Analyse Stikstofstemming
Controverse bevangt beleid rondom stikstof
Terwijl een meerderheid in de Tweede Kamer plus het kabinet door willen gaan met het ingezette stikstofbeleid - want niet controversieel - neemt de wetenschappelijke twijfel toe. Het RIVM voelt zich er ook toenemend ongemakkelijk bij.
Amper drie dagen nadat de Universiteit van Amsterdam nieuwe onderzoeksresultaten publiceerde over stikstofemissies van boerderijen en de depositie daarvan in de directe omgeving, kwam naar buiten dat het RIVM af wil van de rekenkern (Aerius) waar alles op is gebaseerd. Voor de buitenwereld heel verrassend. Het nieuws werd op vrijdagmiddag via het NRC naar buiten gebracht.
In een nadere toelichting schrijft het RIVM dat het vorig jaar al tegenover het ministerie van LNV heeft aangegeven dat het het beheer van Aerius wil overdragen, omdat het als wetenschappelijk instituut niet betrokken is bij de vergunningsverlening en de keuzes die de overheid daarvoor maakt.
Al langer van plan
Een woordvoerder van het RIVM vertelt dat hetgeen afgelopen weekeinde naar buiten kwam dus eigenlijk helemaal niet nieuw is. Het RIVM onderschrijft naar eigen zeggen nog wel dat data en modellen in Aerius worden ingezet voor beleidsuitvoering. Door Aerius over te dragen zou het RIVM zich weer kunnen gaan richten op de kerntaken van meten, berekenen en monitoren van stikstofbelasting op natuur (over landbouw geen woord).
Het instituut laat zich opvallend genoeg niet uit over eventuele twijfel aan tot nu toe geproduceerde data, maar opvallend is dat er eerder dit jaar opeens wel een acht jaar oud onderzoek van RIVM en TNO is gepubliceerd. In de voorbije jaren is daar regelmatig naar verwezen, maar het werd niet openbaar. Het is een onderzoek waarin tot op zekere hoogte vergelijkbare conclusies worden getrokken als nu door de UvA, maar waarvoor al in 2014 en 2015 metingen werden verricht.
Ondertussen deed verantwoordelijk stikstofminister Christianne van der Wal op tv nog of er niets is veranderd in de inzichten. Wel nam ze bij WNL op Zondag weer meer afstand van het verplicht opkopen van bedrijven.
Van UvA naar KLW en Wageningen
Het UvA-onderzoek zal nog meer reuring geven en op allerlei andere terreinen in de landbouw tot verschuivingen en nieuwe inzichten leiden. Wat te denken van de Kringloopwijzer? Deze rekent met tientallen kilo's stikstofemissies per hectare landbouwgrond, terwijl het UvA-onderzoek rekent met 12 kilo per hectare.
ZuivelNL geeft door
Worden de UvA-uitkomsten serieus genomen, dan moeten Wageningse onderzoekers heel veel herberekeningen uitvoeren. Zij krijgen namelijk de reguliere kringloopgegevens vanuit ZuivelNL doorgestuurd en interpreteren die verder, zowel voor eigen onderzoek, als ook voor overheidsbeleid. Net als het RIVM dus doet met Aerius.
De kans bestaat dat onderzoekers en vooral beleidsmakers eerst nog allerlei data beter willen verifiëren, want het betekent nogal wat, maar de verschillen tussen wat nu gemeten is door de UvA en de oude uit modellen verkregen data zijn zo groot dat aanpassingen onvermijdelijk zijn geworden.
Realitycheck tegengehouden
Voor het RIVM lijkt de kous overigens ook nog niet af, want als men intern al veel langer wist van twijfel over de juistheid van het eigen model, waarom is die twijfel dan zo lang binnenskamers gehouden, en waarom is een hoognodige 'reality-check' van het model via metingen dan zo lang tegengehouden?
Tenslotte, terugkomend op de politiek: gezien de binnen enkele dagen hoog opgelaaide controverse, was het wellicht verstandig geweest om het stikstofbeleid toch even 'on hold' te zetten. Politieke belangen dicteren soms evenwel een andere keuze.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
