Eiwitstrategie gelanceerd, nu het verdienmodel

De import van goedkope soja is een grote barrière voor de Nederlandse teelt van eiwitrijke gewassen voor zowel veevoer als humane consumptie. Een Nationale Eiwit Strategie (NES) moet daar verandering in brengen. Sectorpartijen zijn positief, maar hameren op het verdienmodel.

De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) kan zich grotendeels vinden in de Nationale Eiwitstrategie, meldt de organisatie in een verklaring. De teelt van eiwitgewassen biedt een goede kans om het bouwplan te extensiveren. Dit heeft gunstige effecten hebben voor de bodem en biodiversiteit. Punt van zorg is volgens de NAV een sterke afname van het saldo voor de boer. Dat is ook direct de reden waarom de teelt moeilijk van de grond komt.

Schouten moed opgegeven
De NES is beperkt tot zaken die nationaal kunnen worden geregeld. Veel van de genoemde kansen staan of vallen met het flankerend EU-beleid. Een gelijk speelveld is bepalend voor het verdienmodel van akkerbouwers die eiwitgewassen telen. 'Door heffingsvrije import als gegeven te accepteren, lijkt het of minister Schouten de moed al heeft opgegeven hier iets aan te veranderen', merkt de NAV op. Een andere mogelijkheid om een verdienmodel te creëren – met de gekoppelde steun binnen het GLB – wordt terzijde geschoven. 'Nederland is nu eenmaal tegen gekoppelde steun', zegt de NAV. Dat behoeft nadere uitleg.

Het invoeren van importheffingen wordt door het ministerie van Landbouw (LNV) niet als realistische oplossing gezien. Wel bestaat de mogelijkheid om de eisen aan geïmporteerde grondstoffen op het gebied van duurzaamheid, CO2-footprint, gewasbeschermingsmiddelen en meer te verscherpen. Hiermee wordt het gelijke speelveld versterkt voor de teelt van eiwitrijke gewassen.

Meerwaarde door lokale productie
Ook zie het ministerie dat het aanbod van vleesvervangers in de supermarkt toeneemt. Veel van de grondstoffen komen van buiten Nederland. Door nadruk te leggen op een streek- of regio-gebonden productie, kan een meerprijs worden gecreëerd. Door die meerwaarde grotendeels bij de boer te leggen, verbetert het rendement van de teelt.

Verder ziet LNV een belangrijke rol voor de veredeling weggelegd. Weerbare rassen met een hoger eiwitgehalte of verbeterde eiwitsamenstelling, moeten de concurrentiepositie ten opzichte van soja verbeteren. Door naast eiwit ook andere delen van een gewas te vermarkten, kan de economische basis worden versterkt. Een gewas als raapzaad heeft bijvoorbeeld naast de oliewinning een eiwitrijke koek als waardevol nevenproduct.

Ook kansen voor soja
Agrifirm heeft sinds 2013 ervaring met de teelt van soja in Nederland. "Het areaal is het afgelopen jaar iets gekrompen, maar telers blijven interesse tonen", zegt Aart den Bakker, verkoopmanager bij Agrifirm. Het grootste risico is de late oogst in september of oktober. Een droge periode is nodig voor een goede oogst.

Met vroegere rassen kan het teeltrisico worden verkleind. "Er worden stappen gezet in de veredeling van vroege rassen, maar dit verloopt langzaam." De hectare-opbrengsten zitten in een opgaande lijn, waarbij de 25% beste telers de grootste progressie boeken. Agrifirm zet de soja vooral af voor humane consumptie. Voor het gebruik in veevoer kan de meerwaarde van Nederlandse soja onvoldoende te gelde worden gemaakt.

Stefan de Ruijter, commercieel technisch adviseur van CZAV, merkt een toenemende belangstelling voor bruine bonen in zijn werkgebied. In gebieden waar niet beregend kan worden is de teelt van uien en aardappels riskant geworden. Bruine bonen kunnen dan een mooi alternatief zijn.

Perspectief voor veldbonen
Het Louis Bolk Instituut ziet perspectief in de teelt van veldbonen voor de gangbare landbouwsector. De eiwitprijzen in de mengvoerindustrie zijn nu nog grotendeels gebaseerd op GMO-gemodificeerde soja. Er zijn inmiddels wel veehouders die zelf veldbonen telen voor de winning van eiwit van eigen land, waar ook veel belangstelling voor is.

In Noord-Holland is dit najaar een concept gestart, onder leiding van CAV Agrotheek, waarbij een behoorlijk areaal winterveldbonen wordt geteeld. Het doel is om de eiwitrijke boon voor humane consumptie af te zetten. Daar heeft het bedrijf inmiddels geïnteresseerde foodbedrijven voor gevonden.

De veldboon is bezig aan een opmars in Nederland. Afgelopen oogstjaar bedroeg het areaal bijna 1.100 hectare, zo blijkt uit data van Boerenbunder.nl. De teelt is redelijk verspreid in Nederland. Vooral in Groningen (305 hectare) en Noord-Brabant (207 hectare) staan de meeste veldbonen. In 2017 bedroeg het areaal nog 566 hectare. In dat jaar stond in Nederland nog 443 hectare soja, tegenover 137 hectare dit jaar. Het grootste eiwitgewas in ons land is luzerne. Met in totaal 9.100 hectare eiwitgewassen neemt de teelt slechts 0,5% van het Nederlands landbouwareaal in beslag.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.