Achtergrond Grond
Boeren verplaatsen naar Flevoland, kan dat?
'Laat boeren uit natuurgebieden verhuizen naar Flevoland.' Volgens de Telegraaf van 17 november willen de formerende partijen de veehouders die bij kwetsbare natuurgebieden zitten, verleiden om hun bedrijf te verplaatsen naar Flevoland. Heeft dat idee kans van slagen of is het plan het zoveelste proefballonnetje in de stikstofdiscussie?
Zo'n 22% van de grond (31.000 hectare) in Flevoland is eigendom van de Staat (het Rijksvastgoedbedrijf, RVB). "De partijen zien daarom in de provincie een oplossing voor zowel de woningnood als de stikstofcrisis", meldt de Telegraaf op basis van bronnen. Boeren uit kwetsbare natuurgebieden kunnen hun bedrijf verplaatsen en voortzetten in Flevoland en er is ruimte voor de bouw van extra woningen.
Het klinkt als een eenvoudig plan, de grond is er, en met een beetje schuiven los je twee problemen in één keer op. Het idee is ook niet nieuw. Precies 2 jaar geleden tekende Kees Maas, directeur van DCA Groep, het plan hier op Boerenbusiness al uit. Een rondje bellen langs experts leert dat er in de praktische uitwerking behoorlijk wat haken en ogen aan het plan zitten.
Grond is al in gebruik
Allereerst ligt de grond van het RVB niet braak te wachten op een nieuwe gebruiker. Verreweg de meeste grond is uitgegeven in reguliere-, erf- of geliberaliseerde pacht. ERF heeft circa 1.700 hectare grond tijdelijk in beheer en het Rijksvastgoedbedrijf heeft de afgelopen vijf jaar een kleine 3.600 hectare in geliberaliseerde pacht uit gegeven. Dat brengt het totaal dat op korte termijn beschikbaar is of komt volgens een grove schatting op circa 5.300 hectare. Dat kan nog meer worden door aflopende erfpachtcontracten of stoppende boeren, waardoor reguliere pachtgrond vrij komt.
Dat is een flink areaal, maar in Flevoland zitten ze ondertussen ook niet stil. Er zijn diverse plannen voor woningen, industrie en natuur. Al die plannen leggen (voor een deel) beslag op bestaande landbouwgrond. Voor de bouw van Oosterwold, een nieuwbouwwijk bij Almere, is er bijvoorbeeld 4.300 hectare nodig en zo zijn er nog wel meer voorbeelden te vinden. Een deel van de boeren - al dan niet pachter van het Rijksvastgoedbedrijf - die met dergelijke plannen wordt geconfronteerd, wil verder met zijn bedrijf en stuurt aan op een bedrijfsverplaatsing. Daarmee kan al een belangrijk deel van de vrije grond worden opgesoupeerd.
Hoge grondprijzen
De relatief hoge grondprijzen in Flevoland helpen ook niet bepaald bij bedrijfsverplaatsing. Voor een boer die wordt uitgekocht voor woningbouw of industrie en daarbij een vergoeding krijgt ruim boven de agrarische waarde, vormt dat niet het grootste struikelblok. Maar voor een boer die voor natuur moet verplaatsen en sec de agrarische waarde krijgt - en ook nog eens in een deel van Nederland zit waar de grondprijzen een stuk lager liggen, ziet het plaatje er heel anders uit. Voor die groep is het financieel moeilijk haalbaar naar Flevoland te verhuizen. Verplaatsing naar een andere regio met lagere grondprijzen ligt dan meer voor de hand.
Stikstof uitstoot blijft
Als we er vanuit gaan dat het nieuwe kabinet er in slaagt een groot deel van de grond van het Rijksvastgoedbedrijf beschikbaar te maken - bijvoorbeeld met een riante stoppersregeling - en het financieel aantrekkelijk weet te maken voor de bedrijven die moeten worden verplaatst, blijft er nog een heet hangijzer over, namelijk de reden voor de verplaatsing: stikstof.
Hoewel Flevoland bekend staat als landbouwprovincie zijn hier ook de nodige Natura 2000-gebieden te vinden. Denk bijvoorbeeld aan de Oostvaardersplassen, de Lepelaarplassen, het Markermeer en de randmeren. Bedrijven die op de huidige locatie veel stikstof uitstoten doen dat als ze met dezelfde activiteiten doorgaan, hoogstwaarschijnlijk ook op een andere locatie. Verplaatsen van het ene stikstofgevoelig natuurgebied naar het andere, is in dat geval geen oplossing. Stel dat er bijvoorbeeld een buffer van 10 of 15 kilometer moet worden aangehouden tot een Natura 2000-gebied. Dan wordt de beschikbare ruimte in Flevoland ineens een stuk kleiner.
Maar bij een bedrijfsverplaatsing speelt meer dan alleen het financiële of wettelijke aspect. Sinds de uitgifte van de polders heeft het gebied als een magneet gewerkt op een deel van de Nederlandse boeren. Er zijn echter duizend en één redenen aan te voeren waarom een boer niet naar Flevoland zou willen. De belangrijkste vraag, die blijft onbeantwoord: zit de groep boeren die in Den Haag piekbelaster worden genoemd überhaupt wel te wachten op een bedrijf in Flevoland?
Jurphaas Lugtenburg
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
