trend in de huishoudelijke consumptie, daarbuiten nog niet. Het is aannemelijk dat de vleesconsumptie de komende jaren verder zal dalen. Opmerkelijk genoeg daalt de consumptie in Duitsland harder, al komen die van een hoger consumptieniveau. Hoe dit komt, is een lastige. Mogelijk is de maatschappelijke weerstand daar groter dan hier, maar dat is een aanname die overigens wel het onderzoeken waard is."
Wouter Baan
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
