Hoe staan de aardappelen er voor?

De artikelen van een jaar geleden over de groei van het aardappelgewas op Boerenbusiness.nl kan je bijna recyclen. Toch zijn er duidelijke verschillen merkbaar. In veel gebieden wordt de droogte door telers als net zo nijpend ervaren of zelfs nóg extremer. Pak je de weerdata erbij, zoals het neerslagtekort en neerslagsom over juli, dan toont dit een ander beeld.

In dit artikel leest u meer over:

1. Hoe de aardappelen groeien in de EU
2. Eerste proefrooicijfers Aviko Potato
3. NEPG over de hoofdoogst 2019

Mindset veranderd
Ook bij de akkerbouwer is er wat veranderd. In de berichten van 1 jaar terug lees je nog de aarzeling en terughoudendheid. Met die ervaring in de broekzak, en wetende wat de gevolgen waren, wordt nu anders gehandeld. “Dit jaar is massaal geïnvesteerd in beregeningstechniek”, zo laat een insider uit Drenthe weten. “Dealers hebben een wachtlijst tot en met december.” Niet overal kan of mag worden beregend. Er gelden restricties of een algeheel verbod. Dat maakt de situatie met vorig jaar ook duidelijk anders. Het grondwaterpeil én de bodemvoorraad is meestal fors lager dan in 2018.

Aardappelgewassen gedijen het beste bij temperaturen tot 20 graden. In week 30 werd echter meer dan het dubbele van dit cijfer bereikt in Zuid-Nederland. Er zijn perceel- en rasverschillen te ontdekken, maar het gemiddeld beeld is dat alle gewassen hieronder te lijden hebben gehad. Wat dit betekent voor de uiteindelijke opbrengst, is koffiedik kijken. De marktexperts van DCA spreken over een min van 10% in de opbrengst.

Noordoost-Nederland
Vroege aardappelen hebben duidelijk meer schade ondervonden van de hitte, zo leert een belronde onder insiders. Het ras Innovator wordt veelvuldig genoemd en is na de warmte duidelijk op zijn retour geraakt. De Gewastour-percelen bevestigen dit beeld. In het noordoosten van Nederland is de situatie mogelijk het meest prangend. In Overijssel, Drenthe en Groningen, maar ook over de grens in Nedersaksen, heeft het al maanden nauwelijks geregend. Dit wordt steeds beter duidelijk. De start was dit voorjaar aanmerkelijk beter, maar hitte en droogte eisen nu hun tol. Beregening verandert daar weinig aan.

De hoogste temperaturen werden in het zuidoosten bereikt. Toch hebben de aardappelen in Noord-Limburg en Oost-Brabant de hitte redelijk doorstaan. Fontane voor de hoofdoogst staat er op de meest beregende percelen nog redelijk groen op. Waar niet kan worden beregend, is dat beeld heel anders. Daar zijn de aardappelen weggebrand.

Aardappelen op klei
Het zuiden van Nederland werd afgelopen weekend op een heerlijke regenbui getrakteerd. Die varieert echter van 10 tot 50 millimeter, van oost naar west. Vooral in het zuidwesten hebben de aardappelen iets kunnen herstellen. Toch raken ook in de kleigebieden veel aardappelen op hun retour. Wederom springt Innovator eruit. Dit beeld is ook in Flevoland merkbaar, waar in het weekeinde geen regen viel. Door de hoge mate van beregening houden veel percelen het hier nog wel even uit. Ook zit er plaatselijk nog vocht in de bodem na stortbuien in juli.

De regen brengt niet alleen verlichting maar ook zorgen met zich mee. Na een hittegolf kan de doorwasinductie op gang zijn geholpen. In België wordt dit inmiddels bespeurd in het notoir gevoelige ras Bintje. Bij onze zuiderburen viel afgelopen weekend vooral rond Brussel een plons water. In Wallonië en West-Vlaanderen was dat fors minder. Ook Noord-Frankrijk moest het met weinig water stellen, terwijl de temperatuur in dit belangrijke aardappelgebied ook zeer hoog opliep en het erg droog is.

Situatie in België
Insiders die wij spraken uit Wallonië schetsen een negatief beeld. Ook hier spring Innovator er in negatieve zin uit, alhoewel telers ook over Fontane niet tevreden zijn. Stengels en bladeren worden geel na de hitte en het blad valt van de plant. Het mooie is er zeker af. Telers met contracten vragen zich af of zij hun 40 ton per hectare wel vol kunnen leveren. De vitalere percelen kunnen met groeizaam weer nog wat goedmaken, maar de top is er wel af.

Aviko Potato heeft dinsdag 30 juli zijn eerste proefrooicijfers voor oogstjaar 2019 gepubliceerd. De monsters zijn in week 30 genomen. Sinds enkele jaren anonimiseert Aviko hun aardappeldata. Ras- en regioverschillen worden niet genoemd. De gemiddelde bruto opbrengst komt op 33 ton per hectare 40 millimeter opwaarts. Vorig jaar was dat 30 ton. De monsters zijn redelijk grof met ruim 60% in de maat 50 millimeter opwaarts. Het onderwatergewicht ligt net boven de 350. Flink lager dan de 400 van vorig jaar.

Situatie 2016
De cijfers van Aviko bevinden zich op hetzelfde punt als 2016 qua opbrengst en OWG. Ook toen speelde droogte een rol in de aardappellanden. Enige nuance is echter op zijn plaats. In het zuidoosten van het land viel drie jaar terug in begin juli een enorme hoeveelheid regen die voor veel schade zorgde. Vergelijken we de koers van het aprilcontract op de aardappeltermijnmarkt, dan zien we dat ook in 2016 de markt in deze fase iets daalde tot €16,90. Vervolgens steeg hij richting september naar €22,70 om half november nog een sprong naar €27,10 te maken.

Ook de North-Western European Potato Growers (NEPG) is niet positief over de aanstaande aardappeloogst. Een gemiddelde oogst wordt niet gehaald, zo bericht de organisatie op 30 juli. Ondanks dat gewassen er soms goed op staan, mist het (bodem)vocht. In België tonen proefrooiingen een opbrengst van 38 ton per hectare.

In Duitsland is dat 42 ton met beregening. Het gaat hier om vroege aardappelen. Valt er de komende 3 weken niet voldoende regen, dan ziet de NEPG het somber in voor de hoofdoogst die rond of onder het gemiddelde van 48 ton per hectare ligt. De areaaltoename van 2,2% in de EU5 wordt zo teniet gedaan.